Cách mạng Tháng Tám thành công.

Dân tộc "dốt", "yếu" được giải phóng phấn đấu "trở thành dân tộc thông thái". Đất nước nghèo nàn, lạc hậu được độc lập, tự do ra sức "công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn với phát triển kinh tế tri thức", xây dựng "xã hội tri thức công nghiệp, hiện đại, định hướng xã hội chủ nghĩa", "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".

Dân ta được giải phóng nên "con người tự do" vươn tới "con người thông thái", "con người tri thức", "con người xã hội chủ nghĩa" của một "dân tộc thông thái", một "xã hội tri thức", "định hướng xã hội chủ nghĩa".

Có độc lập, tự do, mới có dân tộc thông thái, xã hội tri thức. Có dân tộc thông thái, xã hội tri thức, mới giữ vững được độc lập, tự do mà quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Muốn quá độ lên chủ nghĩa xã hội, phải có "con người tri thức thông thái". Con người tri thức thông thái vừa là chủ thể, vừa là mục tiêu, vừa là động lực chủ yếu đưa đất nước ta quá độ vững chắc lên chủ nghĩa xã hội.

Dưới ánh sáng soi đường chỉ lối của tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh, con người tri thức thông thái (gọi tắt là con người tri thức) biết cách tự đáp ứng tốt bốn nhu cầu sinh tồn và phát triển cơ bản "khỏe, học, làm, sống" của con người ở mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề, mọi vị trí xã hội, mọi thời đại. Người lao động Việt Nam "độc lập, tự do" vươn tới con người lao động "tri thức" "bốn tốt": "Sức khỏe tốt, làm tốt, học tốt, sống tốt"; hay "Sức khỏe tốt, làm sáng tạo, tự học hành hay, sống văn minh":

- Biết cách tự chăm sóc, tự rèn luyện, bảo đảm an toàn lao động, vệ sinh môi trường, nâng cao sức khỏe và tầm vóc cường tráng có chiều cao trên 165cm.

- Biết và dám độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo, lao động có trí tuệ, kỷ luật tự giác, kỹ thuật, công nghệ, sáng kiến, sáng tạo.

- Biết cách tự học hành sáng tạo, có trình độ tay nghề sau trung học.

- Sống tự do, ấm no, hạnh phúc, văn minh.

Đó là con người biết và dám "độc lập suy nghĩ", "tự do sáng tạo", "tự mình đi tìm lấy chân lý", "tự do phục tùng chân lý", tất cả "vì chân lý, vì lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân, vì dân tộc độc lập và chủ nghĩa xã hội".

Người lao động tri thức có tay nghề sau trung học là con người của kinh tế tri thức, xã hội tri thức.

Một cuộc vận động đoàn kết thi đua xây dựng "nông dân bốn tốt", "công nhân bốn tốt", "người lao động bốn tốt"… với những tiêu chí cụ thể phù hợp từng ngành nghề, từng môi trường, kết hợp với mở rộng và phát huy tác dụng mạng lưới trường nghề sau trung học đến từng địa phương, nhất định sẽ góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao theo yêu cầu xây dựng đất nước.

"Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế tri thức, xây dựng xã hội tri thức, quá độ lên chủ nghĩa xã hội" chưa từng có tiền lệ trong lịch sử dân tộc đòi hỏi mỗi người cán bộ lãnh đạo - quản lý của Đảng và Nhà nước phải thật sự là một con người tri thức thông thái ưu tú của dân tộc, có bản lĩnh "độc lập suy nghĩ, điều hành dân chủ, sáng tạo", vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng và tấm gương Hồ Chí Minh vào thực tiễn quá độ lên chủ nghĩa xã hội, ra sức phát huy dân chủ, độc lập suy nghĩ, tự do tư tưởng và mọi năng lực sáng tạo của nhân dân, "đem tài dân, sức dân, của dân" phục vụ cho dân ta - trẻ em cũng như người lớn, người dân cũng như người lãnh đạo - ai cũng biết và dám độc lập suy nghĩ, tự học hành sáng tạo nên người tri thức.

Ngay từ mẫu giáo, con em chúng ta cần được tập dượt độc lập suy nghĩ, tự do tìm tòi, khám phá, tự học hành, tự rèn luyện, tự do sáng tạo, tự mình tìm lấy kiến thức. Thầy không áp đặt kiến thức sẵn có cho trò học thuộc, tiếp thu thụ động một chiều mà cung cấp một hệ thống tình huống - vấn đề. Trò suy nghĩ, tự mình tìm ra cách giải, cách xử lý, không bằng lòng với một cách giải duy nhất mà suy đi nghĩ lại, tìm ra càng nhiều cách giải càng tốt, tất cả các cách có thể có, tự thể hiện mình, trình bày và bảo vệ những gì mình cho là đúng trước tập thể lớp, biết cách lắng nghe ý kiến của bạn và thầy để tự điều chỉnh những gì mình tự tìm ra thành tri thức khoa học.

Thật nghiêm trọng là hệ thống nhà trường với các phương pháp dạy học truyền đạt - tiếp thu thụ động một chiều, thầy giảng - trò ghi, nói theo, làm theo, trò thi gì học nấy - thầy luyện thi. Việc học nặng nề, quá tải đã dẫn đến những con số thống kê ảm đạm các bệnh học đường như cận thị, cong vẹo cột sống, tâm thần, trẻ lùn còi, lùn béo. Và, cùng với hệ thống đánh giá thi cử nặng nề, lạc hậu, đang đào tạo ra những con người được nhồi nhét kiến thức để vượt qua các cửa ải thi cử, nặng về thừa hành, phục tùng, rập khuôn, ngược hẳn với mục tiêu con người tri thức thông thái độc lập suy nghĩ, tự do sáng tạo.

Từ năm 2007, nhân dân đang trông chờ hiệu quả thiết thực của các cuộc vận động: "Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo" (2007), "Trường học thân thiện - Học sinh tích cực" (2008), "Sinh viên bốn tốt" (2009)… nhằm "đổi mới cơ bản cách học, cách dạy, cách quản lý" theo hướng khuyến khích người học "tích cực, chủ động tự học và sáng tạo", cùng với lộ trình cải tiến cơ bản hệ thống đánh giá thi cử, bỏ kỳ thi vào đại học.

Cần đẩy mạnh cuộc vận động "Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương về đạo đức, tự học và sáng tạo" xoáy vào trọng tâm là "dạy sáng tạo": Từ bỏ lối áp đặt kiến thức cho trò thụ động tiếp thu một chiều, thầy hướng dẫn cho trò phát huy nội lực tự học hành, độc lập suy nghĩ, tự do tư tưởng, tìm tòi, khám phá, tự do sáng tạo, tự mình tìm lấy kiến thức. Cần suy tôn "Nhà giáo sáng tạo" qua việc tổng kết khoa học hằng năm về các "cách dạy sáng tạo".

Các phong trào thi đua "Học sinh tích cực", "Sinh viên bốn tốt"… cần cụ thể hóa các tiêu chí: "Sức khỏe tốt, tự học hay, làm sáng tạo, sống văn minh" cho thật phù hợp với nhu cầu của từng độ tuổi. Hằng năm, cần có tổng kết khoa học về các cách học hành sáng tạo, biểu dương khen thưởng những "Học sinh, sinh viên bốn tốt", "Học sinh, sinh viên tự học hành sáng tạo".

Gia đình là nơi làm nên con người tri thức từ thuở thai nhi. Cần gắn kết mọi lực lượng xây dựng "Gia đình hiếu học - khỏe mạnh - văn hóa" thành "Gia đình tri thức bốn tốt" với các thành viên bốn tốt:

- Biết cách tự chăm sóc, tự rèn luyện, nâng cao sức khỏe, vươn tới chiều cao trên 165cm.

- Biết cách tự học hành sáng tạo. Có trình độ giáo dục phổ cập theo độ tuổi.

- Biết và dám độc lập suy nghĩ, biết cách thực hành, lao động tốt, có sáng kiến, sáng tạo.

- Sống cần kiệm, lành mạnh, trung thực, nhân nghĩa.

"Gia đình tri thức bốn tốt" hội tụ các phong trào kinh tế - xã hội lớn của đất nước thành nơi con người phát triển toàn diện tự học hành sáng tạo suốt đời nên người tri thức là tế bào của một xã hội tri thức.

Xã, phường cần phấn đấu đạt chuẩn quốc gia về y tế, phổ cập giáo dục theo độ tuổi, xây dựng đời sống văn hóa, sản xuất kinh doanh giỏi, xóa hộ nghèo, xây dựng gia đình tri thức bốn tốt. Mỗi cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên phải là một thành viên bốn tốt và phấn đấu cho mọi thành viên gia đình đều đạt tiêu chí bốn tốt.

90% số hộ là gia đình tri thức bốn tốt làm nên "xã, phường tri thức", "xã hội tri thức".

Con người tri thức thông thái. Dân tộc thông thái. Xã hội tri thức. Cả nước vững bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

VŨ OANH- Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội Giáo dục Chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam

Nguồn: QĐND