Ngày 7/3, tỉnh Hưng Yên và gia đình đồng chí Tô Hiệu đã long trọng tổ chức lễ kỷ niệm lần thứ 100 năm sinh (1912 - 2012) và 68 năm ngày mất liệt sĩ Tô Hiệu, tại Nhà tưởng niệm ở xã Nghĩa Trụ (Văn Giang - Hưng Yên).

Đến dự có các ông: Nguyễn Văn Trân, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Chi bộ nhà tù Sơn La; Tô Lâm, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an; Bùi Thế Đức, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Nguyễn Văn Cường, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh; Doãn Thế Cường, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh; Trưởng ban Tổ chức kỷ niệm; đại diện lãnh đạo tỉnh Sơn La và thành phố Hải Phòng...và đông đảo nhân dân địa phương, thân nhân đồng chí Tô Hiệu.

Diễn văn do ông Doãn Thế Cường, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, Trưởng ban Tổ chức kỷ niệm đọc tại buổi lễ đã ôn lại thân thế, cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp to lớn của đồng chí Tô Hiệu cho Đảng, cho sự nghiệp cách mạng, cho dân tộc và quê hương Hưng Yên. Đồng chí Tô Hiệu sinh năm 1912, là con út trong một gia đình nho học, giàu truyền thống yêu nước tại thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ (Văn Giang). Phát huy truyền thống của gia đình và quê hương, đồng chí tham gia cách mạng khi mới 14 tuổi, bị thực dân Pháp bắt và đầy đi Côn Đảo lúc 18 tuổi. Cuối năm 1934 mãn hạn tù ở Côn Đảo về, đồng chí bị thực dân Pháp quản thúc tại địa phương. Bất chấp sự vây hãm của kẻ địch, đồng chí đã tìm cách vận động phong trào yêu nước, xây dựng cơ sở Đảng ở Hà Nội và các vùng lân cận. Năm 1936, đồng chí Tô Hiệu cùng các đồng chí: Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Quốc Việt, Đặng Xuân Khu (tức Trường Chinh) và nhiều đồng chí khác xây dựng lại hệ thống tổ chức đảng và chỉ đạo phong trào đấu tranh của quần chúng đòi dân sinh, dân chủ do Đảng phát động. Tại cuộc họp trên căn gác ở phố Hàng Bột, Xứ uỷ Bắc Kỳ được thành lập, đồng chí Tô Hiệu được bầu là Uỷ viên Thường vụ Xứ uỷ, phụ trách các tỉnh miền biển, lấy Hải Phòng làm trung tâm. Đồng chí đã tích cực chỉ đạo, đưa phong trào cách mạng ở đây lên cao, gây nhiều tiếng vang mạnh mẽ trong và ngoài nước. Ngày 1.12.1939, đồng chí đến cơ sở in ở xóm thợ Thượng Lý (Hải Phòng) kiểm tra việc in truyền đơn chuẩn bị cho cuộc đấu tranh mới thì bị địch bắt. Qua hết đề lao Hải Phòng lại Hoả Lò, mặc dù kẻ thù tra tấn dã man, ra sức mua chuộc nhưng không thể lay chuyển được ý chí cách mạng kiên cường của đồng chí. Cuối tháng 12.1939, thực dân Pháp đã xử mức án 5 năm tù và đầy đồng chí đi nhà tù Sơn La. Cũng thời gian này, chi bộ lâm thời Nhà tù Sơn La được thành lập. Tháng 2.1940, đồng chí được cử làm chi uỷ viên. Tháng 5.1940, đại hội chi bộ được triệu tập bí mật, quyết định các chủ trương, công tác và cử đồng chí làm bí thư chi bộ.

Cuộc sống gian khổ nhà tù kéo dài và ảnh hưởng từ thời gian bị đày ải ở Côn Đảo đã tàn phá sức khoẻ đồng chí. Đến tháng 10.1941, đồng chí thôi không làm bí thư chi bộ nhà tù, song vẫn là cố vấn đặc biệt tin cậy của chi uỷ và là trưởng ban huấn luyện, đào tạo cán bộ của nhà tù. Dưới sự lãnh đạo của chi bộ nhà tù, toàn thể anh em tù nhân đã bầu ra uỷ ban nhà tù để lãnh đạo mọi mặt công tác, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho anh em tù nhân, tôi luyện bản lĩnh và kinh nghiệm đấu tranh cách mạng, đào tạo được nhiều cán bộ cho Đảng. Với những hiệu quả hoạt động đặc biệt, cuối năm 1942, chi bộ nhà tù Sơn La được Ban Chấp hành Trung ương và Xứ uỷ Bắc kỳ công nhận là chi bộ đặc biệt, phụ trách nhà tù và phong trào cách mạng ở tỉnh Sơn La. Đồng chí Tô Hiệu hy sinh lúc 10 giờ 15 phút, ngày 7.3.1944 tại nhà ngục Sơn La ở tuổi 32 trong niềm tiếc thương vô hạn của anh em, đồng chí. Đồng chí được an táng tại nghĩa trang Vườn Ổi (nay là nghĩa trang liệt sĩ nhà tù Sơn La).

Phát biểu cảm tưởng tại buổi lễ, các ông: Nguyễn Văn Trân, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Chi bộ nhà tù Sơn La, người đồng chí, người bạn chiến đấu của nhà cách mạng – liệt sỹ Tô Hiệu; Bùi Thế Đức, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Chu Thị Huyền, đại diện thế hệ trẻ của tỉnh bày tỏ niềm thành kính, sự biết ơn sâu sắc đối với đồng chí Tô Hiệu, nhà tiền bối cách mạng, cán bộ xuất sắc của Đảng. Các đồng chí đều khẳng định, cuộc đời và thời gian hoạt động cách mạng của đồng chí Tô Hiệu tuy không dài nhưng những cống hiến của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc thật to lớn. Đồng chí Tô Hiệu là một người yêu nước, một chiến sỹ cộng sản thuộc thế hệ đầu tiên của Đảng, trí tuệ, kiên trung, bất khuất, trọn đời chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập tự do của dân tộc; là tấm gương sáng ngời ý chí, phẩm chất trí tuệ và phong cách của người đảng viên cộng sản./.

TH