Động thái này đến sau khi những nỗ lực mấy năm của Mỹ và EU nhằm giải quyết vấn đề bị thất bại. Đơn kiện lên WTO tố rằng Trung Quốc đang trao cho những công ty của nước mình một lợi thế mà đối với các đối thủ nước ngoài là bất bình đẳng.
Những giới hạn xuất khẩu đưa ra áp dụng đối với 9 loại nguyên liệu thô rất quan trọng trong sản xuất thép, nhôm và hóa chất, những sản phẩm mà sau đó lại được dùng để sản xuất ra hàng trăm sản phẩm khác nhau.
Đại diện Thương mại Mỹ Ron Kirk phát biểu hôm 23/06 với các nhà báo tại Washington rằng: “Sau hơn 2 năm hối thúc Trung Quốc dỡ bỏ những hạn chế bất bình đẳng không có kết quả, hôm nay chúng tôi sẽ nộp đơn kiện lên WTO. Giờ đây chúng tôi hiểu hơn lúc nào hết rằng thương mại là quan trọng để cứu nền kinh tế Mỹ”.
Trung Quốc hoặc là sản xuất hàng đầu, hoặc là nhà sản xuất lớn 9 loại nguyên liệu thô đã kể. Mỹ và EU biện luận rằng Trung Quốc đang hạn chế xuất khẩu các loại nguyên liệu này sang các nước khác và việc này làm tăng chi phí của các công ty Mỹ trong khi lại hạ chi phí cho các đối thủ Trung Quốc.
Ủy viên Thương mại EU Catherine Ashton nói: “Những hạn chế xuất khẩu các nguyên liệu thô của Trung Quốc đã bóp méo sự cạnh tranh và làm tăng giá cả các mặt hàng này trên thế giới, khiến mọi thứ trở lên khó khăn hơn đối với các công ty EU trong cuộc suy thoái kinh tế này.
Những hạn chế của Trung Quốc bao gồm có các chỉ tiêu, mức thuế xuất khẩu và giá xuất khẩu tối thiểu của một chuỗi các nguyên liệu thô trong đó có phosphour vàng, bô-xít, ma-giê, silic và kẽm. Các quan chức cho hay một vài trong số tài nguyên này không thể tìm đâu khác trên thế giới.
Kirk chỉ ra than cốc, dùng để chế tạo thép, làm ví dụ. Năm 2008, Trung Quốc sản xuất được 336 triệu tấn (hệ mét) than cốc, chiếm khoảng 60% nguồn cung thế giới nhưng lại hạn chế lượng xuất khẩu chỉ ở mức 12 triệu tấn. Điều đó đã đẩy giá than cốc trên thị trường thế giới lên 740 đô la Mỹ một tấn trong tháng 8/2008 trong khi giá than cốc ở Trung Quốc đứng ở mốc 472 đô la một tấn.
EU và Mỹ cho rằng những hạn chế như thế là vi phạm những quy tắc thương mại quốc tế. Các quan chức thương mại Mỹ và EU nói rằng 9 loại nguyên liệu được chọn để kiện mới chỉ là bước đầu-có thể sẽ có thêm nữa được đệ trình lên WTO trong tương lai. Những hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc ảnh hưởng tới các ngành công nghiệp EU hiện đang cung cấp khoảng 500.000 việc làm. Các quan chức Mỹ cho hay những hạn chế của Trung Quốc tác động đến các mối giao dịch thương mại giá hàng tỷ đô.
Trung Quốc là bạn hàng lớn thứ hai của Mỹ sau Canada và là bạn hàng lớn thứ hai của EU sau Mỹ. Đối với EU và Mỹ, Trung Quốc là nguồn hàng nhập hàng đầu; còn đối với Trung Quốc, EU là bạn hàng lớn nhất.