Trước đó, trong phiên Hội đàm giữa Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh với phái đoàn cấp cao Haiti do Bộ trưởng Wilson Laleau dẫn đầu, Thứ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng, chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam của đoàn quan chức cấp cao Haiti sẽ góp phần thúc đẩy hợp tác về mặt thể chế nói chung, kinh tế và thương mại nói riêng giữa hai nước. Sau chuyến thăm và khảo sát của đoàn DN Việt Nam tại Haiti, lãnh đạo Chính phủ Việt Nam đã nhận thấy những tiềm năng hợp tác mới nên đã chỉ đạo thực hiện để tiến tới ký kết Hiệp định khung về Thương mại và Đầu tư giữa hai nước, cũng như thành lập Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam – Haiti. Đây sẽ là khuôn khổ pháp lý, công cụ quan trọng, mang giá trị thực tiễn giúp hai bên triển khai các nội dung hợp tác cụ thể trong thời gian tới.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã đánh giá cao việc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, hiệu quả Bản ghi nhớ về Thương mại gạo của Haiti, có sản phẩm gạo đáp ứng yêu cầu thị trường và thị hiếu tiêu dùng của Haiti. Bản ghi nhớ này đã được Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng và Bộ Kinh tế Tài chính Haiti ký kết trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Haiti vào tháng 12/2012, trong đó phía Haiti cam kết mua từ 250 – 300 ngàn tấn gạo/năm. Thực hiện Bản ghi nhớ, Tổng công ty Lương thực miền Bắc đã ký kết và thực hiện các hợp đồng xuất khẩu gạo với Tổ chức Lưu thông tiền tệ và Tài trợ phát triển Haiti.
Đề xuất định hướng hợp tác trong thời gian tới, đại diện Bộ Công Thương Việt Nam nhấn mạnh, trong khuôn khổ Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Haiti, phía Việt Nam sẽ tiếp tục thảo luận về những cơ hội hợp tác mới giữa hai bên trong lĩnh vực thương mại, đầu tư, cụ thể như cơ khí công nghiệp, thủy lợi, trồng lúa. Đặc biệt, Bộ Công Thương sẽ triển khai hợp tác với Ủy ban tái thiết của Haiti trong việc cung cấp các sản phẩm xây dựng, tham gia các dự án hạ tầng của Haiti với chất lượng và giá cạnh tranh. Đồng thời, Việt Nam cũng sẵn sàng hợp tác với Haiti phát triển các dự án công nghiệp dưới hình thức liên doanh, đầu tư, tư vấn, kỹ thuật.
Bộ trưởng Wilson Laleau cho rằng, những đề xuất hợp tác của Bộ Công Thương Việt Nam hoàn toàn phù hợp với mong muốn của phía Haiti. Trong tiến trình phát triển, Haiti sẽ phải xây dựng lại nhiều cơ sở hạ tầng, văn phòng công sở theo những chuẩn mực mới của quốc tế, phát triển hệ thống đường giao thông (nhất là đường cao tốc), cảng biển. Haiti có lợi thế nằm ở khu vực Trung Mỹ, cách Mỹ 1,5 giờ bay hoặc 1 ngày đi tàu biển, và Haiti cũng rất gần Canada. Vị trí địa lý này của Haiti sẽ mở ra cơ hội lớn cho DN khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam vận chuyển hàng đến Haiti để xuất khẩu sang những nước lân cận.
Theo Bộ Công Thương Việt Nam, từ năm 2012 trở về trước, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Haiti còn khiêm tốn và Việt Nam luôn là nước nhập siêu. Các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Haiti gồm gạo, dệt may, mây tre, gỗ và các sản phẩm từ gỗ, mì ăn liền, hóa chất, sản phẩm chất dẻo và một số hàng hóa khác.
Ngược lại, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu các loại nguyên phụ liệu từ Haiti như nguyên phụ liệu trong các ngành dệt may, da giày, bột giấy, phế liệu sắt thép, thức ăn gia súc. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Haiti năm 2010 đã đạt 25,67 triệu USD, tuy nhiên đến năm 2011 đã giảm mạnh xuống còn 14,2 triệu USD, năm 2012 tiếp tục giảm còn 9,8 triệu USD. Trong khi đó, kim ngạch nhập khẩu từ Haiti lại tăng mạnh từ 5,3 triệu USD năm 2010 lên 25,7 triệu USD năm 2011 và 20,8 triệu USD năm 2012. Nhưng trong 5 tháng đầu năm 2013, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Haiti đã tăng mạnh trở lại, tới 355% so với cùng kỳ năm 2012, đạt 20,2 triệu USD.
Bộ trưởng Wilson Laleau cam kết sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho DN Việt Nam đặt cơ sở phân phối hàng hóa Việt Nam tại Haiti. Bên cạnh đó, Haiti cũng đang có ý định triển khai 12 cụm CN nhỏ để tập trung phát triển các ngành công nghiệp chế biến nông sản, cơ khí chính xác, công nghiệp sinh học, dự án lắp ráp, sản xuất công nghiệp. Do đó, Haiti muốn học hỏi, phổ biến kiến thức, chia sẻ kinh nghiệm cải cách chính sách tài chính huy động nguồn lực cho phát triển, ví dụ học tập mô hình cung cấp vốn cho DNNVV Việt Nam của các NHTM Việt Nam.
Thứ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, phía Việt Nam sẽ tiếp tục tạo dựng khung pháp lý thuận lợi để thúc đẩy hợp tác thương mại giữa hai bên, tạo thuận lợi cho thu hút đầu tư, tạo điều kiện cho DN Việt Nam tham gia sản xuất hàng tiêu dùng, hàng công nghiệp nặng tại Haiti. Sau khi ký kết Hiệp định khung về Thương mại và Đầu tư song phương, Bộ Công Thương sẽ sớm thành lập đoàn sang thăm và khảo sát thị trường Haiti với các DN trong lĩnh vực công nghiệp tiêu dùng (dệt may, da giày, năng lượng (điện, điện tử), công nghiệp xây dựng, công nghiệp chế biến.
Trần Thu