Một "phép thử" hiệu quả
Trong buổi gặp gỡ báo chí cuối tuần qua, Giám đốc Bảo tàng Không gian văn hóa Mường Vũ Đức Hiếu cho biết: "Giấc mơ hồi sinh Nhà Lang đã đi được một chặng đường với hai sự kiện: Triển lãm - trình diễn thời trang "Giai điệu núi đồi" và triển lãm ảnh "Giấc mơ hồi sinh", diễn ra tại Hà Nội, được nhiều chuyên gia, nghệ sĩ và giới truyền thông hưởng ứng. Hiện nay, dự án bán đấu giá các tác phẩm mỹ thuật ủng hộ việc phục dựng Nhà Lang vừa khởi động nhưng rất mừng là đã nhận được 54 tác phẩm hội họa và điêu khắc của 50 tác giả là những nghệ sĩ nổi tiếng và tài năng thuộc cả bốn thế hệ họa sĩ của Việt Nam".
Danh sách các nghệ sĩ gửi tặng tác phẩm được nêu cụ thể với những tên tuổi khá quen thuộc với công chúng, trong đó nhiều người đang là những gương mặt nổi bật của nền mỹ thuật đương đại như Thành Chương, Phan Cẩm Thượng, Đào Anh Khánh, Lê Thiết Cương, Nguyễn Huy An, Trương Bé, Trịnh Quốc Chiến, Nguyễn Tấn Cương, Nguyễn Trần Cường, Hồng Việt Dũng, Đào Châu Hải, Lê Quảng Hà, Bùi Anh Hùng, Vương Tử Lâm, Trịnh Tuân, Khổng Đỗ Tuyền… Toàn bộ 54 tác phẩm đã được các tác giả tặng cho bảo tàng với chung một mong muốn: Đem nghệ thuật góp vào sự phục hồi của di sản văn hóa Nhà Lang.
Còn nhớ tại buổi tọa đàm "Nhà Lang - giấc mơ hồi sinh" tổ chức cách nay chừng 2 tháng, họa sĩ Thành Chương cho biết: "Tính sơ bộ, để phục dựng được di sản văn hóa Mường Nhà Lang, chúng ta cần tối thiểu 500 triệu đồng. Nếu huy động quyên góp bằng tiền, tôi nghĩ con số này không phải vấn đề quá lớn. Điều chúng tôi mong muốn hơn, đó là sự tham gia của giới nghệ sĩ hướng về mục tiêu bảo tồn di sản văn hóa để qua đó, đánh thức sự quan tâm của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản".
Chung nỗi niềm về trách nhiệm của mỗi người đối với việc bảo tồn di sản, PGS Đỗ Văn Trụ, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Di sản Văn hóa Việt Nam cho rằng: "Một trong các thách thức lớn hiện nay trong công tác bảo tồn di sản, đó là nhận thức về di sản văn hóa, sự vào cuộc của các ngành, các cấp một cách đồng bộ, ý thức chấp hành về bảo vệ di sản văn hóa của nhiều người còn rất hạn chế". PGS Đỗ Văn Trụ đơn cử việc Nhà Lang - di sản văn hóa Mường bị cháy nhưng đã mấy năm qua rồi, mọi việc hầu như vẫn giậm chân tại chỗ theo kiểu "hòa cả làng".
Trong bối cảnh ấy, sự chung tay ủng hộ của giới nghệ sĩ cho dự án phục dựng Nhà Lang càng trở nên vô cùng đáng quý. Nó cho thấy thành quả bước đầu trong việc thu hút sự quan tâm của cộng đồng đối với công tác bảo tồn, trân quý di sản văn hóa.
| PGS.TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học từng nói: "Xã hội chúng ta đang phát triển, nhiều người không tiếc tiền cung tiến hiện vật vào các đình, chùa, nhưng sự cung tiến ấy thường chỉ theo ý nguyện của cá nhân hoặc một nhóm người, không bảo đảm quy trình khoa học, thiếu sự quản lý tốt, dẫn đến việc càng cung tiến càng "phá" giá trị di tích bấy nhiêu. Trong khi đó, kinh phí tu bổ di tích một cách bài bản, khoa học thì thiếu thốn vô cùng. Tôi mong rằng xã hội của chúng ta, những người hảo tâm, giàu có biết cách chi tiền cho các hoạt động văn hóa một cách đúng đắn, bởi nếu ta tổ chức, quản trị thật tốt mô hình quỹ từ thiện trong bảo tồn văn hóa, hiệu quả sẽ lớn hơn nhiều. Rất nhiều di sản sẽ không còn phải "kêu cứu" vô vọng nữa! |
Hơn cả câu chuyện phục dựng một di sản
Để có thể phục dựng Nhà Lang sẽ còn cả chặng đường dài phía trước, bởi công tác phục dựng đòi hỏi sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về nguyên vật liệu, nhân lực, chi phí. Ông Vũ Đức Hiếu cho biết thêm: "Trong bối cảnh khó khăn của hoạt động bảo tàng hiện nay, việc bù đắp những tổn thất từ vụ việc cháy Nhà Lang năm 2013 gần như vô vọng. Bởi thế, chúng tôi sẽ không thể có đủ các điều kiện cần thiết nếu thiếu đi sự chung tay của cộng đồng".
Hiện nay, số tiền Bảo tàng Không gian văn hóa Mường tiếp nhận được từ việc bán một số tác phẩm và sự ủng hộ của cộng đồng là 81,4 triệu đồng. Hiện tại, việc bán đấu giá các tác phẩm mỹ thuật ủng hộ việc phục dựng Nhà Lang mới chỉ trong quá trình chuẩn bị, nhưng các tác phẩm sẽ được giới thiệu rộng rãi trên internet tại các địa chỉ https://www.facebook.com/baotangkhonggianvanhoamuong?ref=hl; https://www.muong.vn và https://www.nhalang.muong.vn. Thời gian tới, Ban tổ chức mong tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của các nhà sưu tập, những người yêu hội họa, điêu khắc và công chúng để những bức tranh, pho tượng này được trưng bày, bán đấu giá tại Hà Nội thành công, góp phần vào việc bảo tồn, phục dựng di sản.
Nói cách khác, để di sản Nhà Lang có thể hiện diện trở lại với đúng kết cấu, hình dáng, quy mô cũ rất cần sự đóng góp từ những người quan tâm yêu mến, có tấm lòng đối với văn hóa dân tộc. Hơn cả câu chuyện phục dựng một di sản, đối với giới nghệ sĩ, sự ủng hộ của cộng đồng chính là nguồn cổ vũ to lớn để những người trong cuộc có động lực và điều kiện hoàn thành công việc của mình tốt hơn.