Sáng 19/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội
thảo luận tại Hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu
quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.
SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN LÀ CƠ SỞ BẢO ĐẢM SỰ THÀNH CÔNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH
Tại hội trường, các đại biểu đều nhất trí với sự cần thiết đầu tư
Chương trình và cho rằng, việc đầu tư Chương trình ở thời điểm hiện nay
đáp ứng đầy đủ căn cứ chính trị, pháp lý, khoa học và thực tiễn. Việc
thực hiện Chương trình sẽ góp phần tăng cường nguồn lực đầu tư, đáp ứng
yêu cầu bức thiết về văn hóa, để văn hoá thực sự trở thành nền tảng tinh
thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển
đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Về một số vấn đề chung, quan điểm, nguyên tắc chung cần lưu ý khi xây
dựng và triển khai Chương trình, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Quảng
Bình) nhấn mạnh, Chương trình có đối tượng, phạm vi rộng với nhiều nội
dung khó, có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Để tránh chồng chéo, trùng
lặp về mục tiêu, đối tượng thụ hưởng, nội dung, nguồn vốn thực hiện, bảo
đảm tính khả thi, đại biểu cho rằng cần làm rõ và thống nhất quan điểm,
nguyên tắc xây dựng Chương trình.
Chương trình mục tiêu quốc gia là chính sách quan trọng của Đảng và
Nhà nước để thực hiện các nhiệm vụ, dự án quan trọng, cấp bách về phát
triển văn hóa, không thay thế toàn bộ các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà
nước về phát triển văn hoá. Từ đó phân định rõ các nội dung, nhiệm vụ
chi ngân sách Nhà nước đầu tư phát triển văn hóa trong kế hoạch đầu tư
công trung hạn, chi thường xuyên và nội dung, nhiệm vụ chi của Chương
trình. Đánh giá toàn diện về hiệu quả đầu tư của ngân sách nhà nước đối
với lĩnh vực văn hóa trong tương quan với đầu tư của toàn xã hội để xác
định các nội dung cần tập trung đầu tư từ Chương trình.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ
của Chương trình cần phải được xây dựng có trọng tâm, trọng điểm, làm rõ
các nội dung cần ưu tiên thực hiện trước, nhằm tạo ra các đột phá trong
phát triển văn hóa, trong đó chú ý: các nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết
trong bảo tồn, phát triển văn hóa, phát triển con người toàn diện, xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; các nhiệm
vụ mà Nhà nước cần đầu tư để dẫn dắt, định hướng, chi phối, tạo ra nền
tảng để thu hút toàn xã hội tham gia phát triển văn hóa; nhiệm vụ về đổi
mới sáng tạo, chuyển đổi số… trong lĩnh vực văn hóa; hỗ trợ các khu vực
có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội khó khăn.
Theo đại biểu Hoàng Đức Thắng (Quảng Trị), mục tiêu Chương trình
hướng đến nhiều người dân, cộng đồng dân cư và các tổ chức thiết chế văn
hóa trên phạm vi không gian rộng lớn. Do đó, đại biểu Hoàng Đức Thắng
cho rằng, sự tham gia của người dân và cộng đồng dân cư là cơ sở bảo đảm
sự thành công của Chương trình nói riêng cũng như sự nghiệp văn hóa nói
chung, với tư cách người dân là chủ thể sáng tạo, làm nên văn hóa và
cũng là người thụ hưởng giá trị văn hóa mang lại.
Do đó, đại biểu đề nghị rà soát, bổ sung các chính sách khuyến khích
sự tham gia của đông đảo người dân, cộng đồng dân cư vào hoạt động văn
hóa, sáng tạo văn hóa, thực hành văn hóa, lan tỏa, lưu truyền và phát
triển giá trị văn hóa. Cùng với đó, cần phát huy vai trò của doanh
nghiệp và các tổ chức kinh tế trong sự nghiệp phát triển văn hóa.
"Nếu nhân dân là chủ thể sáng tạo nên văn hóa thì cộng đồng doanh nghiệp
và tổ chức kinh tế là bệ đỡ, kiến tạo cho những sản phẩm văn hóa được
thăng hoa. Tuy nhiên, vị trí, vai trò của doanh nghiệp và các tổ chức
kinh tế chưa được khẳng định rõ nét trong Chương trình" - đại biểu nhấn
mạnh.
Từ đó, đại biểu Hoàng Đức Thắng đề nghị, cần thiết kế chính sách rõ
nét hơn, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực văn hóa thông qua
các chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho doanh nghiệp. Điều này không chỉ tăng
cường nguồn lực xã hội cho hoạt động văn hóa mà còn tạo ra sự gắn kết
giữa phát triển văn hóa với phát triển kinh tế. Kinh tế phát triển nhất
thiết phải có văn hóa, văn hóa phát triển nhất thiết phải có nguồn lực
kinh tế hỗ trợ.
NÂNG CAO NHẬN THỨC CỦA XÃ HỘI
Tham gia đóng góp ý kiến về chủ trương đầu tư
Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 -
2035, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng, cần nghiên cứu để bổ
sung vào Chương trình mục tiêu quốc gia một số chương trình khuyến đọc
hiệu quả, nghiên cứu xây dựng thể chế về khuyến khích văn hoá đọc; đồng
thời đề nghị nghiên cứu bổ sung giải pháp khuyến khích sự tham gia của
người dân và nâng cao nhận thức của xã hội về việc bảo tồn, phát huy giá
trị di sản tư liệu, cổ vật, bảo vật quốc gia.
Về mục tiêu bảo tồn, phát huy giá trị di sản tư liệu, cổ vật, bảo vật
quốc gia, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhận thấy các di sản tư liệu, cổ
vật, bảo vật quốc gia là sự kết tinh của văn hoá dân tộc, có giá trị rất
to lớn đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá của dân
tộc.
Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, chúng ta đã chứng kiến việc có
nhiều cổ vật, di sản tư liệu trong nước được đưa trái phép ra nước
ngoài. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này nhưng đại biểu cho
rằng, một trong những nguyên nhân cơ bản là chúng ta chưa có các chương
trình hiệu quả để huy động sự tham gia của người dân vào việc bảo tồn và
phát huy giá trị của cổ vật; trong đó có việc nhiều người dân chưa hiểu
được thấu đáo giá trị của những tư liệu, cổ vật mà họ đang sở hữu.
Vì vậy, đại biểu Hoàng Minh Hiếu đề nghị cần nghiên cứu bổ sung giải
pháp khuyến khích sự tham gia của người dân và nâng cao nhận thức của xã
hội về việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản tư liệu, cổ vật, bảo vật
quốc gia. Trong đó có thể nghiên cứu để thiết kế Chương trình để Nhà
nước để ghi nhận và đánh giá các di sản tư liệu, cổ vật do người dân
đang sở hữu.
Ở một số nước có những chương trình tương tự đang rất thành công như
Chương trình Khám phá Cổ vật ở Trung Quốc hoặc Chương trình Đường dây Cổ
vật ở Anh, Hoa Kỳ và một số quốc gia khác. Trong chương trình này,
những cổ vật của người dân được đánh giá một cách miễn phí về giá trị
vật chất và giá trị văn hoá để họ hiểu hơn về những cổ vật mình đang sở
hữu, còn cơ quan nhà nước có được thông tin về các cổ vật này. Chương
trình có sự tham gia của các cơ quan truyền thông nên vừa góp phần chia
sẻ, giảm thiểu ngân sách nhà nước, vừa giáo dục cho công chúng về giá
trị văn hoá của các cổ vật. Theo đại biểu, đây là những kinh nghiệm quý
giá mà Ban soạn thảo cần nghiên cứu để hoàn thiện hơn các nội dung của
Chương trình mục tiêu quốc gia quan trọng này.
Về mục tiêu phát triển văn hoá đọc, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhất trí
với việc xem phát triển văn hoá đọc là một trong những mục tiêu quan
trọng. Lịch sử của nhiều quốc gia đã cho thấy rõ vai trò của văn hoá đọc
đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia nói chung và
phát triển văn hoá của dân tộc đó nói riêng. Đặc biệt, trong bối cảnh
khối lượng kiến thức được bổ sung rất lớn và nhanh chóng như hiện nay
thì văn hoá đọc là cơ sở để người dân có thể tự bổ sung kiến thức, thực
hiện mục tiêu học tập suốt đời.
Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhận thấy các giải pháp phát
triển văn hoá đọc trong dự thảo Chương trình mục tiêu quốc gia chủ yếu
mới thiên về điều kiện cần, tức là điều kiện về khả năng tiếp cận với
sách của người dân thông qua hệ thống thư viện. Thực tế đã cho thấy,
việc phát triển hệ thống thư viện không phải lúc nào cũng đi kèm với sự
phát triển văn hoá đọc. Vì vậy, đại biểu Hoàng Minh Hiếu cho rằng, để
phát triển văn hoá đọc thì không chỉ cần phát triển hệ thống thư viện mà
cần có những chương trình khuyến đọc hiệu quả, khuyến khích văn hoá đọc
sách của từng cá nhân, từng gia đình, từng cộng đồng./.
TTXVN