Nghị quyết 54 của Quốc hội được xem là động lực phát triển mới và trách nhiệm lớn của Thành phố Hồ Chí Minh đối với cả nước. Cơ chế, chính sách đặc thù được đề cập trong Nghị quyết giúp Thành phố vừa phát huy tốt hơn các lợi thế tự nhiên của mình trong quá trình phát triển, vừa phát huy tốt nhất các nguồn lực trong nhân dân, trong hệ thống chính trị và các nhà đầu tư, đối tác quốc tế và người Việt Nam ở nước ngoài để phát triển thành phố nhanh hơn, bền vững hơn vì cả nước.

Từ đô thị đặc biệt

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, diện tích chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước, dân số chiếm hơn 9% dân số cả nước, song đóng góp gần 22% GDP và khoảng 28% tổng thu ngân sách cả nước. Tăng trưởng kinh tế thành phố trong 30 năm đổi mới bình quân đạt 10,7%/năm, gấp 1,6 lần bình quân cả nước. Năng suất lao động của thành phố gấp 2,7 lần năng suất lao động bình quân cả nước.

Ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, phân tích kết quả phát triển cao của thành phố qua 30 năm đổi mới mà chưa có cơ chế, chính sách đặc thù là do tác dụng tổng hợp của nhiều yếu tố, nổi bật là thành phố có cơ cấu kinh tế hiện đại nhất cả nước (từ năm 1976, cơ cấu công nghiệp và dịch vụ đã chiếm trên 90% kinh tế thành phố và từ năm 2015 chiếm hơn 99%); lao động có trình độ thuộc nhóm cao nhất cả nước; thành phố có số lượng doanh nghiệp nhiều nhất cả nước (chiếm 34% tổng số doanh nghiệp cả nước), có lực lượng kinh tế tư nhân lớn nhất cả nước (vốn đầu tư của khu vực kinh tế tư nhân chiếm gần 65% tổng vốn đầu tư toàn xã hội của thành phố năm 2016). Cùng với đó, thành phố cũng được xác định là trung tâm tài chính lớn nhất cả nước; năng suất lao động của thành phố cao nhất cả nước. Song song đó, thành phố có truyền thống năng động, sáng tạo, đổi mới...

Tuy nhiên, từ năm 2010 đến nay, theo ông Nguyễn Thiện Nhân, phát triển thành phố đã bộc lộ sự giảm tốc, thậm chí tụt hậu so với cả nước ở một số lĩnh vực (thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, xuất khẩu, tính hấp dẫn của môi trường cạnh tranh), các yếu kém về giao thông, ngập nước, chất lượng môi trường có xu hướng gia tăng. Tỷ lệ gia tăng người nghiện ma túy cao nhất và số vụ án được xét xử ở thành phố nhiều nhất cả nước, chiếm khoảng 16% cả nước trong khi dân số chỉ chiếm hơn 9% dân số cả nước.

Đến cơ chế đặc thù

Theo ông Nguyễn Thiện Nhân, để khắc phục hiệu quả các khó khăn kéo dài nói trên, cũng xuất phát từ đặc thù của một đô thị đặc biệt đang trên đường trở thành một siêu đô thị (dân số trên 10 triệu người, bình quân 7-8 năm dân số tăng 1 triệu người; mật độ dân số gấp 15 lần bình quân cả nước; cường độ kinh tế (GDP/km2) gấp 34 lần cả nước); là một đô thị biển lớn, cuối sông, chịu ảnh hưởng biến đổi khí hậu nặng nề nhất trong năm thành phố trực thuộc Trung ương; là địa phương có tỷ lệ nộp ngân sách Trung ương trong tổng thu ngân sách trên địa bàn thuộc loại cao nhất cả nước và tỷ lệ được giữ lại để phát triển vào loại thấp nhất cả nước (18,2% tổng thu ngân sách trên địa bàn), Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh chính là một quyết sách quốc gia đột phá, đồng bộ, kịp thời, vừa quy định khác với pháp luật hiện hành trên năm lĩnh vực, vừa tuân thủ nghiêm Hiến pháp năm 2013.

Dưới góc độ đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp thành phố, ông Phạm Ngọc Hưng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh - cho rằng Nghị quyết 54 chính là nhằm “cởi trói” cho đầu tàu kinh tế cả nước, tạo điều kiện cho Thành phố Hồ Chí Minh bứt phá.

Thành phố đã có kế hoạch triển khai cụ thể, tạo động lực rất mạnh cho thành phố phát triển và thành phố sẽ làm tốt. Nhưng điều quan trọng nhất không chỉ với thành phố mà với vai trò quan trọng của mình, thành phố bứt phá, phát triển lên một chút là cả khu vực phía Nam sẽ được hút theo, tạo tác động nguyên vùng và xa hơn là cả nước.

Theo ông Phạm Ngọc Hưng, các doanh nghiệp của Thành phố Hồ Chí Minh khá năng động, họ cần môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng và bình đẳng. Với Nghị quyết được xem là tạo sự “thông thoáng” thì khả năng doanh nghiệp sẽ đầu tư nhiều hơn tại đây. Thành phố cũng nằm vị trí khá thuận lợi trong khu vực, nếu có cơ chế thông thoáng thì thành phố sẽ phát triển mạnh mẽ hơn.

Với vai trò là cơ quan triển khai, cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết 54, ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết với 18 nội dung thuộc năm lĩnh vực (quản lý đất đai, quản lý đầu tư, quản lý tài chính-ngân sách, cơ chế phân cấp ủy quyền và chế độ chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức), Nghị quyết 54 sẽ tạo động lực mới để Thành phố Hồ Chí Minh giải phóng mọi tiềm năng, tháo gỡ các điểm nghẽn, giải quyết các thách thức trong bối cảnh sự vượt trội của thành phố so với cả nước ở một số mặt đã chậm lại./.

Anh Tuấn (TTXVN)