Thiếu đồng bộ
Cho biết về công tác ứng dụng KHCN ngành
GTVT giai đoạn 5 năm 2012-2017, Vụ KHCN (Bộ GTVT) khẳng định, nhiều
công nghệ mới, vật liệu mới được đưa vào các công trình, dự án thông qua
việc chuyển giao, tiếp nhận công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam cũng
như qua áp dụng kết quả nghiên cứu, sáng tạo trong nước. Đại diện Vụ
KHCN cũng dẫn ví dụ về công nghệ đúc hẫng cân bằng cầu bê tông cốt thép
nhịp cân bằng; công nghệ xây dựng cầu dây văng nhịp lớn; công nghệ thi
công hầm đường bộ NATM; công nghệ lớp phủ siêu mỏng Novachip; công nghệ
cào bóc tái sinh nguội tại chỗ kết cấu áo đường ô tô bằng nhũ tương cải
tiến và xi măng…
Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn
Ngọc Đông cho rằng, việc ứng dụng KHCN còn chưa đồng bộ và thiếu đồng
đều giữa các lĩnh vực. “Ứng dụng KHCN mới tập trung chủ yếu ở lĩnh vực
cầu đường bộ. Các lĩnh vực khác như đường thủy nội địa, đường sắt rất
yếu. Ngay cả trong lĩnh vực cầu đường, vẫn còn những công nghệ Việt Nam
không làm được dù rất nỗ lực như công nghệ mặt đường”, Thứ trưởng nói.
Thừa nhận yếu kém trong ứng dụng KHCN,
Cục trưởng Cục Đường sắt VN Vũ Quang Khôi cho biết, hiện việc duy tu
đường sắt vẫn chủ yếu làm thủ công. Các đề tài nghiên cứu nếu có cũng
chủ yếu phục vụ cho vận tải như thiết kế, lắp đặt dàn trải mạch điện đầu
máy D19E phục vụ kiểm tra, sửa chữa điện đầu máy; Ứng dụng công nghệ vi
sinh để khử mùi tàu…
Tại một cuộc họp về vấn đề này, Bộ
trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, ứng dụng KHCN trong ngành GTVT vẫn chưa
đạt yêu cầu. Dẫn ví dụ, Bộ trưởng chỉ rõ, thiết kế cầu thời gian qua sàn
còn quá dày, dầm, xà mũ… đều to và nhiều, khiến khối lượng xây lắp
tăng. Cũng như vậy, kết cấu mặt đường rất dày.
“Trên thế giới, mặt đường chỉ dày
35-40cm. Những lớp bên dưới được gia cố, dùng vật liệu mới, hóa chất để
tạo độ cứng cho mặt đường. Trong khi đó, đường của ta thì đầm, nén, đổ
nhiều lớp, dày 70-80cm tốn rất nhiều vật liệu, công sức, thời gian và
chi phí tốn kém”, Bộ trưởng nêu ví dụ.
Xây dựng định mức năng suất, tạo đòn bẩy ứng dụng KHCN
Theo Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông, việc
hệ thống về đơn giá, định mức của Việt Nam nhiều năm qua không thay đổi
nhiều với thời bao cấp chính là rào cản lớn nhất của việc ứng dụng KHCN.
“Định mức phải gắn với thực tế sản xuất. Hệ thống định mức cũ tuy
nhiều, chi phí cao nhưng không tạo ra được sản phẩm tốt”, Thứ trưởng cho
hay.
Bà Nguyễn Thị Phương Hiền, Phó viện
trưởng Viện Chiến lược và phát triển GTVT cho biết đang rà soát các định
mức kinh tế, kỹ thuật. “Riêng chuyên ngành đường bộ đã có khoảng 400 mã
định mức lạc hậu, không phù hợp”, bà Hiền thông tin.
|
Cần cơ chế khuyến khích doanh nghiệp bỏ tiền làm công nghệ mới
Thứ trưởng
Nguyễn Ngọc Đông cho biết, cần có cơ chế khuyến khích các đơn vị, doanh
nghiệp bỏ tiền ứng dụng công nghệ mới, vật liệu mới, thay vì chỉ trông
chờ vào ngân sách. Thậm chí, khi nghiên cứu, xây dựng dự án, phải xác
định luôn công nghệ, vật liệu cần thực hiện để xây dựng định mức, đơn
giá mới. Ban hành tiêu chuẩn tạm thời đối với những công nghệ cần có
thời gian thử nghiệm. Nếu thành công thì áp dụng nhân rộng với các công
trình, dự án tiếp theo.
Hơn nữa,
việc nghiên cứu, ứng dụng KHCN phải hướng theo cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0, phải tăng cường xây dựng, ứng dụng hệ thống điện tử. “Việc
ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành GTVT hiện rất khó khăn, manh
mún, không hướng tới được mục tiêu chia sẻ thông tin và nắm bắt thông
tin, dữ liệu. Cần thiết kế lại hệ thống hệ thống thông tin điện tử toàn
ngành, từ đó làm cơ sở dữ liệu để điều hành”. Thứ trưởng Đông nói và
nhấn mạnh, với những lĩnh vực ít công trình, dự án có thể chuyển giao,
áp dụng công nghệ mới như lĩnh vực cơ khí…, các đơn vị phải đưa vào kế
hoạch ứng dụng KHCN hàng năm để bố trí kinh phí.
|
Liên quan vấn đề này, Cục trưởng Cục
Đường thuỷ nội địa VN Hoàng Hồng Giang cho biết, trước đây các bước bảo
trì làm thủ công nên định mức chủ yếu theo nhân công, giờ có nhiều đổi
mới, có nhiều công đoạn dùng máy nhưng vẫn áp theo định mức cũ.
Ông Lê Kim Thành, Cục trưởng Cục QLXD
& CLCTGT Bộ GTVT cũng cho rằng, cần xây dựng lại hệ thống định mức
theo năng suất để tạo điều kiện thuận lợi cho ứng dụng công nghệ mới.
Hiện chỉ các dự án, công trình có vốn, nhà thầu nước ngoài mới áp dụng
được định mức năng suất vì không bị ràng buộc bởi hệ thống định mức kinh
tế kỹ thuật của Việt Nam. Cùng với đó rà soát, cập nhật hệ thống tiêu
chuẩn, quy chuẩn và điều chỉnh cho phù hợp với xu thế. “Chúng tôi sẽ
nghiên cứu và tham mưu đưa vào trong hồ sơ mời thầu, để khi chấm thầu sẽ
tính điểm cộng cho các nhà thầu áp dụng và đề xuất được công nghệ tiên
tiến hơn”, ông Thành đề xuất.
Một rào cản khác cho việc ứng dụng KHCN
được các chuyên gia, nhà quản lý đề cập là việc ngân sách Nhà nước dành
cho KHCN chưa đáp ứng được nhu cầu.
PGS. TS. Hoàng Hà, Vụ trưởng Vụ KHCN (Bộ
GTVT) cho biết, ngân sách sự nghiệp KHCN được cấp của Bộ GTVT càng ngày
càng eo hẹp. Kinh phí cấp cho ứng dụng KHCN năm 2018 thậm chí còn thấp
hơn năm 2015. Các đề tài ở quy mô liên ngành, cấp quốc gia lại do Bộ
KHCN chủ trì, mất nhiều thời gian chờ xét duyệt. Có đề tài Bộ GTVT đề
nghị nhưng phải đến 1 - 2 năm sau mới được phê duyệt.
Đồng quan điểm, ông Hoàng Hồng Giang cho
biết, năm 2016, Cục có ý định xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu ra vào
cảng, bến bằng tin nhắn điện tử, nên muốn trang bị cho các cảng vụ viên
máy tính bảng, chi phí cả hệ thống chỉ khoảng 10 tỷ đồng. Nhưng thông tư
của Bộ Tài chính trước đây không cho phép chi mục này./.
Thanh Thúy (baogiaothong.vn)