Trải qua 55 năm chiến đấu và trưởng thành, Bộ đội Không quân đã phát triển nhanh chóng. Từ “Ban nghiên cứu sân bay” đầu tiên (3/3/1955) đã phát triển thành Quân chủng Không quân, cùng với quân và dân miền Bắc bước vào cuộc chiến đấu chống lại hai cuộc chiến tranh phá hoại tàn bạo của đế quốc Mỹ.

Tầm nhìn chiến lược
Sau ngày thành lập, được sự quan tâm của Đảng, Bác Hồ và sự giúp đỡ tận tình của các nước XHCN anh em, lực lượng Không quân đã từng bước được xây dựng và phát triển nhanh chóng. Ngày 24/1/1959, thành lập Cục không quân, tiếp đó thành lập Trung đoàn Không quân vận tải 919 và Trung đoàn huấn luyện không quân 910.

Trên cơ sở một số loại máy bay AN-2, Li-2, IL-4, Mi-4 của các nước bạn giúp, chúng ta đã nhanh chóng ổn định tổ chức quản lý, điều hành trực tiếp các sân bay, huấn luyện đào tạo phi công, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật và bước đầu thực hiện các nhiệm vụ, trong đó có tích cực chuẩn bị điều kiện cho việc thành lập các đơn vị không quân chiến đấu.

Lễ kỷ niệm 55 năm Ngày thành lập Không quân Nhân dân Việt Nam (3/3/1955-3/3/2010) và 45 năm ngày truyền thống đánh thắng trận đầu của bộ đội Không quân (3/4/1965-3/4/2010) diễn ra chiều 2/3, tại Quân chủng PK-KQ

Truớc yêu cầu mới của cách mạng, để đáp ứng yêu cầu chiến đấu, hiệp đồng, chỉ huy thống nhất, theo Chỉ thị của Đảng và Sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 22/10/1963, Đại tướng Võ Nguyên Giáp- Tổng Tư lệnh quân đội nhân dân Việt Nam đã ra quyết định thành lập Quân chủng Phòng không- Không quân trên cơ sở hợp nhất Bộ Tư lệnh Phòng không và Cục Không quân.

Ngày 3/2/1965, Trung đoàn Không quân tiêm kích chiến đấu đầu tiên mang phiên hiệu Trung đoàn 921 làm lễ ra mắt. Đây là bước chuẩn bị trực tiếp cả về tinh thần và lực lượng để bộ đội Phòng không- Không quân cùng với quân và dân miền Bắc bước vào cuộc chiến đấu mới chống lại hai cuộc chiến tranh phá hoại tàn bạo của đế quốc Mỹ.

Ngày 3/4/1965 trên vùng trời Hàm Rồng- Thanh Hoá, Biên đội Mic-17 do phi công Phạm Ngọc Lan, Phan Văn Túc, Hồ Văn Quỳ, Trần Minh Phương của Trung đoàn 921 lần đầu tiên được lệnh xuất kích, đã chiến đấu mưu trí, dũng cảm bắn rơi hai máy bay F8-U của Mỹ, ghi chiến công đầu của Không quân nhân dân Việt Nam. Tiếp đó là chiến công bắn rơi 2 chiếc F-105 của Mỹ, thực hiện trọn vẹn lời dạy của Bác Hồ kính yêu: “Mở mặt trận trên không thắng lợi”.

Những mảnh xác máy bay của địch bị bắn rơi trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ

Vừa chiến đấu, vừa xây dựng lực lượng, trải qua hai cuộc chiến tranh của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc từ 1964-1972, lớp lớp cán bộ, phi công, chiến sỹ Không quân phát triển và trưởng thành nhanh chóng, lớp phi công nào cũng lập công, loại máy bay nào cũng làm nên chiến thắng, biểu hiện tiêu biểu nhất là chiến thắng “Hà Nội- Điện Biên Phủ trên không” và cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, giải phóng đất nước.

Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, bộ đội Không quân đã bắn rơi 320 máy bay Mỹ, trong đó có 2 máy bay chiến lược B.52, trong tổng số 2.635 may bay của địch bị Quân chủng Phòng không- Không quân bắn rơi trên miền Bắc, gồm tất cả các kiểu loại, bắt sống nhiều giặc lái Mỹ, góp phần làm nên chiến thắng vẻ vang của dân tộc.

Phát huy tinh thần độc lập tự chủ

Kể từ khi được thành lập, bộ đội Không quân đã trưởng thành nhanh chóng, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, vùa chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện, xây dựng đơn vị theo yêu cầu cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Từ một Binh chủng chủ yếu sử dụng một số máy bay của các nước XHCN làm nhiệm vụ tiêm kích phòng không ở miền Bắc đã phát triển thành một Quân chủng quản lý và khai thác sử dụng được nhiều loại máy bay với khối lượng cơ sở vật chất, trang bị kỹ thuật lớn và làm được nhiều nhiệm vụ khác nhau, từ nhiệm vụ chiến đấu trên không và chi viện trực tiếp cho các quân, bih chủng bạn trong tác chiến hợp đồng quân binh chủng đến thực hiện các nhiệm vụ bay, cứu hộ, cứu nạn, tuần tra trên biển…

Bộ đội Không quân đã triển khai nghiên cứu nhiều đề tài khoa học có giá trị thiết thực nhằm cải tiến, nâng cấp, khai thác sử dụng, nâng cấp kéo dài thời hạn sử dụng các loại vũ khí trang bị, sản xuất được nhiều phụ tùng linh kiện thay thế, chủ động niêm cất được một khối lượng lớn vũ khí khí tài quý hiếm phục vụ cho nhiệm vụ cả trước mắt và lâu dài, tự lực đào tạo cán bộ, phi công và các thành phần chuyên môn kỹ thuật, góp phần nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu của Quân chủng và tiềm lực quốc phòng của đất nước.

Theo Trung tướng Trần Quang Khuê, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Bộ đội Không quân và Quân chủng Phòng không- Không quân luôn xứng đáng là lực lượng đột kích mạnh trên không, lực lượng nòng cốt trong thế trận phòng không nhân dân bảo vệ Tổ quốc.

Trong tình hình hiện nay, trước mắt là trong năm 2010 được dự báo tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, là năm nước ta có nhiều ngày lễ lớn, nhiều sự kiện chính trị trọng đại, Trung tướng Trần Quang Khuê nhấn mạnh, Quân chủng Phòng không- Không quân là lực lượng đột kích trên mặt trận đất đối không, cần quán triệt và thực hiện các yêu cầu nhiệm vụ được giao, xứng đáng với truyền thống “Trung thành vô hạn, tấn công kiên quyết, đoàn kết hiệp đồng, lập công tập thể”.