Theo thống kê của Vụ hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), số lượng HTX đang hoạt động giảm dần trong những năm gần đây: từ 14.500 vào cuối năm 2007, giảm xuống 13.532 năm 2008 và chỉ còn 12.249 HTX năm 2009.

Có tới 3.744 HTX (chiếm 20,83% tổng số HTX) không hoạt động tại thời điểm cuối năm 2007, đến nay con số này có thể tăng lên; nhiều HTX lúng túng trong tổ chức hoạt động, hoặc hoạt động hình thức, kém hiệu quả; tổ chức HTX chưa hấp dẫn nhân dân, pháp nhân tham gia.

Bà Phạm Thị Thanh Hà, Vụ Hợp tác xã, cho biết, mô hình HTX hiện nay ở nước ta, nhìn chung, chưa rõ bản sắc riêng; một mặt, chưa thoát hẳn mô hình HTX kiểu cũ; mặt khác, còn lầm lẫn với mô hình tổ chức xã hội- từ thiện, hoặc mô hình tổ chức doanh nghiệp.

Hiện nay còn tồn tại quan niệm phổ biến không đúng rằng, HTX là doanh nghiệp, hoặc là hình thức thấp của doanh nghiệp, trong quá trình phát triển sẽ chuyển thể thành doanh nghiệp.

Về điều này, ông Mai Xuân Hùng, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, chia sẻ: có không ít doanh nghiệp đang hoạt động dưới danh nghĩa của HTX nhằm hưởng các cơ chế, chính sách ưu đãi của Nhà nước.

Hiện nay, dự thảo Luật HTX đang tập trung xây dựng theo hướng tổ chức cho các thành viên tự nguyện hợp tác với nhau nhằm tương trợ lẫn nhau, đáp ứng nhu cầu chung về sản phẩm, dịch vụ cho chính mình.

Dự thảo lần này là xác định rõ HTX hoạt động không phải lấy lợi nhuận làm mục tiêu chủ yếu, nhằm mục tiêu cao nhất là đem lại phần lớn lợi ích cho thành viên, từ đó giúp thành viên tối đa hóa lợi nhuận.

Thành viên HTX vừa là người góp vốn trở thành chủ sở hữu vừa là người sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX, có quyền biểu quyết ngang nhau không phụ thuộc vốn góp (đối nhân).

Một số điểm mới trong dự thảo được nhắc đến rõ nét là định nghĩa về HTX, theo đó, HTX là tổ chức kinh tế tập thể có tư cách pháp nhân, tự chủ và bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp, được quản lý dân chủ, do các thành viên tự nguyện thành lập.

Bổ sung điều kiện trở thành thành viên, theo đó, thành viên có nhu cầu hợp tác với các thành viên khác thông qua việc cùng sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX và phải góp vốn vào HTX…

Đặc biệt, dự thảo lần này sửa đổi mức góp vốn tối đa của thành viên khi tham gia HTX không vượt quá 20% vốn điều lệ (thay vì 30% như đã được quy định tại Luật HTX năm 2003) đối với HTX và không vượt quá 30% đối với liên hiệp HTX. Đồng thời, bổ sung quy định về huy động vốn đầu tư phát triển của HTX theo hướng ưu tiên vay vốn từ thành viên, nhất là thành viên có nhiều vốn, sau đó là vay vốn từ các tổ chức tín dụng.

Theo ông Nguyễn Minh Tú, Vụ trưởng Vụ HTX (Bộ Kế hoạch và Đầu tư),quan điểm của việc bổ sung, sửa đổi lần này là xây dựng khung pháp luật cơ bản phù hợp với bản chất của tổ chức HTX là mang lại lợi ích cho thành viên, thiết lập hành lang pháp lý hoàn chỉnh hơn nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho HTX hoạt động và phát triển một cách tự chủ, vững chắc trong điều kiện kinh tế hiện nay./.

Chinhphu.vn