Ngày 25/2, Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã tổ chức Hội thảo về "Công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di tích Văn Miếu-Quốc Tử Giám và 82 bia tiến sỹ", trong đó, các tham luận tại Hội thảo đều đặc biệt quan tâm vấn đề bảo tồn 82 bia tiến sỹ trước sự xâm hại của tự nhiên và con người.

Được ghi nhận là di sản quý giá nhất, quan trọng nhất không chỉ với quốc gia mà còn với cả nhân loại, 82 bia tiến sỹ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám có giá trị lịch sử-văn hóa cao, tính quốc tế, tính xác thực, độc đáo quý hiếm không thể thay thế và được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản tư liệu thế giới vào tháng 5/2011.

Thời gian qua, dù Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã tích cực bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích, tuy nhiên trước những thách thức của điều kiện tự nhiên, và con người, nguy cơ bị xuống cấp của nhà che bia, hiện tượng sờ đầu rùa, xoa bia đá, ngồi lên đầu rùa của khách tham quan đã khiến cho công tác bảo tồn và phát huy di sản gặp không ít khó khăn.Tuy vậy, cùng với việc được vinh danh, vấn đề bảo vệ hệ thống 82 bia tiến sỹ hài hòa với nhu cầu chiêm ngưỡng, hưởng thụ văn hóa di sản của khách tham quan đã trở nên bức thiết hơn bao giờ hết...

Về vấn đề này, tại hội thảo, các nhà khoa học đã đề xuất nhiều giải pháp, trong đó đáng chú ý là giải pháp sử dụng kính chịu lực đặc biệt làm vách ngăn toàn bộ hai dãy nhà bia.Với giải pháp này, khách tham quan chỉ đứng bên ngoài vách kính, đã có thể nhìn ngắm, chiêm ngưỡng bia rùa, mà không thể xâm hại đến di sản. Đây là một giải pháp an toàn và triệt để, nhưng hạn chế của nó là "vách kính chịu lực" dường như không hòa nhập với không gian cổ kính của di tích và di sản.

Ngoài ra, giải pháp làm lan can gỗ quây quanh nhà bia cũng được đưa ra, vì giải pháp này hài hòa với cảnh quan di tích, phù hợp với di sản tư liệu, nhưng lại thiếu tính an toàn, triệt để. Cùng đó, các nhà khoa học cũng cho rằng, hệ thống bia tiến sỹ cần được tư liệu hóa toàn diện bằng ảnh, hồ sơ viết, bản dập, bản vẽ, tiến hành số hóa và lưu trữ khoa học.

"Để tiến hành bảo tồn một cách toàn diện và khoa học cần nghiên cứu, khảo sát lập hồ sơ cụ thể của từng tấm bia về đặc điểm, tình trạng, tác nhân gây hại; lập phương án phù hợp và hữu hiệu với đặc điểm, tình trạng của từng tấm bia đá, từ việc gia cố, tu bổ thể rắn đến bảo quản, chống xuống cấp lâu dài bề mặt"- Kiến trúc sư Lê Thành Vinh, Viện trưởng Viện bảo tồn di tích nhấn mạnh.

Để bảo vệ hệ thống bia tiến sỹ, Trung tâm hoạt động văn hóa khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã  dùng dải lụa đỏ làm hàng rào, song dù đã có lực lượng bảo vệ túc trực, nhưng hiện tượng du khách nhảy vào sờ đầu rùa, xoa bia, chụp ảnh, thậm chí ngồi lên cả di sản quý vẫn không phải là hiện tượng đơn lẻ...

Bảo Khôi