Báo cáo tại Hội thảo cho biết: Trong năm 2013, chỉ tính riêng nộp ngân sách của các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng trong Khối Doanh nghiệp Trung ương lên đến 297 nghìn tỷ đồng, bằng khoảng 36% tổng thu ngân sách nhà nước. Về cơ bản, doanh nghiệp nhà nước, nhất là các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng thương mại nhà nước đã có đóng góp quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, hình thành các ngành công nghiệp, ngành kinh tế quan trọng, then chốt của nền kinh tế, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Nhiều tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng thương mại nhà nước có vai trò quan trọng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tham gia nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, kết hợp phát triển kinh tế với đảm bảo quốc phòng, an ninh, chủ quyền quốc gia, thực hiện chính sách an sinh xã hội, khắc phục hậu quả thiên tai.

Thực hiện Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, tính đến hết năm 2013, đã có 85/91 tập đoàn, tổng công ty xây dựng đề án tái cơ cấu, trong đó có 68 doanh nghiệp đã được phê duyệt đề án (gồm 58 doanh nghiệp Trung ương và 10 doanh nghiệp địa phương). Kết quả tái cơ cấu, đặc biệt là cổ phần hoá DNNN đã thay đổi tư duy, nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế Nhà nước và doanh nghiệp nhà nước; tăng tính công khai, minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; tăng trách nhiệm của người lao động có cổ phần với doanh nghiệp; năng lực, tính tự chịu trách nhiệm của đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp được tăng cường. Mô hình tổ chức và phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng trong doanh nghiệp nhà nước được đổi mới phù hợp hơn với điều kiện doanh nghiệp và cơ chế thị trường.

Tuy vậy, kết quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước còn những tồn tại, hạn chế, yếu kém, chưa phát huy trên thực tế vai trò nòng cốt của doanh nghiệp nhà nước trong khu vực kinh tế Nhà nước. Năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh còn thấp. Hiệu quả đóng góp cho xã hội của doanh nghiệp nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực doanh nghiệp nhà nước đang năm giữ. Một số doanh nghiệp nhà nước yêu kém, làm ăn thua lỗ, còn tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, làm thất thoát lớn tài sản nhà nước, gây bức xúc cho xã hội. Kết quả tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước còn khiêm tốn.

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các tập đoàn, tổng ty, ngân hàng, doanh nghiệp trong và ngoài Khối DNTW tập trung thảo luận đánh giá những kết quả, đóng góp quan trọng của DNNN nói chung, các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng trong Khối nói riêng cho sự phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện nhiệm vụ an sinh xã hội, an ninh quốc phòng, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Làm rõ nguyên nhân những tồn tại, hạn chế; đồng thời nêu ra các giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động, phát huy vai trò của DNNN, của các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng trong Khối. Trong đó chú trọng hoàn thiện, đổi mới mô hình và phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng gắn với quá trình triển khai tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Đi đầu trong đổi mới và ứng dụng KHCN - KHKT, thúc đẩy, dẫn dắt nền kinh tế cùng phát triển. Khắc phục những tồn tại, yếu kém, tập trung nâng cao quản trị doanh nghiệp, thực hiện công khai, minh bạch kết quả hoạt động theo quy định. Tăng cường công tác tuyên truyền về hoạt động của DNNN.

Trên cơ sở đó, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương và các cơ quan tham mưu nghiên cứu, tổng hợp ý kiến, đề xuất với Bộ chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ để chỉ đạo nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện cơ chế, chính sách, các văn bản pháp luật để DNNN nâng cao hiệu quả hoạt động, phát huy tốt nhất vai trò của các DNNN trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Phát biểu tại Hội thảo đồng chí Vương Đình Huệ, Uỷ viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho rằng: Để phát huy vai trò then chốt của doanh nghiệp nhà nước, cần tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Doanh nghiệp nhà nước chỉ tập trung vào lĩnh vực then chốt, thiết yếu, địa bàn quan trọng, quốc phòng và an ninh. Đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và bán vốn mà Nhà nước không cần nắm giữ theo nguyên tắc thị trường. Tách bạch nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh và nhiệm vụ chính trị, công ích. Hoàn thiện cơ chế và mô hình thực hiện quyền sở hữu nhà nước và đại diện chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp. Tăng cường quản lý, giám sát, kiểm tra của chủ sở hữu. Hoàn thiện khung khổ pháp luật, cơ chế, chính sách đầu tư, quản lý vốn nhà nước trong doanh nghiệp. Kiện toàn đội ngũ cán bộ, lãnh đạo, quản lý và nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp nhà nước. Thực hiện công khai, minh bạch kết quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.

Đồng chí Vương Đình Huệ cũng mong muốn và đề nghị các nhà khoa học, quản lý, lãnh đạo các tập đoàn, tổng công ty, ngân hàng thương mại nhà nước trao đổi cởi mở, với tinh thần khách quan và khoa học để nâng cao nhận thức về những thành tựu, kết quả, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong đối mới, sắp xếp doanh nghiệp nhà nước; về vai trò nòng cốt của doanh nghiệp nhà nước cũng như yêu cầu, định hướng và giải pháp để phát huy vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân ghi nhận và biểu dương thành tích mà các doanh nghiệp nhà nước đạt được trong những năm qua và khẳng định: Các doanh nghiệp nhà nước đã đóng góp to lớn trong sự nghiệp phát triển kinh tế, khẳng định vai trò nòng cốt, chủ đạo của kinh tế nhà nước. Các doanh nghiệp trong khối doanh nghiệp Trung ương tiếp tục là công cụ quan trọng để Đảng và Chính phủ điều tiết thị trường, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, thực hiện các nhiệm vụ an ninh quốc phòng và bảo đảm việc làm cho trên 1,3 triệu lao động đang làm việc ở khu vực này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân  nhấn mạnh, đó là: Để tiếp tục phát huy vai trò doanh nghiệp nhà nước, đề nghị cần tăng cường vai trò của Đảng trong doanh nghiệp nhà nước, hoàn thiện đổi mới mô hình và phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng đối với các đoàn thể gắn với quá trình triển khai tái cơ cấu. Bản thân doanh nghiệp nhà nước phải đổi mới để nâng cao hiệu quả hoạt động và chủ trương cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước cố gắng thực hiện theo phương án đã duyệt và tăng cường giám sát quản lý, kiểm tra của chủ sở hữu./.

Duy Hưng