1. Quản lý công tác xây dựng mục tiêu, nội dung chương trình rèn luyện nghiệp vụ sư phạm phải phù hợp với yêu cầu đào tạo của trường cao đẳng sư phạm

Cần phải xác định việc xây dựng mục tiêu đào tạo, rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên là nhiệm vụ cần thiết, quyết định đến chất lượng đào tạo của nhà trường. Cùng với mục tiêu, việc xây dựng các nội dung chương trình cụ thể cho công tác rèn luyện nghiệp vụ ở mỗi kỳ học cũng là nhiệm vụ cần thiết và quan trọng. Nội dung khi xây dựng không chỉ cụ thể mà còn phải bám sát chương trình đào tạo, phù hợp với đối tượng đào tạo, với tình hình thực tế của nhà trường và địa phương.

Ban Giám hiệu nhà trường cùng với Phòng Đào tạo Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh cần phải thống nhất về các nội dung chương trình đào tạo của nhà trường. Căn cứ vào sứ mạng của nhà trường, đứng từ góc độ nhà quản lý Ban Giám hiệu trường phải xác định để đào tạo ra được những thầy cô giáo trong tương lai đáp ứng được yêu cầu của xã hội cần chú trọng vào công tác thực hành sư phạm. Bởi căn cứ vào thực tiễn cho thấy, sinh viên sư phạm ra trường còn yếu về thực hành. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến điều này, song bản thân các trường sư phạm cũng cần xem xét lại công tác đào tạo, đặc biệt trong công tác quản lý rèn luyện nghiệp vụ sư phạm. Vì vậy, Ban Giám hiệu Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh nên chú ý triển khai một số giải pháp sau:

- Giao nhiệm vụ cho Phòng Đào tạo phối hợp với các Tổ bộ môn trong trường và các phòng chuyên trách có trách nhiệm bám sát chương trình đào tạo mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành để xây dựng mục tiêu, nội dung cụ thể đối với công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên trong từng kỳ học một cách hiệu quả nhất.

- Yêu cầu mục tiêu xây dựng phải trọng tâm, cụ thể, nội dung thực hiện phải phù hợp với đối tượng đào tạo. Giảm lượng thời gian lý thuyết, tăng nội dung thực hành. Thực hành phải được thực hiện lồng ghép trong tất cả các giờ lý thuyết để vừa tránh sự nhàm chán, vừa tăng hiệu quả học đi đôi với hành cho sinh viên, giúp cho năng lực sư phạm của sinh viên dần được hình thành thông qua tất cả các môn học, không phải riêng chỉ thông qua các học phần Tâm lí, Giáo dục hay Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm.

- Các mục tiêu, nội dung nêu ra đều phải có yêu cầu và hướng dẫn cách thực hiện cụ thể, tránh dừng ở các mục tiêu chung chung, nội dung tràn lan. Mục tiêu rèn luyện nghiệp vụ sư phạm phải được xây dựng ngay từ kỳ học đầu tiên cho đến kỳ học cuối của sinh viên cao đẳng sư phạm. Nội dung thực hiện phải được cụ thể hóa bằng các môn học, các hoạt động ngoại khóa và phải giao cụ thể tới các Tổ bộ môn có trách nhiệm triển khai thực hiện đối với sinh viên.

- Ban Giám hiệu cũng cần tăng cường giám sát, kiểm tra đối với các mục tiêu và nội dung đào tạo của nhà trường một cách thường xuyên, trong đó cần đánh giá xem các mục tiêu, nội dung công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm đã hợp lí chưa, có cần sửa đổi hay điều chỉnh gì cho phù hợp hơn. Ban Giám hiệu nên căn cứ vào thực tiễn của xã hội và nhà trường ở từng thời điểm cụ thể, để có thể nêu ra những yêu cầu điều chỉnh về kế hoạch đào tạo cũng như công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho hiệu quả hơn, nâng cao chất lượng đào tạo cho nhà trường.

 - Đối với Phòng Đào tạo cần phối kết hợp với các Tổ bộ môn để bám sát văn bản hướng dẫn khung chương trình đào tạo chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành cho hệ cao đẳng sư phạm, tham khảo kinh nghiệm đào tạo của các trường bạn xây dựng hiệu quả mục tiêu và nội dung công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên nhà trường. Cụ thể:

 + Năm thứ nhất, trang bị cho sinh viên ngoài các kiến thức môn học, làm quen với các kỹ năng nghiệp vụ sư phạm và thực hành được một số kỹ năng dạy học đơn giản. Qua đó, năng lực sư phạm ở sinh viên dần được hình thành. Nội dung thực hiện, bên cạnh đó cần tổ chức việc đưa sinh viên tham gia dự giờ giảng mẫu ở trường phổ thông.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa theo chủ đề của các Tổ bộ môn xây dựng nhằm rèn luyện kỹ năng trình bày một vấn đề trước đông người cho sinh viên sư phạm. Qua đó, sinh viên được làm quen với cách thức tổ chức thực hiện chương trình vì thế mà công tác sư phạm của sinh viên được tăng cường. Sinh viên sẽ trở nên chủ động hơn khi tham gia vào các công tác Đoàn, Đội trong thời gian thực tập sư phạm ở các trường phổ thông. Trong các giờ giảng lí thuyết của các môn học, giảng viên phải dành 1/3 thời gian để sinh viên được thảo luận, thực hành, giúp sinh viên được tham gia nhiều hơn vào các giờ học bằng lao động thực sự của mình, phát huy tính chủ động của người học.

 + Năm thứ hai, trang bị cho sinh viên kiến thức về chuyên ngành được đào tạo, phương pháp dạy học bộ môn, hình thành các kỹ năng cơ bản về hoạt động dạy học như: soạn giáo án, tập giảng, trình bày bảng, làm đồ dùng dạy học…; kỹ năng về hoạt động giáo dục: xây dựng kế hoạch chủ nhiệm, điều hành và tổ chức các hoạt động tập thể, nghi thức Đội, văn nghệ, thể thao… Với mục tiêu này, về nội dung, bên cạnh việc sắp các nội dung môn học chuyên ngành và các học phần của Tâm lí học, Giáo dục học, Phòng Đào tạo cần tổ chức thời gian từ 2 - 3 tuần vào đầu của Học kì IV năm thứ 2, đưa sinh viên về Thực tập sư phạm đợt 1 tại các trường trung học cơ sở. Kế hoạch này cần được Phòng Đào tạo triển khai từ đầu năm học tới các Tổ bộ môn, để các Tổ bộ môn chuẩn bị các nội dung thực tập giao cho sinh viên.

 Ở cuối Học kì IV sau khi sinh viên đi Thực tập sư phạm trở về trường, nhà trường nên tiến hành tổ chức Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi ở cấp bộ môn sau đó tổ chức trong toàn trường để tạo thêm cơ hội cho nhiều sinh viên được giao lưu, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm của nhau.

+ Năm thứ ba, công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm với mục tiêu cung cấp đầy đủ các kiến thức chuyên ngành đào tạo và phương pháp dạy học bộ môn để sinh viên có được các kỹ năng dạy học cần thiết, khả năng xử lý các tình huống sư phạm thông thường. Sinh viên có khả năng thực hiện được một giờ giảng của chuyên ngành mình đào tạo và tham gia vào đợt Thực tập II tại các trường trung học cơ sở với một tâm thế tự tin về kiến thức và kỹ năng, khả năng ứng xử sư phạm. Nội dung cần thực hiện trong công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ở năm thứ III đối với sinh viên sư phạm, cần tăng thời lượng tập giảng dưới hai hình thức có sự tổ chức hướng dẫn của giảng viên và tự bản thân các nhóm sinh viên tự tập luyện. Giáo viên cần chủ động giao các nội dung bài cần giảng để sinh viên soạn trước ở nhà. Tạo cho sinh viên nhiều cơ hội để vận dụng các kiến thức được học vào thực hành trong các giờ giảng tập. Sinh viên sẽ thấy tự tin hơn khi về thực tập tại các trường phổ thông.

Khi đưa sinh viên về thực tập tại nhà trường phổ thông, cần gửi các yêu cầu, mục tiêu của việc thực tập sư phạm cho nhà trường phổ thông nắm được. Trên cơ sở đó sẽ có sự phối kết hợp của các trường phổ thông với Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh trong việc giúp đỡ sinh viên thực tập sư phạm (việc này tuy đã được triển khai thực hiện xong hiệu quả còn ở mức độ).

2. Quản lý tổ chức có hiệu quả công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên trong nhà trường

Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm là một hoạt động cơ bản, có ý nghĩa quyết định trong việc hình thành  phẩm chất và năng lực nghề nghiệp của sinh viên. Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm được coi là trục “chính” của trường sư phạm, mọi hoạt động của nhà trường đều xoay quanh hoạt động này. Việc tổ chức tốt, có hiệu quả và thường xuyên công tác rèn luyện nghiệp vụ cho sinh viên sẽ góp phần làm cho chất lượng đào tạo của nhà trường được khẳng định, đáp ứng nhu cầu của xã hội.

 Thứ nhất, nhà trường cần quản lý tốt việc lập kế hoạch và thời gian thực hiện công tác rèn luyện nghiệp vụ cho sinh viên ở các năm thứ nhất, thứ hai, thứ ba của các Tổ bộ môn. Các kế hoạch này phải được Tổ bộ môn giao cho giảng viên xây dựng từ đầu kỳ học và thông qua Tổ bộ môn xét duyệt mới chuyển lên Phòng Đào tạo. Căn cứ vào kế hoạch cụ thể của các cá nhân và Tổ bộ môn, Phòng Đào tạo sẽ lên lịch và thời gian biểu cho phù hợp với các đối tượng sinh viên thuộc năm thứ nhất, thứ hai, thứ ba.

Đối với sinh viên năm thứ nhất, cần quản lý tổ chức tốt học phần lí thuyết các môn học Tâm lí đại cương và Giáo dục học. Giảng viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực, lồng ghép giữa lí thuyết và thảo luận, thực hành nhóm. Tạo cơ hội tối đa để sinh viên được thao tác các nội dung học tập, hình thành năng lực sư phạm cho sinh viên, đồng thời còn tạo hứng thú cho bản thân chính người học. Ngay trong năm học thứ nhất, sinh viên phải được tham gia dự giờ giảng mẫu của chính giáo viên phổ thông thực hiện. Giờ giảng mẫu này phải được Phòng Đào tạo đặt hàng trước, có thời gian cụ thể, số tiết, môn học để cả trường phổ thông và Trường Cao đẳng Sư phạm chủ động về kế hoạch, tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất cho sinh viên khi tham dự giờ giảng mẫu.

Ngoài giờ giảng mẫu nói trên thì bản thân mỗi giảng viên khi lên lớp cũng phải thực hiện giờ giảng của mình chuẩn mực để làm mẫu cho chính người học. Bởi chính sự sinh động của những việc làm mẫu, bài giảng mẫu sẽ giúp sinh viên hình thành những kĩ năng sư­ phạm bằng một con đư­ờng sinh động nhất, nhanh nhất, hiệu quả nhất. Nhà trường nên có những hình thức khen thưởng kịp thời đối với các giảng viên được sinh viên và đồng nghiệp đánh giá tốt về chuyên môn, nghiệp vụ.

Để có được giờ giảng mẫu đạt hiệu quả, sinh viên phải được cung cấp trước nội dung thông tin của bài giảng mẫu đó. Sinh viên có trách nhiệm nghiên cứu trước các nội dung chính của bài giảng, điều này sẽ giúp sinh viên dự giờ có hiệu quả hơn. Người được chọn giảng mẫu phải là giáo viên giỏi nhiều năm, có kinh nghiệm về xử lý các tình huống sư phạm. Qua việc dự giờ giảng mẫu, sinh viên sẽ tự rút kinh nghiệm cho mình và học tập trực tiếp các thao tác lên lớp giảng bài cụ thể của giáo viên đó. Đây là việc cần thiết và phải thường xuyên đối với công tác quản lý rèn luyện nghiệp vụ của nhà trường. Nó sẽ góp phần tích cực vào chất lượng đào tạo của nhà trường đáp ứng được nhu cầu của xã hội hiện nay.

Đối với năm thứ hai, cần quản lý tổ chức tốt học phần chuyên ngành đào tạo để trang bị kiến thức chuyên môn cho người học và kiến thức nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên ở các học phần Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, Phương pháp dạy học bộ môn. Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh cần hình thành Tổ nghiệp vụ sư phạm với những thầy cô có phương pháp sư phạm tốt ở tất cả các ngành đào tạo của nhà trường như: Văn, Toán, Lý, Hóa…. Thầy cô giáo tham gia vào Tổ chuyên môn này sẽ thường xuyên được nhà trường cử tham gia các lớp đào tạo nâng cao công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên; tham gia các Hội thảo khoa học về công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm trong nước… nhằm có thêm kinh nghiệm, kỹ thuật để giúp nhà trường nâng cao hiệu quả đối với công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên. Ở góc độ của nhà quản lý, đây là công tác cần thiết đối với chất lượng đào tạo của nhà trường, vì thế nhà trường nên dành một khoản kinh phí thích hợp để các hoạt động này được tiến hành thuận lợi.

Ở năm thứ hai, sinh viên sẽ tham gia Thực tập sư phạm đợt 1 tại các trường phổ thông, vì thế Phòng Đào tạo của Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh cần phối hợp với Tổ bộ môn Phương pháp giảng dạy các chuyên ngành đào tạo của nhà trường tổ chức tốt cho sinh viên đi thực tập. Về công tác chuẩn bị, ngay từ đầu năm học nhà trường đã xây dựng kế hoạch thực tập với mục tiêu, nội dung, yêu cầu, thời gian và các hình thức đánh giá bằng văn bản gửi tới các Tổ bộ môn trong nhà trường và các trường trung học cơ sở được chọn để đưa sinh viên tới thực tập. Căn cứ vào văn bản quy định và hướng dẫn này của nhà trường, sinh viên và giáo viên chủ động lập kế hoạch cho mình để có sự chuẩn bị tốt về các kỹ năng dạy học, công tác nghiệp vụ sư phạm, giáo dục trước khi về phổ thông.

Cụ thể trong các giờ rèn luyện nghiệp vụ sư phạm giảng viên cần hướng dẫn để sinh viên thực hiện luyện tập kỹ năng dạy học bao gồm các công việc sau đây:

 - Tiếp nhận nhiệm vụ lên lớp: Tên bài, tài liệu sách giáo khoa và sách tham khảo. Công việc này bao gồm các hoạt động thành phần như:

+ Mục đích yêu cầu của bài học;

+ Các phương pháp chủ yếu phù hợp với từng loại kiến thức;

+ Cấu trúc lôgic của hệ thống tri thức theo thời gian lên lớp.

- Thiết kế bài lên lớp (soạn giáo án): Những công việc cần làm trong soạn giáo án là:

+ Xác định mục đích yêu cầu của bài học, xác định những kiến thức trọng tâm, cốt lõi, các khái niệm và các kiến thức bổ trợ;

+ Dự kiến các phương pháp giảng dạy phù hợp với kiến thức truyền đạt;

+ Xác định các phương tiện và đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung;

+ Xác định trình độ nhận thức của học sinh và những tình huống dạy học có thể xảy ra kèm theo cách xử lý;

+ Viết giáo án.

- Giảng tập với sự có mặt của giáo viên hướng dẫn. Đây chính là sự luyện tập kỹ năng dạy học của sinh viên, được chia làm hai công đoạn:

+ Công đoạn 1, tập cơ bản (đạt yêu cầu là biết làm đúng các thao tác cơ bản);

+ Công đoạn 2, luyện tập nâng cao;

Sau mỗi giờ giảng tập cần có rút kinh nghiệm.

- Tiến hành tổ chức được bài học trên lớp theo các khâu dạy học như qui định đối với giáo viên phổ thông.

- Rút kinh nghiệm đánh giá giờ lên lớp: Sinh viên trình bày mục đích yêu cầu, nội dung, trình độ nhận thức của học sinh trong lớp, cách thức tiến hành, phương pháp tổ chức, sơ bộ đánh giá kết quả giờ dạy. Những thành viên dự giờ căn cứ vào biên bản đánh giá giờ dạy góp ý và nêu nhận xét của cá nhân; giáo viên hướng dẫn đánh giá tổng quan xếp loại giờ dạy cho điểm.

Trong năm học thứ hai, công tác quản lý chuyên môn của nhà trường phải chặt chẽ hơn. Nhà trường nên thường xuyên cử cán bộ chuyên môn đến dự giờ thực hành và lí thuyết của giảng viên đối với học phần Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm và Phương pháp giảng dạy để đánh giá và góp ý giúp cho các giờ rèn luyện nghiệp vụ sư phạm nhà trường thật sự hiệu quả. Nhà trường cũng cần chủ động mời thêm giáo viên phổ thông về tham gia hướng dẫn sinh viên những kỹ thuật dạy học như: khai thác sách giáo khoa, soạn giáo án, trình tự của một giờ lên lớp, xử lý những tình huống sư phạm thông thường hay xảy ra trong các giờ học của học sinh phổ thông, làm đồ dùng dạy học cho phù hợp với các nội dung giảng dạy… Giáo viên phổ thông được nhà trường mời phải là những giáo viên có uy tín, giỏi nghiệp vụ và tâm huyết với nghề. Họ sẽ là hình mẫu cho sinh viên học tập.

Ở năm thứ hai này, trong kế hoạch đào tạo nhà trường cũng cần dành sự quan tâm, chú trọng tới Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi. Có những chỉ đạo cụ thể bằng văn bản và kinh phí thỏa đáng hỗ trợ cho hoạt động này, giúp cho Hội thi diễn ra thành công và có chất lượng tốt mang đúng ý nghĩa là sân chơi lành mạnh của sinh viên sư phạm. Tổ chức Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi một cách có nề nếp trong khoảng thời gian hợp lý để sinh viên vừa có môi trường, điều kiện rèn luyện tay nghề vừa bộc lộ khả năng nghề nghiệp bản thân. Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi còn là một dịp để giáo viên đánh giá một giai đoạn đào tạo và khả năng nghề nghiệp của sinh viên hiện tại, đưa ra các biện pháp đào tạo tiếp theo. Đây còn là dịp để sinh viên đánh giá bản thân, nhìn lại khả năng tay nghề của mình.

Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi là một biện pháp tổng hợp có thể tác động đến được cả ba mặt trong năng lực nghề nghiệp của sinh viên là tri thức, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp. Hội thi Nghiệp vụ sư phạm giỏi còn là biện pháp hữu hiệu để nâng cao tay nghề cho sinh viên, là hình thức vui chơi học tập khá sinh động, hấp dẫn và có hiệu quả cao, cuốn hút được nhiều sinh viên tham gia.

Năm thứ ba, là năm mà sinh viên được rèn luyện các kỹ năng thực hành sư phạm của mình tại các trường phổ thông trong đợt Thực tập 2. Vì thế, đối với công tác quản lý của nhà trường cần phê duyệt các văn bản quy định và hướng dẫn Thực tập sư phạm đợt 2 của sinh viên tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Các văn bản này phải triển khai được mục đích của đợt thực tập, thời gian thực tập, các nội dung thực tập, những bộ phận tham gia vào đợt thực tập với sinh viên, quyền hạn và trách nhiệm của họ; những hướng dẫn cách đánh giá kết quả thực tập cho giáo viên phổ thông phải mang tính minh bạch, công khai, khách quan để động viên sinh viên có thêm tình yêu đối với nghề nghiệp sau khi tham gia thực tập trở về.

Nhà trường nên lựa chọn những giáo viên giàu kinh nghiệm, nhiệt tình có tâm huyết nghề nghiệp để là trưởng đoàn kiến tập, thực tập sư phạm. Thực tập và kiến tập sư phạm là cơ hội tốt để sinh viên học hỏi kinh nghiệm của giáo viên và giáo viên có dịp chứng kiến những ưu, nhược điểm của sinh viên để uốn nắn, sửa chữa cho họ. Nếu có được những giáo viên có lòng yêu nghề và tâm huyết với nghề làm trưởng đoàn thực tập, kiến tập sẽ giúp được sinh viên rất nhiều trong thực tập nghề nghiệp, hoàn thiện tay nghề, nhất là cảm hoá, giáo dục sinh viên, truyền lòng yêu nghề cho sinh viên…

Thực tế nhiều năm nay, các giáo viên có nhiều kinh nghiệm thường ngại tham gia đưa đoàn sinh viên đi kiến tập, thực tập, đó là một thiệt thòi lớn cho sinh viên trong quá trình đào tạo. Vì thế, ở góc độ quản lý nhà trường cần có các hình thức, cơ chế động viên để các thầy cô giáo tham gia, đem tâm huyết của mình truyền sang cho sinh viên giúp họ có tình cảm với nghề nghiệp và yêu nghề nghiệp của mình hơn.

Đối với trường thực tập phải lựa chọn các giáo viên dạy giỏi, các giáo viên giàu kinh nghiệm, nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao ở trường phổ thông trực tiếp hướng dẫn thực tập cho sinh viên. Nhà trường cần đầu tư để xây dựng phòng nghiệp vụ dạy học nhằm tạo điều kiện cho sinh viên nhanh chóng tiếp cận với thực tiễn sinh động của trường phổ thông, giúp sinh viên nắm được công việc cơ bản của người giáo viên ở trường phổ thông, củng cố thêm những kiến thức sư phạm mà sinh viên còn thiếu hụt trong quá trình học tập.

Thứ hai, nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất cho công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm. Bởi ngư­ời học lái xe trư­ớc hết cần phải có xe và sân bãi để luyện tập, sinh viên nhạc viện phải có các phòng riêng để sử dụng các nhạc cụ và luyện âm…. Tư­ơng tự như­ vậy, sinh viên sư­ phạm cần phải có các phòng học chuyên dụng để tập giảng, rèn luyện các kĩ năng tay nghề. Như­ng cho đến nay, bản thân Tr­ường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh vẫn chưa có đ­ược những phòng học chuyên dụng với đầy đủ các trang thiết bị cần thiết cho đào tạo nghiệp vụ sư phạm. Chính vì thế, việc đào tạo nghiệp vụ sư phạm của nhà trường còn nhiều hạn chế và ch­ưa đạt tới trình độ chuyên nghiệp.

3. Xây dựng mạng lưới trường phổ thông thực hành của trường cao đẳng sư phạm

 Xây dựng trường phổ thông thực hành của chính nhà trường là việc làm cần thiết và có ý nghĩa quan trọng đối với công tác rèn luyện nghiệp vụ và chuyên môn cho cả giảng viên lẫn sinh viên của nhà trường hiện nay. Đây là nơi mà sinh viên và giảng viên thường xuyên được rèn luyện, để lí thuyết của thầy cô cung cấp tới người học gắn thực tiễn hơn, mà sinh viên có thêm nhiều cơ hội để học đi đôi với hành một cách hiệu quả. Điều này sẽ góp phần quan trọng vào việc đẩy mạnh và có hiệu quả thiết thực trong công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho nhà trường. Đây là mô hình mà bản thân các trường Đại học Sư phạm trong cả nước đã làm và thu được kết quả cao trong những năm vừa qua đối với công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm.

- Bên cạnh đó, việc quan trọng mà các trường sư phạm dù bậc đại học hay cao đẳng đều phải làm là đưa sinh viên về thực tập tại mạng lưới các trường trung học phổ thông. Khi đưa các sinh viên đến các trường phổ thông kiến tập, thực tập nên lựa chọn những trường phổ thông có chất lượng, những trường có nhiều giáo viên dạy giỏi, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, học sinh có nề nếp học tập tốt... Đây không chỉ là hình mẫu lý tưởng cho sinh viên kiến tập và thực tập, mà còn là điều kiện cho sinh viên tôi luyện tay nghề. Đây còn là những hình ảnh đầy tính thuyết phục, có khả năng giáo dục các phẩm chất nghề nghiệp cho sinh viên như lòng yêu nghề, yêu trẻ, tính nghiêm túc, cẩn thận, tính khoa học…

Về mặt quản lý, nhà trường sư phạm cần xây dựng kế hoạch cụ thể của công tác đào tạo, trong đó phải làm cho trường sư phạm luôn gắn bó mật thiết với trường phổ thông, lấy trường phổ thông là năng lực cơ sở thực tiễn để xây dựng các tiêu chí cho mọi cải cách, đổi mới ở trường sư phạm. Nếu không gắn bó thực tiễn với các trường phổ thông thì quá trình đào tạo ở trường sư phạm sẽ trở nên lạc hậu, xa rời với thực tế, sinh viên ra trường sẽ không đáp ứng được đòi hỏi thực tế đặt ra.

Hiện nay, có nhiều khi trường sư phạm lại trở nên lạc hậu so với sự đổi mới ở trường phổ thông. Trong quá trình thực tập, kiến tập, sinh viên cũng như các giáo viên sư phạm không khỏi bị lúng túng trước sự đổi mới của thực tế. Đã có lúc, có nơi trường sư phạm chạy theo sau sự đổi mới của phổ thông mà đáng lẽ ra phải theo chiều ngược lại. Do chỗ, các trường sư phạm đã thiếu sự gắn kết trong chương trình dạy và học của nhà trường với chương trình đào tạo của trường trung học cơ sở.

4. Tăng cường quản lý công tác kiểm tra, đánh giá việc tổ chức thực hiện hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

Nhà trường cần xây dựng chương trình kiểm tra, đánh giá với các tiêu chí cụ thể tương ứng với các nội dung của chương trình đào tạo trong nhà trường. Việc kiểm tra, đánh giá đối với công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cũng phải bám vào kế hoạch mục tiêu chung mà trường đề ra cho giảng viên, giáo viên thực hiện. Ở mỗi nội dung đó, yêu cầu kiểm tra của nhà trường cần thật cụ thể chi tiết, kèm theo đó là những đánh giá mang cả tính định lượng, lẫn định tính. Như đánh giá về thái độ, tinh thần, chất lượng chuyên môn, năng lực sư phạm, sự sáng tạo trong công tác sư phạm của giảng viên, giáo viên, chuyên viên các phòng ban cùng tham gia trong công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên.

Việc kiểm tra, đánh giá này của nhà trường phải thật khách quan trên tinh thần động viên, khích lệ cả thầy và trò để làm sao đạt hiệu quả và chất lượng đào tạo cao nhất. Tránh tình trạng để một số cá nhân lợi dụng việc kiểm tra, đánh giá có các biểu hiện tiêu cực trù úm, hoặc gây mất đoàn kết nội bộ. Sau các đợt thanh kiểm tra, nhà trường cần tổng kết các đơn vị từ cấp bộ môn để đưa ra những kết luận, trong đó phải chỉ ra các mặt mạnh, yếu, biện pháp khắc phục và quan điểm điểm chỉ đạo cho giai đoạn tiếp theo.

Nhà trường cũng nên tổ chức các cuộc thi giáo viên dạy giỏi hàng năm, đây cũng là hình thức đánh giá và kiểm tra chất lượng giảng dạy của giảng viên trong trường. Kết thúc cuộc thi nhà trường cần có hình thức khen ngợi kịp thời để khích lệ các giảng viên phấn đấu trong giai đoạn tiếp theo và đồng thời thắp lên trong họ ngọn lửa yêu nghề, yêu trò.

Nhà trường cũng nên tôn vinh những thầy cô giáo có nhiều năng lực và kinh nghiệm dạy học làm tấm gương sư phạm mẫu mực cho sinh viên noi theo. Thực tế cho thấy, một số sinh viên chịu ảnh hưởng một cách sâu sắc phong cách giảng dạy của một số giáo viên ở trường sư phạm, trường phổ thông. Trong quá trình học tập nhiều sinh viên đã bắt chước tác phong, thái độ, chữ viết cách trình bày, ngôn ngữ… của một số giáo viên giảng dạy. Nếu trong trường sư phạm có nhiều giáo viên có phong cách giảng dạy mẫu mực sẽ là điều kiện cho nhiều sinh viên học tập và noi theo, đó cũng là cách truyền nghề sống động nhất và đạt hiệu quả cao.

Bên cạnh đó, để nâng cao chất lượng đào tạo, nhà trường cần nghiên cứu xây dựng quy trình đánh giá kết quả rèn luyện nghiệp vụ một cách rõ ràng, công bằng, công khai và đưa kết quả rèn luyện nghiệp vụ vào điểm trung bình chung học tập. Chúng ta phải thay đổi cách đánh giá. Khó khăn lớn nhất để đổi mới cách làm chính là thói quen, cách nghĩ, cách làm của chính những người làm công tác đánh giá. Lí do chính là sự thông cảm của chúng ta với sinh viên. Theo chúng tôi đã đến lúc các trường sư phạm phải dũng cảm chấp nhận một thực tế sẽ có những sinh viên yếu kém trong quá trình rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp không thể tốt nghiệp ra trường.       

Ngoài ra, để kiểm tra và đánh giá kết quả rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên nhà trường cũng cần đổi mới quy trình đánh giá cho đảm bảo tính công bằng và đúng đắn trong công tác sư phạm.

Để đánh giá một cách khác quan, chính xác, công bằng và thực hiện có hiệu quả mục tiêu đào tạo, Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh cần đánh giá trình độ nghiệp vụ sư phạm của sinh viên qua một Hội đồng riêng với sự tham gia của các giảng viên, các nhà s­ư phạm có chuyên sâu về nghiệp vụ sư phạm. (Có thể mời những giáo viên phổ thông dạy giỏi tham gia Hội đồng này). Hội đồng này có trách nhiệm đánh giá nghiệp vụ sư phạm của sinh viên qua một giờ lên lớp hoàn chỉnh. Điểm nghiệp vụ sư phạm này đ­ược coi là một trong những điểm đánh giá tốt nghiệp bắt buộc của giáo sinh, kể cả giáo sinh làm luận văn tốt nghiệp. Đây là cách đánh giá công bằng, khoa học và quan trọng hơn là nó định h­ướng cho sinh viên sư phạm ý thức, trách nhiệm cao đối với việc nâng cao tay nghề.

Bốn biện pháp trên đây có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Mỗi biện pháp là một mắt xích quan trọng cho nên ở góc độ của nhà quản lý chúng ta không thể coi nhẹ biện pháp nào. Để đạt được kết quả tổng thể, việc áp dụng các biện pháp này cần phải đặt chúng trong mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau để tạo thành một hệ thống nhằm góp phần đem lại hiệu quả cao hơn nữa trong việc quản lý công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm của Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh thời gian tới.