Từ việc tổ chức đại hội của 22 đảng bộ trên cho thấy:

Công tác quán triệt, chỉ đạo và chuẩn bị đại hội

Ban Thường vụ các tỉnh, thành, đảng uỷ trực thuộc Trung ương đã tổ chức các hội nghị quán triệt, triển khai thực hiện Chỉ thị 36-CT/TW ngày 30-5-2014 của Bộ Chính trị; các văn bản, hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh, thành, đảng uỷ bảo đảm nguyên tắc, quy định và phù hợp thực tiễn của địa phương, đơn vị mình. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch, hướng dẫn, thành lập các tiểu ban chuẩn bị đại hội (Tiểu ban văn kiện, Tiểu ban nhân sự, Tiểu ban tổ chức phục vụ) và các điều kiện tổ chức phục vụ đại hội; phân công các đồng chí uỷ viên ban thường vụ, các ban xây dựng đảng, các cơ quan, đơn vị trực thuộc chuẩn bị nội dung đại hội; đồng thời kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, giải quyết các vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuyên truyền, phục vụ đại hội

Hầu hết, các đảng bộ đều quan tâm, làm tốt công tác tuyên truyền, phục vụ đại hội: Tổ chức nhiều phong trào thi đua, khởi công, khánh thành nhiều công trình… chào mừng đại hội. Công tác bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ đại hội được thực hiện theo đúng chỉ đạo của Trung ương với tinh thần tiết kiệm, hiệu quả và trang trọng. Công tác an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trước, trong và sau đại hội được bảo đảm; kịp thời ngăn ngừa, xử lý những hành vi vận động chia rẽ, bè phái, mạo tin, gây rối nội bộ…

Chuẩn bị các văn kiện trình đại hội

Báo cáo chính trị của các đảng bộ đều bám sát sự chỉ đạo của Trung ương và tình hình thực tiễn của đơn vị, địa phương; đánh giá đúng, toàn diện kết quả lãnh đạo trên các mặt công tác; nhấn mạnh kết quả thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Báo cáo kiểm điểm của ban chấp hành đảng bộ nhiệm kỳ 2010-2015 được xây dựng trên tinh thần thẳng thắn, trung thực, chỉ rõ những ưu điểm, tồn tại, khuyết điểm của tập thể và cá nhân.

Ban chấp hành các đảng bộ đều chuẩn bị dự thảo nghị quyết đại hội; báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI); tổng hợp ý kiến của cán bộ, đảng viên tham gia góp ý vào Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng.

Chuẩn bị nhân sự đại hội

Công tác nhân sự tại đại hội đảng bộ các tỉnh, thành phố được các cấp ủy chỉ đạo chặt chẽ, thực hiện đầy đủ các bước theo đúng tinh thần Chỉ thị 36-CT/TW của Bộ Chính trị và Hướng dẫn 26-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương. Trước đại hội, nhiều nơi đã bố trí, sắp xếp cán bộ theo cơ cấu cấp uỷ khoá mới. Đề án nhân sự cấp uỷ và nhân sự đi dự Đại hội lần thứ XII của Đảng được chuẩn bị kỹ lưỡng, qua nhiều vòng lấy ý kiến, được ban chấp hành thảo luận dân chủ, bảo đảm đúng quy trình. Phương án nhân sự cấp ủy của các đảng bộ đều được báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư phê duyệt trước khi trình ra đại hội. Số lượng, cơ cấu, tiêu chuẩn của cấp uỷ khoá mới về cơ bản bảo đảm theo quy định của Trung ương.

Công tác tổ chức và điều hành đại hội

Thời gian tiến hành đại hội các đảng bộ cấp tỉnh phần lớn đều diễn ra trong 2,5 ngày (gồm cả phiên trù bị); một số nơi tổ chức trong 3 ngày. Đại hội của các đảng bộ đều tiến hành đủ 4 nội dung theo Chỉ thị 36-CT/TW, riêng Đảng bộ Quân đội Trung ương thực hiện 3 nội dung (vì Quân ủy Trung ương được chỉ định).

Công tác trang trí, khánh tiết của đại hội được chuẩn bị công phu, khoa học, đảm bảo tính trang nghiêm. Chương trình đại hội được xây dựng hợp lý, khoa học. Việc điều hành và bố trí thời gian cho từng nội dung nhìn chung bảo đảm cân đối, đúng giờ.

Việc thảo luận báo cáo chính trị và báo cáo kiểm điểm của cấp uỷ tại đại hội được thực hiện hầu hết ở hội trường với tinh thần thẳng thắn; trung bình mỗi đại hội có 12-15 ý kiến. Việc tổ chức tham gia góp ý vào Văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng và văn kiện đại hội đảng bộ cấp tỉnh được thực hiện nghiêm túc có chất lượng. Nhìn chung cơ bản các ý kiến đều đồng tình nhất trí cao với dự thảo Văn kiện.

Kết quả bầu cử, những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân

Công tác nhân sự trong các đại hội đảng bộ cấp tỉnh được đoàn chủ tịch báo cáo rõ phương án, thực hiện việc ứng cử và đề cử nghiêm túc, đúng trình tự các bước theo hướng dẫn của Trung ương. Công tác bầu cử diễn ra tại các đại hội được tổ chức khoa học, thực hiện theo đúng nguyên tắc, quy trình, quy định, kiểm phiếu bầu nhanh. Kết quả cụ thể như sau:

Bầu ban chấp hành

Tại 21 đại hội đảng bộ tỉnh, thành phố đã bầu ra 1.123 ủy viên ban chấp hành (thiếu 5 đồng chí so với đề án nhân sự ban đầu); trong đó: Lào Cai bầu thiếu 1 đồng chí (do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị điều động 1 đồng chí bí thư huyện ủy cơ cấu tỉnh ủy viên làm Phó Tổng cục trưởng nên chưa kịp làm quy trình bổ sung), Ninh Thuận bầu thiếu 1 đồng chí và Đồng Nai bầu thiếu 3 đồng chí (do chủ trương bầu thiếu để bổ sung cán bộ trẻ hoặc nữ). Số dư bầu ban chấp hành đạt tỷ lệ là 12,93%, trong đó: số dư bầu ban chấp hành thấp nhất là 10,9% và cao nhất là Thái Bình 18,5%. Trong tổng số 1.123 đồng chí tham gia ban chấp hành đảng bộ của 21 tỉnh, thành phố có 352 đồng chí tham gia lần đầu, đạt tỷ lệ 31,34%, trong đó Hà Nam và Nam Định có tỷ lệ cấp ủy viên tham gia lần đầu cao lần lượt là 41,18% và 40%. Số lượng cấp ủy viên dự kiến tái cử nhưng không trúng cử là 5 đồng chí ở 5 tỉnh Hòa Bình, Nam Định, Thái Bình, Kon Tum và Đồng Nai. Độ tuổi bình quân cấp ủy 21 đảng bộ là 50,05 tuổi, trong đó 2 đảng bộ Ninh Bình và Hà Giang có tuổi bình quân cấp ủy thấp nhất lần là 47,5 tuổi và 48,44 tuổi.

Số lượng cán bộ nữ tham gia cấp ủy nhiệm kỳ 2015-2020 là 146 đồng chí đạt tỷ lệ 13%, trong đó có 8 đại hội có kết quả bầu tỷ lệ nữ trong ban chấp hành cao hơn quy định 15% (Ninh Bình, Lào Cai, Bắc Ninh, Yên Bái, Bắc Giang, Cần Thơ, Đồng Nai và cao nhất là Sơn La đạt tỷ lệ 21,82%).

Số lượng cán bộ trẻ tham gia cấp ủy nhiệm kỳ 2015-2020 là 79 đồng chí, đạt tỷ lệ 7,03%, có 3 đảng bộ có tỷ lệ trẻ đạt cao hơn quy định 10% là Lào Cai, Ninh Thuận và Kon Tum. Số cấp ủy viên là người dân tộc thiểu số là 162 đồng chí, đạt tỷ lệ 14,43%; có 5 đảng bộ đạt tỷ lệ trên 20% là Hòa Bình, Lào Cai, Sơn La, Hà Giang, Yên Bái và Kon Tum.

Đội ngũ cấp ủy 21 đảng bộ nhiệm kỳ 2015-2020 có trình độ học vấn và chuyên môn nghiệp vụ cao. Có 85 tiến sỹ và 9 phó giáo sư (Thanh Hóa có 3 phó giáo sư). Thanh Hóa và Bắc Ninh có số lượng tiến sỹ tham gia cấp ủy khóa mới cao nhất lần lượt là 11 và 10 đồng chí.

Bầu ban thường vụ

Tổng số uỷ viên ban thường vụ được bầu là 314 đồng chí (thiếu 7 đồng chí); trong đó: Hà Nam thiếu và Đắk Nông thiếu 1 đồng chí; Đồng Nai, Bắc Ninh, Sơn La, Hà Giang và Khánh Hòa mỗi địa phương thiếu 1 đồng chí (do chủ trương bầu thiếu để bổ sung cán bộ trẻ hoặc nữ). Số dư bầu ban thường vụ đạt tỷ lệ bình quân là 13,83%, trong đó cao nhất là Hà Giang 16,6% và thấp nhất là Thanh Hóa 11,11%. Không có trường hợp bầu ban thường vụ khác so với dự kiến. Độ tuổi bình quân ủy viên ban thường vụ 21 đảng bộ là 51,37 tuổi, trong đó Ninh Bình và Khánh Hòa có tuổi bình quân thấp nhất lần lượt là 48,5 tuổi và 47,5 tuổi.

Số lượng cán bộ nữ tham gia ban thường vụ khóa mới là 28 đồng chí đạt tỷ lệ 8,92%, trong đó có 9 đại hội đảng bộ tỉnh, thành phố có kết quả bầu tỷ lệ nữ trong ban thường vụ trên 10% (Ninh Bình, Hà Nam, Thanh Hóa, Sơn La, Bắc Ninh, Bắc Giang, Quảng Trị, Kon Tum và Cần Thơ). Riêng Thái Bình và Khánh Hòa không có cán bộ nữ tham gia ban thường vụ.

Số lượng cán bộ trẻ tham gia ban thường vụ là 3 đồng chí ở 3 tỉnh Bắc Ninh, Cà Mau và Khánh Hòa. Số lượng cán bộ là người dân tộc thiểu số tham gia ban thường vụ là 44 đồng chí, đạt tỷ lệ bình quân đạt 14,01%; có 6 đảng bộ có tỷ lệ đạt trên 20% là Hòa Bình, Lào Cai, Sơn La, Hà Giang, Yên Bái và Kon Tum.

Đội ngũ cán bộ trong ban thường vụ nhiệm kỳ 2015-2020 có trình độ học vấn và chuyên môn nghiệp vụ cao. Có 36 tiến sỹ và 3 phó giáo sư (riêng Thanh Hóa có 5 tiến sỹ và 2 phó giáo sư).

Bầu thường trực cấp uỷ

Tại 21 đại hội đảng bộ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã bầu ra 21 đồng chí bí thư cấp uỷ, trong đó có 1 đồng chí bí thư là nữ. Độ tuổi bình quân của 21 đồng chí bí thư là 51,79 tuổi. Tổng số phó bí thư được bầu là 48 đồng chí (thiếu 1), trong đó có 6 đồng chí phó bí thư là nữ. Độ tuổi bình quân của 44 đồng chí phó bí thư là 50,08 tuổi.

Bầu đại biểu đi dự Đại hội lần thứ XII của Đảng

Việc bầu đại biểu đi dự Đại hội đại biểu toàn quốc được thực hiện đúng quy chế; bầu đủ số lượng được phân bổ, bảo đảm về tiêu chuẩn, cơ cấu, tỷ lệ trúng cử đạt cao. Tại 22 đại hội đã bầu 449 đại biểu chính thức và 37 đại biểu dự khuyết đi dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng.

Ưu điểm

22 đảng bộ trực thuộc Trung ương đã tiến hành đại hội bảo đảm đúng nguyên tắc, quy trình; hoàn thành tốt các nội dung theo quy định bảo đảm phát huy dân chủ, đoàn kết, an toàn, tiết kiệm, đạt mục đích yêu cầu tại Chỉ thị 36-CT/TW của Bộ Chính trị. Hầu hết đại biểu dự đại hội đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy dân chủ, tập trung trí tuệ thảo luận, đóng góp ý kiến vào báo cáo chính trị, báo cáo kiểm điểm của ban chấp hành nhiệm kỳ 2010-2015, văn kiện của cấp trên và thực hiện đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm trong bầu cử cấp ủy.

Công tác chuẩn bị và tổ chức đại hội được thực hiện nghiêm túc, đề cao trách nhiệm của cấp ủy, tập hợp trí tuệ của cán bộ, đảng viên, tạo không khí phấn khởi, dân chủ, đoàn kết trước, trong và sau đại hội. Việc chuẩn bị các văn kiện trình đại hội được thực hiện kỹ lưỡng; có tổ chức lấy ý kiến tham gia đúng quy trình, hướng dẫn của Trung ương. Đề án nhân sự cấp ủy, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư được các ban đảng Trung ương có liên quan thẩm định trước khi báo cáo Bộ Chính trị xem xét phê duyệt.

Việc bầu cử cấp ủy, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư và đại biểu dự Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tại đại hội các đảng bộ đều bảo đảm đúng nguyên tắc, thủ tục, quy trình, hướng dẫn của Trung ương. Hầu hết các đồng chí được bầu vào vị trí nhân sự chủ chốt đều trúng cử với tỷ lệ phiếu cao. Tỷ lệ nữ, trẻ, dân tộc thiểu số trong cấp uỷ khoá mới về cơ bản đạt được chỉ tiêu định lấy tại Chỉ thị 36-CT/TW của Bộ Chính trị. Có thể thấy, do có Quy chế bầu cử trong Đảng của Ban Chấp hành Trung ương (số 244-QĐ/TW) nên công tác bầu cử tại các đại hội đảng bộ đều bảo đảm đúng nguyên tắc; kết quả bầu cử tập trung theo phương án nhân sự đã chuẩn bị; tạo được không khí dân chủ, kỷ luật, trách nhiệm cao của đại biểu dự đại hội, góp phần quan trọng vào sự thành công của đại hội 22 đảng bộ.

Công tác tuyên truyền, cổ động chào mừng, phục vụ đại hội được tiến hành chu đáo. Công tác tổ chức đại hội, điều hành của đoàn chủ tịch đại hội, hoạt động của đoàn thư ký, ban kiểm phiếu, ban thẩm tra tư cách đại biểu cơ bản đảm bảo yêu cầu, đúng quy chế bầu cử và quy chế làm việc của đại hội. Chương trình điều hành đại hội chuẩn bị chi tiết, các tình huống phát sinh đều đã được bảo đảm chặt chẽ.

Việc thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng ở các đại hội được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ.

Hạn chế, tồn tại

Có nơi còn trình bày toàn văn Báo cáo chính trị tại Đại hội nên dành ít thời gian thảo luận vào những nội dung quan trọng khác. Một số báo cáo tham luận tại đại hội chưa có sự khái quát cao, thiếu tính tranh luận, chưa tập trung vào những vấn đề lớn, những hạn chế, tồn tại hoặc còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Việc đổi mới cấp ủy nhiều nơi còn chưa đạt 1/3 tổng số cấp ủy; tỷ lệ cán bộ nữ tham gia cấp ủy nhiều địa phương không đạt 15%; 18/21 đảng bộ có cán bộ trẻ (dưới 40 tuổi) tham gia cấp ủy không đạt tỷ lệ 10%.

Công tác nhân sự dù đã được chỉ đạo chuẩn bị rất sớm, vẫn có đảng bộ chưa chuẩn bị đủ phương án nhân sự ban chấp hành, ban thường vụ và thường trực.

Công tác bầu cử vẫn để xảy ra một số sai sót nhỏ; việc phổ biến quy chế bầu cử, phiếu hợp lệ, không hợp lệ ở một số nơi chưa thật sự rõ ràng, vẫn còn phiếu không hợp lệ hoặc những lỗi kỹ thuật trong quá trình chuẩn bị phiếu và số thứ tự.

Nguyên nhân của hạn chế

Một số thành viên đoàn chủ tịch, tổ giúp việc phục vụ đại hội hạn chế về năng lực. Một số nơi chuẩn bị chương trình điều hành đại hội chưa kỹ, chưa khoa học…

Một số hướng dẫn của Trung ương chưa kịp thời, có việc chưa thống nhất như: Chưa hướng dẫn cụ thể cách thức tổ chức góp ý kiến về tiêu chuẩn, cơ cấu cấp ủy cấp trên trực tiếp tại đại hội; chưa hướng dẫn cụ thể về số dư trong trường hợp bầu lấy số lượng 2 người; hướng dẫn về bầu ủy ban kiểm tra có số dư ban hành còn chậm...

Một số vấn đề cần quan tâm trong quá trình chuẩn bị và tổ chức các đại hội đảng bộ trực thuộc Trung ương thời gian tới

Tiếp tục quán triệt, thực hiện thống nhất, nghiêm túc Chỉ thị 36-CT/TW của Bộ Chính trị và các văn bản hướng dẫn của Trung ương, nhất là những vấn đề cần thiết phải trình xin ý kiến của Bộ Chính trị, liên quan đến công tác nhân sự cấp ủy; đồng thời vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tình hình cụ thể của địa phương, đơn vị trên cơ sở thống nhất với các cơ quan liên quan ở Trung ương và bảo đảm đúng nguyên tắc, đúng quy trình.

Thống nhất trình bày tóm tắt báo cáo chính trị để dành nhiều thời gian trao đổi, thảo luận, nhất là những vấn đề mới, khó, đột phá cần thiết trong công tác xây dựng đảng, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng.

Lựa chọn nhân sự tham gia đoàn chủ tịch, đoàn thư ký, ban kiểm phiếu gồm những đồng chí có năng lực, kinh nghiệm, uy tín, nắm chắc nguyên tắc, trình tự điều hành đại hội, đặc biệt là thủ tục bầu cử.

Nghiên cứu kỹ lưỡng, chặt chẽ việc bổ sung nhân sự cấp ủy, nhất là lãnh đạo cấp ủy ở những nơi nhân sự ban thường vụ còn thiếu theo đúng nguyên tắc, quy trình, bảo đảm sự lãnh đạo của đảng bộ sau đại hội và sự đoàn kết, thống nhất của các cấp ủy, trong công tác lãnh đạo đảng bộ sau đại hội.

Theo Tạp chí  Xây dựng Đảng