Năm nay có điểm đặc biệt hơn vì là năm đầu tiên, Giải báo chí quốc gia được tổ chức theo Đề án nâng cao chất lượng giải báo chí quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm nâng cao chất lượng, uy tín của Giải. 

Trao đổi với phóng viên TTXVN về Giải báo chí quốc gia lần thứ IX, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hà Minh Huệ, đồng thời là Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Giải báo chí quốc gia năm nay khẳng định, chất lượng các tác phẩm dự thi được đề cao.

Tác phẩm dự Giải năm nay nhìn chung đồng đều về chất lượng, đặc biệt là truyền hình của các cơ quan báo chí địa phương năm nay đã có tác phẩm cạnh tranh được với trung ương. 

- Thưa ông, Giải báo chí quốc gia năm nay có những điểm nào nổi bật hơn so với các mùa giải trước? 

Ông Hà Minh Huệ: Qua 8 mùa Giải báo chí quốc gia, năm nay là năm thứ 3 liên tiếp Giải có số tác phẩm gửi dự thi cao nhất, ở mức trên dưới 1.500 tác phẩm. Giải báo chí quốc gia năm nay đã được các cấp Hội hưởng ứng rất tích cực: 62/63 Hội Nhà báo tỉnh, thành phố, 18/19 Liên Chi hội và 37 Chi hội nhà báo trực thuộc Trung ương. 

Đây là những con số biết nói, cho thấy sự lan tỏa của Giải, có thể khẳng định rằng Giải báo chí quốc gia đã thu hút được đông đảo nhà báo tham gia. 

Với 1.468 tác phẩm dự thi, Hội đồng đã chọn được 177 tác phẩm xuất sắc nhất ở cả 4 loại hình báo chí Truyền hình, Phát thanh, Báo in, Báo điện tử vào vòng chung khảo. Từ đó, Hội đồng chung khảo đã chấm công tâm, đề cao chất lượng và 118 tác phẩm đã được giải, gồm 9 giải A, 26 giải B, 54 giải C và 29 giải Khuyến khích. 

Con số 9 tác phẩm trong 11 loại giải được giải A cũng là con số cao nhất tới nay. Giải báo chí quốc gia năm 2013 có 8 giải A, những năm trước đây số lượng cao nhất cũng chỉ dừng lại ở con số 3-4.

Số lượng tác phẩm giành giải A nhiều hơn không phải là Hội đồng chấm dễ dãi hơn mà là chất lượng tác phẩm dự thi đã được nâng lên hơn những năm trước ở cả chủ đề thời sự, nội dung và kỹ thuật, chất lượng thể hiện. 

Có một điểm tích cực nổi bật trong năm nay là có nhiều cá nhân - tác giả đơn đứng tên tác phẩm dự thi và được giải. Theo thống kê, trong số 118 tác phẩm thuộc 11 thể loại được giải, có tới 42 cá nhân tác giả được giải. 

Cụ thể là có 2 tác giả được giải A, 12 tác giả được giải B, 18 tác giả được giải C và 10 tác giả được giải Khuyến khích. Trong số 59 tác phẩm được chọn vào chung khảo nhưng chưa được giải cũng có 19 cá nhân. Đây là con số ấn tượng, chưa năm nào đạt được. 

Số tác phẩm nhiều nhất, có chất lượng hơn cả trong Giải năm nay phải kể đến chủ đề xây dựng Đảng, đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo, các vấn đề kinh tế, nông nghiệp, nông thôn, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; chống các quan điểm sai trái, thù địch, chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ. 

Cũng có nhiều tác phẩm về chủ đề học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo tinh thần Chỉ thị 03, giới thiệu những nhân tố mới, gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến trong hoạt động kinh tế, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong xóa đói giảm nghèo ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; khắc phục hậu quả thiên tai lũ lụt; các vấn đề phát triển gắn với bảo vệ môi trường... 

- Năm nay là năm đầu tiên Giải báo chí quốc gia được tổ chức theo Đề án nâng cao chất lượng giải báo chí quốc gia theo phê duyệt của Thủ tướng, vậy chất lượng các tác phẩm năm nay có vượt trội hơn những năm trước không, thưa ông? 

Ông Hà Minh Huệ: Có thể nói rằng 177 tác phẩm xuất sắc lọt vào vòng chung khảo đều là những tác phẩm tiêu biểu, có tính phát hiện, phản ánh sinh động mọi mặt của đời sống, tập trung phản ánh những vấn đề lớn của đất nước, có tính định hướng, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, có chất lượng tốt về hình thức thể hiện.

Về chất lượng, các tác phẩm dự Giải báo chí quốc gia năm nay nhìn chung đồng đều. Điều đáng mừng là chất lượng các tác phẩm báo chí, nhất là truyền hình của các cơ quan báo chí địa phương năm nay đã cao hơn các năm trước, có những tác phẩm cạnh tranh được với các cơ quan báo chí trung ương, đoạt giải cao nhất ở nhiều thể loại. 

Trong số 9 giải A có thể nhận thấy các tác phẩm đoạt giải A phân bổ khá đều giữa các cơ quan báo chí trung ương và địa phương, không hẳn tập trung ở các cơ quan báo chí lớn, cho thấy mặt bằng của báo chí khá đồng đều. Điều này cho thấy các cơ quan báo chí địa phương đã rất nỗ lực, đầu tư công sức, máy móc kỹ thuật để sáng tạo ra tác phẩm chất lượng tốt. 

Nổi bật là Liên chi hội Nhà báo Quảng Ninh đã vượt qua hơn 20 tác phẩm khác lọt vào chung khảo, giành được giải A với tác phẩm "Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng - Nhìn từ tinh giản bộ máy biên chế ở Quảng Ninh" ở thể loại tin, phóng sự, ký sự truyền hình. 

Báo Tuổi trẻ điện tử cũng giành giải A thể loại tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận với tác phẩm "Câu chuyện Sam Lang: Chui vào túi nylon để... qua suối." Đây là loạt bài phản ánh mang tính chất phát hiện mà có thể nói là gây chấn động trong dư luận xã hội, phương thức thể hiện sinh động. 

Ở Giải B, bên cạnh các cơ quan báo chí lớn còn có sự góp mặt của các cơ quan báo chí địa phương như Quảng Ngãi, Quảng Bình. 

Tuy vậy, cũng phải thẳng thắn chỉ ra rằng điểm yếu chung về nghiệp vụ của các tác phẩm là thể hiện chưa sâu, chưa đạt tới tầm của vấn đề mà tác giả đặt ra. Ở một số thể loại ít tác phẩm dự thi và chất lượng chưa cao, nhất là với các tác phẩm phát thanh của các đài địa phương. 

Điều này cho thấy các cơ quan báo chí địa phương cần quan tâm hơn nữa đến loại hình báo chí phát thanh tương tự như đã dành sự quan tâm đầu tư máy móc, trang thiết bị, công sức đối với truyền hình. 

Ảnh báo chí vẫn là loại hình cần được các cơ quan báo chí trong cả nước tập trung quan tâm hơn nữa. Hội đồng Giải báo chí quốc gia nhiều năm qua đã tạo cơ chế thông thoáng nhất để chọn được nhiều tác phẩm ảnh dự giải, trong đó có cho phép tác giả trực tiếp gửi tác phẩm dự Giải không qua tuyển chọn ở cơ sở. 

Tuy vậy, từ nhiều năm qua, số lượng cũng như chất lượng ảnh dự Giải vẫn chưa cao, chưa phản ánh sát, đủ diện mạo báo chí trong năm. 

Năm nay, Ảnh báo chí có một giải A dành cho nhóm ảnh "Giải cứu thành công 12 công nhân bị nạn ở hầm thủy điện Đạ Dâng, Lâm Đồng" của nhóm phóng viên Thông tấn xã Việt Nam. Tuy nhiên, năm nay ảnh báo chí lại không có giải B. 

Thời gian tới, Hội đồng cũng sẽ nghiên cứu, đưa ra thêm các cơ chế thu hút hơn nữa để các mùa giải sau sẽ có thêm nhiều tác phẩm ảnh báo chí chất lượng tốt tham dự Giải báo chí quốc gia. 

Báo Điện tử năm nay tham dự Giải nhiều hơn các năm trước (với gần 150 tác phẩm) nhưng chưa thật đặc trưng về thể loại và chất báo “điện tử,” vẫn còn nhiều tác phẩm là tập hợp ảnh và chú thích ảnh nhưng lại ghi là phóng sự hoặc bài phản ảnh (tình trạng chung mấy năm nay của báo điện tử)... 

- Qua mùa giải năm nay, có thể đúc rút ra những bài học gì để nâng cao hơn nữa chất lượng Giải báo chí quốc gia trong thời gian tới? 

Ông Hà Minh Huệ: Có một đặc điểm chung của các mùa Giải báo chí quốc gia, đó là rất nhiều tác phẩm dự thi là loạt bài, chùm bài quá dài với rất nhiều tác giả cùng đứng tên. Trong quá trình chấm chọn tác phẩm của Giải báo chí quốc gia, nhiều thành viên Hội đồng sơ khảo, chung khảo cũng như cá nhân tôi đều đưa ra ý kiến là tại sao các cơ quan báo chí khi chọn tác phẩm dự thi cứ phải chọn chùm bài dài thì mới "yên tâm" và tin tưởng là tác phẩm sẽ được giải chứ không hướng tới việc chỉ gửi một bài duy nhất. 

Một phóng viên, nhà báo giỏi khi phát hiện vấn đề sẽ nảy sinh trong đầu cách thức thể hiện vấn đề thành một bài báo. Bài viết ngắn gọn, đi sâu và trực tiếp vào vấn đề và chỉ trong một bài viết ngắn gọn đã thể hiện rõ vấn đề xã hội quan tâm, đó mới là tác phẩm báo chí xuất sắc toàn diện. 

Quá nhiều chùm bài dự thi cũng có phần lỗi của Hội đồng Giải báo chí quốc gia, nhưng các cấp Hội ở cơ sở cần quan tâm hơn nữa đến việc thực hiện đúng thể lệ và hướng dẫn của Hội đồng Giải.

Thêm vào đó, các cấp Hội, các cơ quan báo chí cần đầu tư nhiều hơn nữa cho khâu tuyển chọn, đánh giá chất lượng tác phẩm để tránh tình trạng gửi tác phẩm dự thi Giải báo chí quốc gia nhưng chất lượng chưa cao. Thậm chí, một số Hội địa phương còn xác định sai và gửi nhầm thể loại, gửi tác phẩm của năm trước... 

Cũng có ý kiến cho rằng cần chấm các tác phẩm báo chí ngay trong năm và thậm chí là tại thời điểm diễn ra các sự kiện thời sự nóng, thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội chứ không nên để sang năm sau mới chấm như hiện tại vì lúc chấm tính thời sự đã bị giảm đi phần nào.

Cũng có ý kiến khác, trong đó có nhà báo lão thành lại cho rằng nên chấm lui lại để có "độ lùi" để thấy rằng tác phẩm báo chí đó không chỉ có chất lượng về chuyên môn, chính trị, mà vấn đề nêu trong đó có tính chất lâu dài. Tác phẩm báo chí cũng như các tác phẩm văn học nghệ thuật sẽ sống mãi với thời gian, công chúng, nếu tác phẩm đó phản ánh đúng cuộc sống và đi vào lòng người... 

- Xin trân trọng cám ơn ông./. 

Theo VN+