“Ít nhất hai đống xác chết đã xuất hiện, khung cảnh thật khủng khiếp”, Reuters dẫn lời anh Schawarz mô tả, “Người dân đang nổi giận vì không nhận được sự giúp đỡ”. Còn ông David Winhurst, người phát ngôn Liên Hiệp Quốc tại Haiti, thừa nhận: “Chúng tôi hiểu rõ rằng tình tình đang trở nên ngày càng căng thẳng”.

Sân bay, đường xá tắc nghẽn

“Người dân gần như lao vào đấm đá lẫn nhau vì nước ngọt”, AP dẫn lời nhân viên cứu trợ Fevil Dubien kể. Trước đó, anh lái xe tải chở nước ngọt đến khu phía bắc Port-au-Prince. Hiện tại, khoảng 60 chuyến bay chở đầy hàng cứu trợ đã hạ cánh xuống sân bay Toussaint L'Ouverture, nhưng các đội nhân viên bốc dỡ hàng chưa đến kịp, do đó hàng cứu trợ vẫn bị tắc lại ở sân bay.

Hôm qua, Cơ quan hàng không Haiti đã ngừng mọi chuyến bay dân sự, bởi sân bay đã đông nghẹt và nhiên liệu bị hạn chế. Đài quan sát không lưu của sân bay đã bị phá hủy khiến hoạt động điều hành hàng không càng trở nên khó khăn hơn. “Sân bay đầy bê tông vỡ, nên rất khó đậu máy bay”, AP dẫn lời đại tá không quân Mỹ Buck Elton.

Nhiều người vẫn miệt mài đào bới các đống đổ nát để tìm người mất tích - Ảnh: Reuters

Do đường xá Port-au-Prince bị phá hủy nghiêm trọng, các đội cứu hộ gặp rất nhiều khó khăn trong việc đưa hàng cứu trợ đến tận tay người dân. “Hàng cứu trợ đã đến, nhưng chưa có một hệ thống tiếp nhận và phân phối”, bà Kate Conradt thuộc tổ chức Save the Children cho biết.

Đại sứ Haiti tại Mỹ Raymond Joseph cho hay ưu tiên hàng đầu bây giờ là máy móc để dọn dẹp các đống đổ nát. “Sân bay đang quá tải, và phân phối hàng cứu trợ sẽ làm nhiệm vụ bất khả thi bởi các con đường đều tắc nghẽn”.

Các chuyên gia cứu hộ cảnh báo số người chết sẽ tăng vọt nếu hàng chục nghìn người Haiti bị thương trong trận động đất, đặc biệt những người bị gãy xương và mất nhiều máu, không được chăm sóc y tế trong vòng một ngày nữa. “24 giờ tới sẽ cực kỳ quan trọng”, Reuters dẫn lời sĩ quan Mỹ Paul Cormier.

Nạn trộm cắp gia tăng

Xế hàng chờ lực lượng Liên Hiệp Quốc phát lương thực - Ảnh: Reuters

Reuters dẫn lời các nhân chứng mô tả tình trạng an ninh ở Port-au-Prince cũng đang trở nên vô cùng tồi tệ. Nhiều kẻ cướp bóc lao vào tòa siêu thị đã bị sụp ở khu Delmas, vơ vét đồ điện tử và gạo. Những kẻ khác tranh thủ lấy xăng từ các xe chở xăng đậu chơ vơ trên đường phố.

Cứ đến buổi tối là những tràng súng chát chúa vang lên. Tạp chí Time đưa tin đây là thời điểm các băng đảng tội phạm có vũ trang ở Haiti nắm quyền kiểm soát đường phố. “Ở đây, kể cả lũ chuột cũng không dám ị nếu không có sự cho phép của chúng tao”, một thủ lĩnh băng đảng từng tuyên bố. Các băng lớn nhất đến từ những khu dân cư nghèo như Cité Soleil và La Saline. Ngoài ra, khoảng 1.000 tên tội phạm cũng đã trốn thoát sau khi nhà tù ở Port-au-Prince sụp đổ.

“Tất cả mọi cảnh sát đều đang bận giải cứu hoặc chôn cất các thành viên gia đình họ”, ông Manuel Deheusch, một chủ nhà máy. “Họ không có thời gian mà tuần tra trên đường phố”. Toàn bộ trách nhiệm an ninh giờ thuộc về 9.000 lính gìn giữ hòa bình Liên Hiệp Quốc và cảnh sát quốc tế. Tuy nhiên, khả năng phản ứng của Liên Hiệp Quốc cũng đang bị hạn chế do trụ sở sụp đổ, và hàng chục nhân viên mất tích.

Nguồn tin AP cho biết chính quyền Mỹ đã gửi khoảng 5.500 lính đến Haiti để hỗ trợ hoạt động cứu trợ, trong đó có công tác an ninh. Để xóa đi những nghi ngờ rằng quân đội Mỹ muốn “quản lý Haiti”, Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh Mỹ phản ứng theo đề nghị của chính quyền Haiti. “Chúng tôi không có ý định thay thế chính quyền Haiti”, một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cũng khẳng định.

Mối lo dịch bệnh

Lấy thực phẩm từ một siêu thị đổ nát - Ảnh: Reuters

AP dẫn lời chuyên gia Liên Hiệp Quốc John Holmes nhận định nước ngọt “sẽ là một thách thức lớn” đối với các nạn nhân động đất. Theo ước tính của tổ chức Chữ thập đỏ quốc tế, khoảng 3 triệu người Haiti cần sự hỗ trợ. Khi thiên tai xảy ra, trung bình mỗi nạn nhân cần 7,5-15 lít nước để uống và tắm gội mỗi ngày, có nghĩa là các đội cứu hộ phải cung cấp 22,7-45 triệu lít nước mỗi ngày.

Khi thiên tai xảy ra, các nạn nhân dễ chết do thiếu nước hơn là do đói. Hơn nữa, Time dẫn lời các chuyên gia y tế cho biết do hệ thống nước máy đã bị phá hủy, nguồn nước sẽ rất dễ bị nhiễm bẩn, dẫn đến tình trạng bùng phát dịch bệnh lan truyền qua đường nước như tả và lỵ. Các chuyến bay chở hàng cứu trợ đến Port-au-Prince đều có nước, nhưng chưa được đóng gói.

Nguy cơ thứ hai là các căn bệnh truyền nhiễm, đặc biệt trong điều kiện thiếu vệ sinh ở các trại tị nạn tại Port-au-Prince. Điều đáng lo ngại là bản thân Haiti đã là một thảm họa y tế công cộng. Ở Haiti, nạn suy dinh dưỡng xảy ra tràn lan, gần 200.000 người bị nhiễm HIV/AIDS, và chỉ 50% trẻ em được tiêm vác xin chống các căn bệnh cơ bản.

Những căn lều dựng tạm bờ thành nơi che nắng mưa cho những người sống sót - Ảnh: Reuters

“Haiti sẽ là một thách thức y tế cực lớn”, Time dẫn lời một chuyên gia y tế Mỹ nhận định. Theo tổ chức Chữ thập đỏ quốc tế, hiện số người chết trong trận động đất khoảng 50.000 người, nhưng con số này sẽ nhanh chóng gia tăng do còn nhiều người mất tích, và nguy cơ dịch bệnh, thiếu nước ngọt, thực phẩm.