Kiểm lại các chương trình đào tạo, bồi dưỡng, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao thành phố thực hiện từ năm 2001 đến nay, đã có kết quả bước đầu. Chương trình tạo nguồn quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý trẻ tuổi đã có trên 1.500 cán bộ, Chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ đã trình làng 87 tiến sĩ và 755 thạc sĩ, phần lớn đang làm việc ở các cơ sở và cơ quan trong hệ thống chính trị thành phố. Nhìn chung, các cán bộ trẻ được đào tạo đều có ý thức học tập, rèn luyện đạo đức, có khát vọng đóng góp, tạo sự chuyển biến thiết thực, được đánh giá là có chiều hướng phát triển tốt.

Chính sách thu hút chuyên gia đã được triển khai thí điểm ở một số đơn vị theo Quyết định 5715 năm 2014, với mức thù lao chi trả theo thỏa thuận có thể lên tới 150 triệu đồng/tháng, đã thu hút được 15 chuyên gia (trong đó có 5 chuyên gia người nước ngoài, 2 chuyên gia người Việt Nam và 8 người Việt Nam ở nước ngoài). Cùng với đó, nhiều trường hợp thành phố mời gọi các chuyên gia, nhà khoa học công tác ở các trường đại học trên địa bàn về các cơ quan thành phố làm việc. Nhiều trường hợp không có chế độ thù lao đặc biệt nhưng đã rất tâm huyết và đóng góp tích cực cho thành phố.

Với các chương trình, đề án đã thực hiện, thành phố cần có sự tổng kết, đánh giá để làm cơ sở cho đề án mới đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Góp ý cho đề án lần này, về chính sách đào tạo, bồi dưỡng, có lẽ cần tập trung hơn với những ngành, lĩnh vực mũi nhọn thật sự cần thiết. Quan tâm đào tạo những chuyên gia đầu ngành, có thể có thời gian làm việc ở nước ngoài một số năm để có thêm kinh nghiệm và những mối quan hệ để thuận lợi cho công việc. Còn lại, cứ để xã hội đào tạo theo hệ thống giáo dục hoặc đi du học, cần thiết, chính quyền thành phố có chính sách thu hút. Không nên đầu tư đào tạo một cách dàn trải.

Đối với các lĩnh vực cần thu hút theo đề án là tập trung cho những ngành có hàm lượng công nghệ, giá trị gia tăng cao mang tính cạnh tranh quốc tế và những nhóm lĩnh vực đặc thù của thành phố. Lĩnh vực thu hút bao gồm các nhóm khoa học và công nghệ; hoạch định chính sách và xây dựng hạ tầng đô thị; dịch vụ công và các nhóm có nhu cầu thu hút. Đối tượng thu hút là những người có năng lực vượt trội, xuất sắc, có tư duy đổi mới, có khả năng lao động sáng tạo, có uy tín cao, được giới chuyên môn và cộng đồng công nhận…

Đối với các tài năng đặc biệt, thành phố cần chủ động tìm, mời vào những vị trí có nhu cầu thay vì thông báo chờ ứng viên đến đăng ký và thông qua kỳ tuyển chọn. Đối với người trẻ, sớm bộc lộ khả năng xuất sắc, hoặc có sáng kiến có thể đáp ứng yêu cầu thành phố trong tương lai cần được tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng.

Ngoài chính sách thu hút, nên quan tâm đến cơ chế “đặt hàng” các cơ quan, đơn vị, cá nhân thông qua dự án, đề tài giúp lãnh đạo quyết định vấn đề có tầm chiến lược, những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển và xử lý những vấn đề đặt ra của thành phố. Sự lắng nghe, cầu thị để quyết định, chọn lựa giải pháp đúng đắn, khả thi và tổ chức thực hiện có kết quả của lãnh đạo đối với những góp ý, hiến kế là thật sự có ý nghĩa trong quá trình phát triển như nhiều nhà lãnh đạo thành phố trước đây, đã để lại dấu ấn tốt đẹp trong lòng người dân.

Việc có chế độ đãi ngộ, tiền lương, thu nhập… dành cho người tài là cần thiết nhưng không quyết định tất cả. Muốn thu hút, “giữ chân”, phát huy người tài quan trọng là yếu tố tinh thần, môi trường làm việc, yếu tố đánh giá, cơ hội thăng tiến… Môi trường làm việc có cả điều kiện làm việc (máy móc thiết bị, phòng thí nghiệm…) và tập thể, người lãnh đạo quan tâm, chia sẻ, đánh giá khách quan, công tâm, công bằng. Việc đánh giá là cần thiết nhưng định kỳ 3 tháng là quá ngắn. Ít nhất, có thể là 6 tháng hoặc theo đề tài, theo công đoạn của công việc, hay theo sản phẩm nghiên cứu, sáng tạo…

Đề án của thành phố lần này có chính sách thu hút không quá lệ thuộc vào học hàm, học vị mà cái chính là năng lực nhân tài được khẳng định qua thực tiễn. Hy vọng với tư duy mới và cơ chế chính sách đặc thù, TPHCM sẽ thu hút nhiều nhân tài đáp ứng cho nhu cầu phát triển nhanh và bền vững.

Phạm Phương Thảo (SGGP)