Tập sách bao gồm các bài viết của các cộng sự, chiến hữu gần gũi, bạn bè, người thân, anh chị em trong gia đình Ðại tướng. Cùng với tư liệu quý giá, cuốn sách cung cấp cho người đọc những góc nhìn gần về vị Ðại tướng - nhà quân sự lỗi lạc của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ 20.
Một tuổi hai mươi đầy khó khăn và sôi động của Ðại tướng, được Trung tướng Phạm Hồng Cư, đồng thời là người em rể bên vợ (Trung tướng Phạm Hồng Cư là chồng của bà Ðặng Thị Hạnh, em gái bà Ðặng Bích Hà - phu nhân Ðại tướng) kể lại, trong đó nhiều chi tiết hết sức xúc động. Từ tình bạn gắn bó chân thành với GS Ðặng Thai Mai (mà duyên nợ sau này trở thành người bố vợ thứ hai của Ðại tướng), đến tình yêu sâu đậm với bà Nguyễn Thị Quang Thái (sau này là liệt sĩ), là những câu chuyện đời thường, ít được biết đến.
Vô vàn những chi tiết, những câu chuyện được kể từ người thân, những người gần gũi, như những mảnh ghép hết sức tinh tế về cuộc đời, nhân cách và tâm hồn, trí tuệ của Ðại tướng. Ký ức về mối tình thứ hai của Ðại tướng với bà Ðặng Bích Hà, con gái cả của nhà văn Ðặng Thai Mai được tái hiện qua lời kể của những người em gái. Hồi ức của bà Ðặng Thị Hạnh đưa người đọc trở về tuổi thơ của phu nhân Ðặng Bích Hà ở làng Quỳnh và ngôi biệt thự nhỏ ở Sầm Sơn, khi đó Võ Nguyên Giáp là một thầy giáo dạy sử, hay đi về cùng với Ðặng Thai Mai. Hay phần Việt Bắc mờ xa qua ký ức của người em gái út Ðặng Xuyến Như. Rồi những câu chuyện, những kỷ niệm được kể từ những cộng sự gần gũi Ðại tướng, như Ðại tá Nguyễn Huyên (trợ lý của Ðại tướng), hay câu chuyện "20 năm làm cần vụ cho tướng Giáp" của nhà báo Nguyễn Thúy Quỳnh ghi qua lời kể của ông Trần Văn Thìn. Bài báo của nhà thơ Trần Ðăng Khoa trong một lần được gặp Ðại tướng, hay góc nhìn thân thiết của nhà văn Mỹ Lady Borton... Tất cả, như những mảnh ghép tạo nên bức chân dung phong phú và sống động. Vị Ðại tướng mà tên tuổi gắn liền với vinh quang và thắng lợi, nhưng lặng lẽ sau những bản khải hoàn, luôn là người xót xa rơi nước mắt vì binh lính của mình đã ngã xuống.
Tập hợp các bài viết, phần nhiều là mới và riêng cho cuốn sách này, GS Ðặng Anh Ðào trân trọng với từng câu chữ, như chính tình cảm của người em gái đối với Ðại tướng. GS Ðặng Anh Ðào cho biết, bài vở trong cuốn sách được sắp xếp theo trình tự thời gian của lịch sử nhân vật. Những bài viết sâu sắc, văn phong độc đáo, những hồi ức xa xôi với những bức ảnh mờ nhòa vì thời gian, khiến cho mỗi bài viết nhuốm một mầu hoài nhớ, không chỉ là về tuổi trẻ và những năm tháng đã qua của một nhân vật mà còn là về một thời kỳ lịch sử, mới đó mà dường như đã xa xôi. Không ít cảnh cũ đã đổi thay, không ít con người đã thành thiên cổ. Ký ức chứa một phần số phận, lịch sử, một lần nữa được tái hiện. Ðã có rất nhiều cuốn sách thuộc nhiều thể loại viết về Ðại tướng Võ Nguyên Giáp, nhưng cuốn sách này, như một góc nhìn gần, hết sức quý giá không chỉ ở giá trị tư liệu.
HẢI THANH/Nhân Dân