(TG) - “Nguồn nhân lực là một trong những yếu tố đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia, một địa phương (…) Cần phải phát huy cao hơn nữa tiềm năng con người - giá trị to lớn mà chúng ta đang có”. Đó cũng là nền tảng cơ bản để toàn Đảng, toàn dân phát huy cao độ tiềm lực mang tính bước ngoặt trong sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước, được thể hiện trong Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng.
TỪ “KHÁT VỌNG GIẢI PHÓNG”
Nghệ An là tỉnh có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước với 16.490 km2, dân số đứng thứ tư toàn quốc với hơn 3,3 triệu người. Qua thăng trầm của lịch sử và biến đổi đầy khắc nghiệt của tự nhiên đã hun đúc nên con người Xứ Nghệ những đặc tính cần cù, hiếu học, yêu nước và khát vọng giải phóng. Nhà Bác học - Danh nhân Phan Huy Chú (1780 - 1840) trong Bộ Lịch triều Hiến chương loại chíđã viết: “Nghệ An núi cao sông sâu, phong tục trọng hậu, cảnh tượng tươi sáng, gọi là đất có danh tiếng hơn cả Nam châu. Người thì thuận hòa mà chăm học, sản vật thì nhiều thức quý của lạ… được khí tốt của sông núi nên sinh ra nhiều bậc danh hiền… thực là nơi hiểm yếu như thành đồng, ao nóng của nước và then khóa của các triều đại”.
Với cốt khí ấy, Nghệ An nổi tiếng là cái nôi sinh ra nhiều nhà khoa bảng hiền tài cho cả nước trong thời đại phong kiến và tiếp tục được phát huy cho đến ngày nay. Nhiều lớp thầy trò xứ Nghệ đã nhanh chóng tiếp thu những thành tựu khoa học tiên tiến, trở thành các nhà khoa học nổi tiếng trong nước và thế giới, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Trong công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, với khát vọng giải phóng, lấy giải phóng tư tưởng làm trọng cốt, Nghệ An đã chọn đúng điểm rơi của lịch sử thuộc về “vấn đề con người” - Giải phóng con người, giải phóng sức lao động sáng tạo để tạo nên hệ giá trị to lớn của con người, vì con người. Bởi suy cho cùng con người mới chính là trung tâm của sự phát triển. Trong đó, giải phóng, sáng tạo và phát triển là đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến và là điểm mấu chốt trong việc không ngừng củng cố nền tảng vật chất của xã hội, vì lợi ích tối đa của nhân dân. Nhận thấy rõ, vai trò của lực lượng sản xuất thực chất là vai trò của nguồn nhân lực tiến bộ, đặc biệt là đội ngũ các nhân tài lãnh đạo, Đảng bộ tỉnh Nghệ An đã tăng cường xây dựng nguồn nhân lực, nhằm tạo ra một thế hệ lao động mới tiên tiến, có trình độ chuyên môn cao, phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt huyết và sáng tạo đáp ứng với yêu cầu phát triển. Đó cũng là quy luật khách quan và tất yếu của lịch sử, tạo nên sự đột phá để Nghệ An tiến bước cùng đất nước và thời đại, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của lực lượng sản xuất phát triển.
Với những quan điểm đó, Nghệ An chủ động và vận dụng linh hoạt, sáng tạo chủ trương của Đảng vào thực tiễn địa phương, tận dụng thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”, tổ chức công tác xây dựng nguồn nhân lực, từng bước đáp ứng yêu cầu của sự phát triển, trước hết là nhu cầu thị trường lao động trong tỉnh, một phần ra ngoài tỉnh và vươn ra thị trường lao động thế giới. Công tác xây dựng nguồn nhân lực trở thành công việc thường xuyên, căn bản gắn với mọi hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ, cùng với quyết tâm cao độ trên tất cả các lĩnh vực và mọi phương diện của các cấp, các ngành.
Từ “khát vọng giải phóng”, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An đã làm nên những điều kỳ diệu trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng quê hương, lấy trung tâm phát triển là con người, vì con người, nhằm biến khát vọng thành hiện thực, “để lại nhiều ấn tượng sâu sắc với Bộ Chính trị, Trung ương Đảng và Nhân dân cả nước”(1).
ĐẾN “KHÁT VỌNG VƯƠN LÊN”
Nhìn lại những chặng đường vừa qua, cho thấy rõ sự toàn tâm toàn ý của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An trong công tác xây dựng và phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, trở thành một trong những nội dung then chốt của công tác xây dựng Đảng và công tác lãnh đạo của Đảng. Theo đó, đổi mới giáo dục và đào tạo luôn được coi trọng, được tổ chức triển khai bài bản với phương châm “lấy con người làm mục tiêu trung tâm” và “vì mục tiêu phát triển”.
Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 13/3/2012 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giai đoạn 2011- 2020 và các đề án liên quan đến phát triển nguồn nhân lực(2) đã đạt được những thành tựu khích lệ. Trên 1.503 lượt nhà giáo được đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học. Trong đó, có 106 lượt nhà giáo được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tại các nước Úc, Nhật, Hàn Quốc, Thụy Sĩ, Đức, Singapore, Malaysia,... góp phần nâng tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn về trình độ kỹ năng dạy nghề lên 93,8%. Kết quả học sinh giỏi quốc gia, khu vực và quốc tế liên tục ở tốp dẫn đầu của cả nước. Từ 2016 - 2021, có 909 em đoạt giải Học sinh giỏi Quốc gia, trong đó có 7 Huy chương Vàng, 8 Huy chương Bạc, 8 Huy chương Đồng và 2 Bằng khen các kỳ thi Olimpic khu vực và quốc tế. Kết quả thi trung học phổ thông quốc gia hằng năm đều tăng; số học sinh thi THPT quốc gia đạt điểm cao thuộc tốp đầu toàn quốc.
Ngoài hệ thống giáo dục và đào tạo chuyên nghiệp, đến nay Nghệ An đã có hệ thống trường đào tạo nguồn nhân lực nghề rất cơ bản, với 65 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, gồm 3 trường chất lượng cao; 16 trường nghề trọng điểm, với 13 nghề cấp độ quốc tế, 9 nghề cấp độ khu vực ASEAN và 36 nghề cấp độ quốc gia. Giai đoạn 2016 - 2020, ngân sách nhà nước đã hỗ trợ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp 189.018 tỷ đồng và được quản lý, đầu tư theo hướng tập trung, đồng bộ cho các trường nghề trọng điểm cấp độ quốc tế, khu vực ASEAN, Quốc gia, trường chuyên, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên cấp huyện theo hướng dẫn của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội. Từ năm 2016 - 2019, các trường đã tổ chức đào tạo 292.535 lượt người với nhiều ngành, nghề khác nhau. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ lao động qua đào tạo của Nghệ An đạt 65%; khoảng 90% học sinh, sinh viên sau tốt nghiệp có việc làm và thu nhập ổn định; xuất khẩu lao động đạt 10.718 người/năm, đứng top đầu cả nước. Lao động nông thôn được đào tạo nghề ngày càng cơ bản, chất lượng được cải thiện rõ rệt, đáp ứng phát triển nhanh ngành nghề và nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, kinh doanh ở nông thôn.
Để thu hút học sinh học nghề và tránh lãng phí trong đào tạo, UBND tỉnh đã trực tiếp chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo phân luồng, hướng nghiệp phù hợp với yêu cầu thực tiễn; chỉ đạo kết nối giữa các doanh nghiệp với nhà trường, giữa nhà trường với các doanh nghiệp nhằm đào tạo “đúng địa chỉ”, nhất là đối với các khu công nghiệp, dự án lớn như: VSIP, Hemaraj..; các tập đoàn lớn như: Vingroup, Masan, T&T, BRG, FLC, TH, The Vissai, Hoa Sen... là những nơi đòi hỏi số lượng lớn lao động kỹ thuật có tay nghề cao.
Nhân lực phát triển đúng hướng đã tạo nên những bước đột phá trong phát triển kinh tế của tỉnh. Từ 2015 - 2020 kinh tế tăng trưởng bình quân 7,2%/năm. GRDP bình quân đầu người đạt 44,1 triệu đồng/năm, tăng 1,5 lần so với đầu nhiệm kỳ. Giá trị sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp đạt trên 4,65%. Thu ngân sách bình quân đạt 14.500 tỷ đồng/năm, gấp 1,7 lần so với nhiệm kỳ trước, vượt dự toán được giao. Kim ngạch xuất khẩu năm 2020 đạt 1,2 tỷ USD.Đặc biệt, Nghệ An là một trong những điểm sáng về xây dựng nông thôn mới của cả nước với 282 xã, 6 đơn vị cấp huyện đạt trên chuẩn nông thôn mới. Thu hút đầu tư ngày cảng trở nên sôi động với nhiều dự án lớn hàng trăm triệu USD. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) xếp vị trí 18, đứng thứ 3 trong khu vực vùng duyên hải miền Trung và đứng đầu vùng Bắc Trung Bộ.
Văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ. Đến năm 2020, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 73,34%; xã phường đạt bộ tiêu chí về y tế với 34,9 giường bệnh và 8,5 bác sĩ trên 1 vạn dân đạt 92,4%; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 3%, các chế độ chính sách, an sinh xã hội, giải quyết việc làm tiếp tục thực hiện hiệu quả.
Quốc phòng, an ninh được giữ vững, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm. Hoạt động đối ngoại được triển khai bài bản, sâu rộng, có kết quả tốt. Cải cách hành chính được tập trung chỉ đạo... Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị đạt nhiều kết quả quan trọng. Bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên được nâng lên.
Tuy nhiên, đánh giá khách quan về nguồn nhân lực trong giai đoạn hiện nay, Nghệ an vẫn còn những hạn chế, bất cập. “Chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu phát triển”(3).Trên thực tế, lực lượng lao động được đào tạo chủ yếu vẫn là lao động trình độ thấp (chiếm khoảng 80%), lao động có trình độ cao chiếm tỉ lệ rất nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng và đòi hỏi của sự phát triển. Thiếu lao động chất lượng cao,đang là rào cản sự phát triển trong nhiều lĩnh vực, nhất là việc gia nhập thị trường lao động thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa của tỉnh. Đây cũng là những khó khăn thách thức trên lộ trình vươn lên trở thành tỉnh khá của cả nước vào năm 2030.
Phối cảnh một góc Đại lộ Vinh tương lai.
VÀ HIỆN THỰC HOÁ “KHÁT VỌNG SÔNG LAM”
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX chỉ rõ: “Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa, con người xứ Nghệ, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên,chủ động đổi mới sáng tạo, đưa Nghệ An phát triển nhanh và bền vững;… phấn đấu đến năm 2025, Nghệ An trở thành tỉnh khá trong khu vực phía Bắc, năm 2030 trở thành tỉnh khá của cả nước”(4). Nhằm hiện thực hóa “Khát vọng sông Lam”, Đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An đề cao nhóm giải pháp: “Tiếp tục đào tạo, phát triển và thu hút nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao”, tạo sự đột phá chiến lược để phát triển.
Một là, tiếp tục đổi mới nhận thức về vai trò, ý nghĩa của việc phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Trước mắt, thực hiện kịp thời, đúng tiến độ, chất lượng việc xây dựng Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và giáo dục đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030; xây dựng đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề giai đoạn 2021 - 2025 thuộc Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIX của Đảng bộ tỉnh.
Hai là, tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số. Nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa các ngành, nghề, trình độ đào tạo; gắn đào tạo với giải quyết việc làm cho người lao động, đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động cho các khu công nghiệp, góp phần tăng năng suất lao động trên mọi lĩnh vực.
Ba là, tiếp tục phát triển, nâng cao chất lượng các cơ sở giáo dục, đào tạo và dạy nghề; đa dạng hóa các mô hình học tập nhằm tạo môi trường thuận lợi để xây dựng xã hội học tập, giúp cho mọi người dân đều có cơ hội học tập và học tập suốt đời; qua đó, phát huy điểm mạnh, cải thiện những điểm yếu của con người xứ Nghệ, hình thành nguồn nhân lực có tính chuyên nghiệp, có kỹ năng nghề, kỹ năng ngoại ngữ, công nghệ thông tin và các kỹ năng làm việc nhóm; đồng thời, tham gia có uy tín vào thị trường lao động trong nước và thế giới. Quan tâm đặc biệt đối với lao động vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, khu vực nông nghiệp, nông thôn.
Bốn là, đa dạng hóa các hình thức hợp tác, liên kết đào tạo trong và ngoài nước; liên kết với các tập đoàn kinh tế, các doanh nghiệp để đào tạo lao động có kỹ năng nghề cao, chuyên môn giỏi,hình thành mạng lưới kết nối nhân tài trong và ngoài nước, hỗ trợ doanh nghiệp và doanh nhân trong tỉnh đổi mới sáng tạo. Có chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho các cơ sở đào tạo nghề; hình thành đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ đông đảo. Giáo dục, bồi đắp và khuyến khích tinh thần khởi nghiệp; hỗ trợ các cơ sở giáo dục tiên phong, chủ động xây dựng chương trình hợp tác giáo dục và đào tạo theo hướng song song hoặc lồng ghép chương trình giáo dục địa phương, để đảm bảo chuẩn chất lượng khu vực, quốc tế, tạo cơ hội hội nhập cho học sinh, sinh viên.
Năm là, đảm bảo nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học; tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách tài chính; khuyến khích các cơ sở giáo dục vùng thuận lợi xây dựng phương án tự chủ tài chính. Đồng thời, đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, đào tạo và dạy nghề nhằm thu hút các nguồn lực của xã hội cho việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Sáu là, hình thành trung tâm nghiên cứu và dự báo thị trường lao động của tỉnh, trên cơ sở đó, xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động có tính cập nhật cao, có thể dự báo chính xác nhu cầu sử dụng lao động theo ngành nghề, trình độ đào tạo, vị trí việc làm của các doanh nghiệp, khu vực kinh tế và khả năng đáp ứng về đào tạo của các cơ sở đào tạo nghề, giúp cho cả doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và người lao động chủ động hơn trên thị trường lao động.
Bảy là, quan tâm xây dựng quy hoạch nguồn nhân lực gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tăng cường thực hiện các giải pháp có hiệu quả nhằm hỗ trợ phát triển doanh nghiệp. Người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương phải có trách nhiệm xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực của đơn vị mình, góp phần đáp ứng nhu cầu lao động cho các dự án thu hút đầu tư, cũng như lao động trong khu vực nông nghiệp, nông thôn gắn với quy hoạch, gắn kết chặt chẽ với công tác dự báo và nhu cầu doanh nghiệp.
Tám là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị, nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, hiện đại, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Xây dựng cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài, tăng cường các giải pháp thu hút, huy động nguồn lực người Nghệ An xa quê đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, Đảng bộ và nhân dân Nghệ An sẽ hoàn thành tốt các nhiệm vụ đề ra trước hết bằng nội lực của mình và tranh thủ các thời cơ cho phép, như Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (nay là Chủ tịch nước) trong bài phát biểu tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2020 - 2025) đã nhận định: “Nghệ An nổi tiếng là vùng đất giàu truyền thống đấu tranh cách mạng, hiếu học, khổ học và quyết học. Người Nghệ An cần cù, hào sảng trong cuộc sống, quyết liệt, quyết đoán, sáng tạo trong công việc; tín nghĩa, thuỷ chung với bạn bè, đối tác. Truyền thống này tạo nên một dòng chảy, bồi đắp nên giá trị văn hóa nổi trội, sức mạnh văn hóa, tinh thần to lớn của đất và người nơi đây. Nghệ An cần chú trọng phát huy truyền thống tốt đẹp này để tiếp tục khơi dậy ý chí, khát vọng vươn lên, tạo thành sức mạnh nội sinh mạnh mẽ đưa Nghệ An phát triển nhanh, bền vững (…) biến “Khát vọng Sông Lam” trở thành “Kỳ tích Sông Lam” trong công cuộc đổi mới, tiến bộ”./.
Thiếu tá, TS. Trần Thị Thanh Huyền
Công an tỉnh Nghệ An
--------------------------
1) Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (nay là Chủ tịch nước) trong buổi làm việc với lãnh đạo tỉnhNghệ Anngày 14/3/2021. Theo Báo Nhân dâncùng ngày.
2) Tiêu biểu như các đề án: Quy hoạch, phát triển nguồn nhân lực tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011 - 2020; Phát triển đội ngũ công chức, viên chứctrên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011 -2020; Phát triển cơ sở đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2020; Đào tạo lao động kỹ thuật giaiđoạn 2011 - 2015, cótính đến năm 2020; Bồi dưỡng đội ngũ doanh nhân Nghệ An giai đoạn 2011-2015, có tính đến năm 2020; Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý tỉnh Nghệ An, giai đoạn 2011-2020...
3, 4) Tỉnh ủy Nghệ An, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XIX nhiệm kỳ 2020-2025.Theo Báo Nghệ An ngày 19/10/2020.