Tại các khu công nghiệp (KCN) chỉ có khoảng 20% công nhân có chỗ ở ổn định, còn lại phải tự lo chỗ ở. Nơi ở không đảm bảo điều kiện sống đã làm ảnh hưởng đến sức khỏe lao động và phát sinh nhiều vấn đề về an ninh trật tự...
Mổ xẻ các nguyên nhân
Ngày 17-10-2011, tại Bình Dương, Ban chỉ đạo trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản đã tổ chức hội thảo Nhà ở công nhân - Thực trạng và giải pháp nhằm tìm lời giải cho vấn đề này. Để giải quyết chỗ ở cho công nhân tại các KCN, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 18/NQ-CP, Quyết định số 66/TTg vào năm 2009 về một số cơ chế, chính sách với nhiều ưu đãi cho phát triển nhà ở công nhân và phấn đấu đến năm 2015 có khoảng 50% lao động được đáp ứng chỗ ở. Nhưng sau 2 năm triển khai, cả nước mới có 27 dự án được khởi công với tổng vốn đầu tư khoảng 3.000 tỷ đồng, góp phần giải quyết chỗ ở cho 140.000 công nhân và mới có 1 dự án được ký kết hợp đồng tín dụng ưu đãi của Chính phủ. Kết quả này quá khiêm tốn so với mục tiêu của Quyết định số 66/TTg.
Ông Nguyễn Quốc Tuấn - Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Hà Nội có 18 KCN, KCX tập trung, 39 cụm công nghiệp. Để huy động các nguồn lực phát triển quỹ nhà cho công nhân thuê thành phố đã ban hành Quyết định số 44/2007 ban hành thí điểm một số cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân thuê trong các KCN trên địa bàn. Quyết định đã được dịch ra tiếng Anh và phổ biến cho các doanh nghiệp nước ngoài, các doanh nghiệp hưởng ứng nhiệt tình nhưng do vướng mắc một số chính sách vĩ mô nên hiệu quả còn hạn chế.
Các doanh nghiệp, hộ gia đình cá nhân xây dựng nhà trọ công nhân ngoài KCN hiện chưa được hưởng các ưu đãi về thuế, về vay vốn, hạ tầng theo Quyết định số 66/TTg nên chưa khuyến khích các đối tượng này xây dựng nhà lưu trú công nhân với quy mô hoàn chỉnh, đảm bảo điều kiện ăn ở, sinh hoạt cho công nhân. Vì những nguyên nhân này chất lượng của trên 40% nhà trọ ở TP.HCM chưa bảo đảm theo các quy định. Ông Nguyễn Văn Danh - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho rằng: "Trên thực tế, khi vay vốn tại các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp thường gặp nhiều khó khăn, thậm chí không vay được vốn do các tổ chức tín dụng thẩm định phương án đầu tư không hiệu quả, thời gian thu hồi vốn quá dài từ 20-30 năm”. Một nghịch lý đang tồn tại là trong khi nhà ở cho công nhân thiếu nghiêm trọng thì một số khu nhà ở cho công nhân lại để trống vì công nhân không chịu ở do cảm thấy quá bó buộc với các quy định như về giờ giấc, khu nhà ở dành cho nữ, nam cách biệt, hạn chế giao lưu, nấu ăn tại các khu nhà ở công nhân thường bị cấm do các lý do về an toàn cháy nổ.
Phải tháo gỡ các nút thắt
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng - Phó Ban chỉ đạo trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản khẳng định: "Phát triển nhà ở cho người nghèo nói chung và nhà ở cho công nhân nói riêng là việc khó nhưng hoàn toàn có thể vượt qua”. Để vượt qua thách thức này và đạt mục tiêu 50% công nhân được đáp ứng chỗ ở vào năm 2015, có nhiều giải pháp được đề xuất và đòi hỏi sự thực thi quyết liệt và đồng bộ.
PGS.TS Lưu Đức Hải - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam kiến nghị cần sửa đổi bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật chưa quy định KCN được nhìn nhận như những điểm dân cư công nghiệp hoàn chỉnh. Khu dân cư công nghiệp không chỉ phục vụ cho công nhân các KCN mà còn đáp ứng nhu cầu chuyển đổi cấu trúc dân cư khu vực ngoại thành. Tiến sĩ Phạm Sĩ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đề xuất xây dựng các chế tài cụ thể quy định rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người lao động trong việc xây dựng, quản lý, sử dụng nhà ở cho người lao động trong KCN.
Kiến nghị của các tỉnh thành thống nhất trong việc đề xuất Thủ tướng Chính phủ bổ sung cơ chế, chính sách, cho phép các doanh nghiệp nằm ngoài KCN, các cá nhân được hưởng các cơ chế chính sách như doanh nghiệp trong KCN khi đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân. Đồng thời hỗ trợ các nhà đầu tư trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, vay vốn trái phiếu Chính phủ. Ngoài ra các giải pháp xây dựng, như lắp ghép bêtông nhẹ, sử dụng móng trên nền đất tự nhiên thay vì móng cọc để tiết kiệm 60% chi phí làm móng... cũng được giới thiệu tại hội thảo nhằm giúp giảm giá thành xây dựng nhà ở công nhân.
|
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng: Cần thống nhất về quan điểm chỉ đạo
Để giải quyết vấn đề nhà ở thì việc quan trọng nhất là phải thống nhất quan điểm chỉ đạo, từ đó đề ra các nhiệm vụ, giải pháp và tổ chức triển khai thực hiện. Tại dự thảo Chiến lược lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030, Bộ Xây dựng đã đề xuất một quan điểm mới và được thường trực Chính phủ thống nhất cao là "Giải quyết vấn đề nhà ở là trách nhiệm của Nhà nước, xã hội và của người dân”. Đối với lĩnh vực phát triển nhà ở trong thời gian tới cần phải thực hiện được hai nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, phát triển thị trường nhà ở hàng hóa để đáp ứng nhu cầu của những đối tượng có khả năng chi trả nhà ở theo cơ chế thị trường. Thứ hai, phát triển thị trường nhà ở phi hàng hóa, chủ yếu do nhà nước can thiệp, để đáp ứng nhu cầu về chỗ ở của các đối tượng không có khả năng chi trả theo cơ chế thị trường.
Phần trách nhiệm của Nhà nước, các bộ, ngành trung ương cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, cải cách thủ tục hành chính, bố trí nguồn vốn tín dụng để tạo điều kiện huy động các nguồn lực tham gia phát triển nhà ở cho công nhân. Tạo ra nhiều mô hình phát triển như nhà ở cho thuê, nhà ở để bán, nhà ở cho thuê mua, nhà ở phúc lợi của các doanh nghiệp, nhà ở dân doanh. Đầu tư xây dựng trực tiếp, đầu tư xây dựng theo phương thức xây dựng - chuyển giao (BT), hợp tác công - tư (PPP). Các địa phương phải tạo điều kiện về quy hoạch đất đai, xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể hàng năm, 5 năm. Dành nguồn lực của địa phương từ quỹ đầu tư phát triển, quỹ phát triển nhà, quỹ đất của địa phương theo hình thức đổi đất lấy nhà, chủ động đầu tư để có quỹ nhà ở cho công nhân thuê. Về trách nhiệm của xã hội, cần nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp sử dụng lao động trong phát triển nhà ở cho công nhân. Xây dựng nhà ở thương mại phải đồng thời với xây dựng nhà ở xã hội dù đã có quy định nhưng chưa quyết liệt vì vậy cần có các biện pháp chế tài để có hiệu quả hơn. Đối với khu vực dân doanh cần tạo điều kiện về thủ tục, vốn tín dụng cũng như hướng dẫn những người dân có đất đầu tư nhà ở cho công nhân thuê. |
Bảo Hạnh/ĐĐk