Đây là tác phẩm nổi tiếng của tác giả Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) - nhà triết học, nhà văn, nhà sân khấu nổi tiếng của Pháp thế kỷ XVIII - vừa được NXB Tri thức ấn hành với bản dịch của hai dịch giả Lê Hồng Sâm và Trần Quốc Dương.
Cuốn sách là một chuyên luận về giáo dục, hay đúng hơn là một chuyên luận về "nghệ thuật hình thành con người". Tác phẩm gồm 5 quyển bắt đầu từ khi Émile ra đời đến lúc trưởng thành, trong đó cậu bé Émile được Rousseau tạo ra nhằm thể hiện quan điểm của ông về việc đào tạo một con người tự do, có khả năng tự bảo vệ chống mọi sự gò ép khiên cưỡng.
Theo Bách khoa toàn thư Việt Nam thì "cùng với những vấn đề về giáo dục được đặt ra, Rousseau phê phán nền giáo dục đương thời đàn áp nhân cách của trẻ, kể cả dùng nhục hình. Ông cho rằng bản tính con người vốn là thiện, nhưng đã bị xã hội bất bình đẳng hủy hoại, nên cần xây dựng một nền giáo dục mới, phù hợp với thiên nhiên và bản tính vốn có của con người. Nhân vật chính là Émile - người được hưởng sự giáo dục toàn diện, trong đó thầy tôn trọng nhân phẩm trò, giáo dục trò bằng sự thuyết phục. Tác phẩm thể hiện lòng yêu trẻ tha thiết, tinh thần dân chủ và chủ nghĩa nhân văn, tôn trọng tự do và nhân phẩm con người”.
Xuất thân từ một gia đình gốc Pháp, Jean-Jacques Rousseau là đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa linh cảm trong lí luận văn học và sân khấu, là người có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ nền văn học Châu Âu không chỉ trong thời đại Khai sáng. Tư tưởng sư phạm của Rousseau được phản ánh trong các đề án cải cách giáo dục quốc dân Pháp thời Cách mạng 1789 và có ảnh hưởng đến nhiều nhà tư tưởng - sư phạm, như J. H. Pestalozzi, A. S. Makarenko, J. Dewey v.v…
Ngoài cuốn "Émile hay là về giáo dục", Rousseau còn có những tác phẩm triết học, văn học nổi tiếng khác như: "Khế ước xã hội" - tác phẩm giúp ông có vai trò quan trọng trong triết học chính trị; "Tuyên ngôn về nhân quyền" - tác phẩm thể hiện quan điểm chính trị của cuộc cách mạng tư sản, ảnh hưởng đến các nhà triết học lớn của Đức như I. Kant và J. G. Fichte; "Julie hay nàng Héloise mới", "Thú nhận", "Những mơ mộng của một người dạo chơi cô độc" - các tác phẩm văn học nổi tiếng trên văn đàn Pháp thế kỷ XVIII.
Cho đến nay, "Émile hay là về giáo dục" vẫn là một tác phẩm được đọc nhiều nhất và phổ cập nhất về đề tài này. Đặc biệt ở Nhật Bản, người ta bắt buộc tất cả các giáo viên mầm non phải đọc cuốn sách này trước khi bước vào nghề./.
AT (tổng hợp)