1. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước. Quá trình kết hợp chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam là quá trình đấu tranh cách mạng cam go, quyết liệt với các trào lưu tư tưởng thuộc ý thức hệ phong kiến, tư sản, cải lương và vô chính phủ (trốtxkít)… để xác lập vai trò lãnh đạo cách mạng Việt Nam của giai cấp công nhân với hệ tư tưởng của mình là chủ nghĩa Mác-Lênin.

Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt sự khủng hoảng về lực lượng lãnh đạo và đường lối cứu nước ở Việt Nam suốt từ cuối thế kỷ XIX đến những năm 30 của thế kỷ XX. Ngay từ khi mới ra đời, Đảng ta đã khẳng định bản chất giai cấp công nhân của Đảng, khẳng định chủ nghĩa Mác-Lênin, hệ tư tưởng của giai cấp công nhân là nền tảng tư tưởng của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh, người khai sinh ra Đảng đã sớm nhận thức và vững tin vào giai cấp công nhân Việt Nam, dù sinh ra trong một nước thuộc địa, nửa phong kiến nhưng vẫn mang đầy đủ bản chất của một giai cấp cách mạng. Người nhấn mạnh: “Đặc tính cách mạng của giai cấp công nhân là: kiên quyết, triệt để, tập thể, có tổ chức, có kỷ luật. Lại vì là giai cấp tiên tiến nhất trong sức sản xuất, gánh trách nhiệm đánh đổ chế độ tư bản và đế quốc, để xây dựng một xã hội mới, giai cấp công nhân có thể thấm nhuần một tư tưởng cách mạng nhất, tức là chủ nghĩa Mác-Lênin. Đồng thời, tinh thần đấu tranh của họ ảnh hưởng và giáo dục các tầng lớp khác. Vì vậy, về mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và hành động, giai cấp công nhân đều giữ vai trò lãnh đạo” (1). Đề cao vai trò của giai cấp công nhân trong khi số lượng công nhân nước ta chưa nhiều không khỏi còn những ý kiến băn khoăn. Giải thích về vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: nếu cho rằng số lượng giai cấp công nhân còn ít, “không lãnh đạo được cách mạng. Nói vậy không đúng. Lãnh đạo được hay là không, là do đặc tính cách mạng, chứ không phải do số người nhiều ít của giai cấp. Giai cấp công nhân có chủ nghĩa Mác-Lênin. Trên nền tảng đấu tranh, họ xây dựng nên đảng theo chủ nghĩa Mác-Lênin là Đảng Lao động Việt Nam. Đảng đề ra chủ trương, đường lối, khẩu hiệu cách mạng, lôi cuốn giai cấp nông dân và tiểu tư sản vào đấu tranh, bồi dưỡng họ thành những phần tử tiên tiến. Lại có những phần tử trí thức tham gia cách mạng và vô sản hoá. Thành thử đội ngũ chính trị của giai cấp công nhân ngày càng phát triển. Mai sau, công nghệ của ta ngày càng phát triển thì số công nhân ngày càng tăng thêm” (2).

Hệ tư tưởng của giai cấp công nhân chính là chủ nghĩa Mác-Lênin. Đó là lý luận khoa học và cách mạng, lý luận đấu tranh xoá bỏ chế độ bóc lột, áp bức, bất công, xây dựng xã hội mới xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, đem lại độc lập dân tộc, ấm no, tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Được trang bị chủ nghĩa Mác-Lênin, phong trào công nhân từ tự phát trở thành tự giác. Giai cấp công nhân không chỉ đấu tranh cho quyền lợi trước mắt mà còn hướng tới tương lai, triển vọng lâu dài; không chỉ đấu tranh cho lợi ích giai cấp của mình mà còn đấu tranh cho lợi ích của cả dân tộc, cho tất cả những người bị áp bức, bóc lột trên thế giới. Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa Mác-Lênin với truyền thống vẻ vang, bản sắc văn hoá của dân tộc, tinh hoa văn hoá của nhân loại, hình thành nên tư tưởng Hồ Chí Minh, do vậy tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác-Lênin là nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo đã vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể Việt Nam, đưa cách mạng Việt Nam vào con đường cách mạng vô sản, phù hợp với quy luật phát triển của thời đại, kết hợp được sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại, gắn chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam đã luôn giữ vững, phát huy vai trò tiên phong và bản chất cách mạng của giai cấp công nhân, trung thành với lợi ích của giai cấp và dân tộc; trung thành, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin phù hợp với thực tế đất nước, đặc điểm mới của thời đại. Đây là nhân tốt quyết định làm nên thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong 80 năm qua.

Tháng 8-1945, dù chỉ có 5.000 đảng viên và mới có 15 tuổi những Đảng ta đã lãnh đạo thành công cuộc cách mạng vĩ đại, xoá bỏ ách đô hộ của thực dân, ách áp bức, bóc lột của đế quốc và phong kiến, đưa nhân dân ta lên địa vị người chủ xã hội. Tiếp theo đó, qua 30 năm đấu tranh cách mạng, từ năm 1945 đến năm 1975, Đảng ta đã lãnh đạo thắng lợi sự nghiệp giải phóng dân tộc, đánh bại chủ nghĩa thực dân cũ và chủ nghĩa thực dân mới, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ, thống nhất Tổ quốc và đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. 25 năm qua, Đảng ta đã lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, đưa đất nước thoát khỏi tình trạng kém phát triển, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

2. Ngày nay, Đảng ta lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh bên cạnh những thuận lợi đồng thời phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức. Tình hình thế giới diễn ra phức tạp, khó lường, các mâu thuẫn lớn của thời đại vẫn rất gay gắt. Chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột sắc tộc, tôn giáo còn xảy ra ở nhiều nơi. Hoạt động khủng bố diễn ra phức tạp và có chiều hướng lan rộng; nhiều thế lực chính trị lợi dụng “chống khủng bố” để thực hiện mưu đồ chính trị của mình. Tranh chấp về biên giới, lãnh thổ, biển đảo xảy ra ở nhiều nơi, trong đó có khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và Đông Nam Á rất phức tạp. Cạnh tranh kinh tế trên thế giới hết sức gay gắt. Trong khi đó, sau sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu, các thế lực thù địch đẩy mạnh chống phá nhằm xoá bỏ chủ nghĩa xã hội trên thế giới; chống phá Đảng ta, cách mạng nước ta bằng những thủ đoạn thâm độc, tinh vi, quyết liệt, triệt để lợi dụng những sơ hở, thiếu sót, khó khăn, sử dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, “dân tộc”, “tôn giáo” để chống phá nước ta, tác động vào tư tưởng cán bộ, đảng viên và nhân dân ta, tạo ra những nhân tố gây mất ổn định chính trị - xã hội, nhằm xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, làm chệch hướng, xa rời mục tiêu xã hội chủ nghĩa trong định hướng phát triển đất nước…

Ở trong nước, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế thấp. Các lĩnh vực giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, văn hoá, xã hội còn không ít hạn chế, yếu kém, lại chậm được khắc phục, gây bức xúc xã hội. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước; tiềm ẩn những nhân tố gây mất ổn định chính trị - xã hội.

Sứ mệnh lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với những khó khăn, thách thức đi liền với thời cơ lớn đòi hỏi Đảng phải giữ vững và phát huy bản chất cách mạng trong tình hình mới. Để giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân, bản chất cách mạng của Đảng trong tình hình hiện nay đòi hỏi Đảng ta phải làm tốt các nhiệm vụ sau:

Bản chất giai cấp công nhân của Đảng ta về phương diện chính trị thể hiện ở lý tưởng, mục tiêu của Đảng là đấu tranh xoá bỏ chế độ bóc lột, áp bức, bất công, giành độc lập cho dân tộc, tự do, hạnh phúc cho nhân dân, phấn đấu cho thắng lợi của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên đất nước ta. Đó là sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Trong tình hình hiện nay, giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng đòi hỏi Đảng ta, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng phải kiên định lập trường, quan điểm cách mạng, không dao động trước mọi khó khăn, thách thức, giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng và củng cố niềm tin khoa học đối với mục tiêu, lý tưởng của Đảng.

Bản chất giai cấp công nhân của Đảng ta còn thể hiện ở hệ tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng tiên tiến nhất của thời đại, lý luận khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh cách mạng; là tư tưởng Hồ Chí Minh, sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin trong hoàn cảnh cụ thể nước ta. Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng đòi hỏi phải kiên định và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phải tăng cường giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao trình độ nhận thức, lý luận về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong Đảng, cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; đấu tranh sắc bén, có sức thuyết phục, phê phán những quan điểm, tư tưởng sai trái, những luận điệu xuyên tạc hòng phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, phủ nhận chủ nghĩa xã hội. Củng cố sự thống nhất tư tưởng trong Đảng và trong nhân dân để giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, đấu tranh có hiệu quả chống lại những âm mưu và thủ đoạn “diễn biến hoà bình” của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch.

Bản chất giai cấp công nhân của Đảng ta còn thể hiện ở tính tổ chức và kỷ luật của Đảng. Giai cấp công nhân là giai cấp có tinh thần triệt để cách mạng, tính tiền phong chiến đấu, tổ chức chặt chẽ, kỷ luật và tác phong công nghiệp; đồng thời mang bản chất quốc tế, gắn liền chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế chân chính. Những phẩm chất đó chỉ có ở giai cấp công nhân, giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến của thời đại. Giữ vững và phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng đòi hỏi Đảng ta phải được tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, phê bình và tự phê bình trong Đảng. Tổ chức chặt chẽ, kỷ luật nghiêm minh trong Đảng được xây dựng trên cơ sở phát huy dân chủ, thực hiện đầy đủ dân chủ trong tổ chức và sinh hoạt của Đảng, chống quan liêu, vi phạm dân chủ và dân chủ hình thức, vô chính phủ, cục bộ địa phương, bè phái.

Giai cấp công nhân là giai cấp tiên tiến của thời đại, lợi ích của giai cấp công nhân gắn bó chặt chẽ với lợi ích của nhân dân lao động, lợi ích của dân tộc. Giai cấp công nhân đấu tranh không chỉ vì lợi ích của giai cấp mình mà còn vì lợi ích chung của nhân dân lao động, lợi ích của dân tộc. Giữ gìn, phát huy bản chất giai cấp công nhân của Đảng đòi hỏi Đảng ta phải toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân. Đảng không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của nhân dân, giải phóng nhân dân khỏi mọi hình thức áp bức, bóc lột, đem lại tự do, hạnh phúc cho nhân dân. Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội; giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng phải là những công bộc của dân. Đồng thời, dựa vào dân để xây dựng Đảng, giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Xa dân, quan liêu, mệnh lệnh, hách dịch với dân là xa rời bản chất giai cấp công nhân của Đảng.

Để giữ vững và phát huy bản chất cách mạng của Đảng trong tình hình mới, cần phải “củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất trong Đảng” (3). Đoàn kết toàn Đảng thành một khối thống nhất vững chắc là truyền thống quý báu, sức mạnh của Đảng ta. Đoàn kết trong Đảng là hạt nhân đoàn kết toàn dân tộc tạo nên sức mạnh vô địch của cách mạng. Như Bác Hồ từng nói: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Người yêu cầu Đảng ta phải giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng như giữ gìn con người của mắt mình. Đoàn kết trong Đảng là đoàn kết của những người cộng sản cùng chung lý tưởng, đoàn kết trên cơ sở Cương lĩnh, Điều lệ, quan điểm, đường lối của Đảng, các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng và trên cơ sở “tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” (4). Do đó, ngày nay để tăng cường đoàn kết thống nhất trong Đảng, giữ vững và phát huy bản chất cách mạng của Đảng đòi hỏi Đảng ta phải tăng cường công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, ngày càng làm rõ hơn mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, không ngừng hoàn thiện đường lối đổi mới, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế, phát triển văn hoá xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, bảo vệ vững chắc và xây dựng thành công Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; phải giữ vững các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ và phê bình, tự phê bình trên tình đồng chí.

Giữ vững và phát huy bản chất cách mạng của Đảng trong tình hình hiện nay đòi hỏi Đảng ta phải xây dựng các tổ chức đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh vững vàng, tuyệt đối trung thành với lý tưởng của Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; có trí tuệ, phẩm chất, đạo đức cách mạng, có ý thức tổ chức kỷ luật, đủ năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ, gắn bó mật thiết với nhân dân, toàn tâm, toàn ý phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Các tổ chức đảng phải thật sự là hạt nhân lãnh đạo ở mọi cấp, mọi ngành, mọi lĩnh vực; cán bộ, đảng viên của Đảng phải là những người con ưu tú của đất nước, tiền phong, gương mẫu, được nhân dân tin yêu, mến phục, đi đầu cổ vũ và thúc đẩy quần chúng noi theo, làm theo, “đảng viên đi trước, làng nước theo sau” để thực hiện thắng lợi mọi chủ trương, đường lối của Đảng.

Thời cơ, vận hội cho phát triển đất nước ta ngày nay là to lớn, đòi hỏi Đảng ta, nhân dân ta phải nỗ lực phấn đấu, tận dụng, khai thác có hiệu quả. Song, khó khăn, thách thức cũng hết sức gay gắt, đòi hỏi Đảng ta và nhân dân ta phải vững vàng, dũng cảm, khắc phục vượt qua. Với tư duy khoa học, đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị và nghị lực to lớn được tôi luyện, trưởng thành trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng 80 năm qua, tiếp tục giữ vững và phát huy bản chất cách mạng, nhất định Đảng ta sẽ lãnh đạo nhân dân ta, tận dụng thời cơ, vững vàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội./.

______________________________

(*) Bài viết tham gia Hội thảo khoa học  “Đảng Cộng sản Việt Nam- 80 năm xây dựng và phát triển” do Học viện Chính trị- Hành chính quốc ra tổ chức ngày 26/1/2010, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930- 3/2/2010).

(1), (2) - Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, H.2002, t.7, tr.212.

(3) - Sđd, t.12, tr.510

(4) Sđd, t12. tr. 510