Loại khỏi quy hoạch 116 dự án thủy điện vừa và nhỏ

Theo báo cáo của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang gửi tới đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 5, nhiều dự án thủy điện vừa và nhỏ đua nhau triển khai trong khi ngân sách của các tỉnh dành cho nghiên cứu quy hoạch còn hạn chế, dẫn đến một số dự án triển khai không hiệu quả, làm ảnh hưởng nặng nề đến đời sống, sản xuất của hàng ngàn người dân.

Nhiều dự án thủy điện vừa và nhỏ làm ảnh hưởng đến mùa vụ của người dân. (Ảnh: TTXVN)

Từ thực tế trên, trong năm qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai 7 đoàn thanh tra tại 16 tỉnh, sau khi rà soát đã đề xuất loại khỏi quy hoạch 116 dự án thủy điện nhỏ và không xem xét bổ sung vào quy hoạch 156 vị trí có tiềm năng khai thác.

Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, cả nước hiện có 1.110 công trình và dự án thủy điện được quy hoạch với tổng công suất lắp máy khoảng 25.290 MW. Tổng dện tích đất được quy hoạch, thu hồi và giao, cho thuê đối với các dự án thủy điện vừa và nhỏ chiếm khoảng 109.569 ha, trong đó diện tích đất rừng chiếm khoảng 32.373 hécta.

Báo cáo của Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang cũng thừa nhận các dự án vẫn còn có hiện tượng ban hành quyết định thu hồi và giao đất trái thẩm quyền, điển hình như dự án thủy điện Vĩnh Sơn 5, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định.

Bên cạnh đó, một số địa phương chưa chỉ đạo các sở, ngành chức năng rà soát và xử lý diện tích đất đã giao cho các chủ đầu tư dự án nhưng không còn nhu cầu sử dụng như ở Gia Lai, Tuyên Quang. Việc thu hồi, chuyển mục đích, giao đất, cho thuê đất đối với một số dự án thuỷ điện triển khai còn chậm, vẫn còn tới 31 trong tổng số 76 dự án được thanh tra chưa hoàn tất thủ tục về đất đai.

Một số dự án chưa hoàn tất việc lập hồ sơ về xin giao đất, thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng đã xây dựng công trình, lấn chiếm đất hành lang an toàn giao thông để xây dựng nhà máy, trạm biến thế, cửa vào đường hầm dẫn nước như dự án Thủy điện Mường Kim (tỉnh Yên Bái). Nhiều dự án chưa đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại theo quy định.

Đặc biệt còn nhiều dự án chưa có giấy phép khai thác nước mặt theo quy định, chưa có biện pháp duy trì dòng chảy tối thiểu hoặc có biện pháp nhưng không bảo đảm duy trì dòng chảy tối thiểu theo quy định. Nhiều dự án cũng không có khả năng điều tiết nước về mùa lũ, chưa thực hiện cắm mốc hành lang bảo vệ hồ chứa theo quy định.

Cùng với đó, một số dự án thủy điện như Thủy điện Vĩnh Sơn, Thủy điện An Khê- Ka Nak trên sông Ba chuyển dòng về sông Côn, tỉnh Bình Định khiến hạ lưu sông Ba thiếu nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất của hàng ngàn người dân vùng hạ lưu dọc sông Ba.

“Điển hình như Thủy điện Đakmi 4 của IDICO thiết kế theo phương án chuyển nước, không trả nước về dòng cũ, ảnh hưởng hàng chục ngàn hécta đất sản xuất nông nghiệp, đời sống của nhân dân và tranh chấp giữa các địa phương Quảng Nam và Đà Nẵng,” báo cáo dẫn chứng cụ thể./.

Cả nước hiện có 239 công trình đã hoàn thành xây dựng và vận hành phát điện (chiếm 21,5% tổng số dự án) với tổng công suất lắp máy 13.066 MW (chiếm 51,6% tổng công suất); 217 công trình đang thi công xây dựng (chiếm 19,5% tổng số dự án) với tổng công suất lắp máy 6.953 MW (chiếm 27,4%); 294 dự án đang nghiên cứu đầu tư và 360 dự án chưa có chủ trương đầu tư hoặc chưa có nhà đầu tư quan tâm với tổng công suất lắp máy 5.327 MW (chiếm 59% tổng số dự án, 21% tổng công suất)

Hùng Võ (Vietnam+)