Mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” do Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Phú Thọ triển khai từ năm 2004 đến nay, đã trở thành “kênh” thông tin hữu ích giúp nhiều bạn trẻ nâng cao kiến thức và kỹ năng về chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình để ứng xử, giải quyết tình huống xảy ra trong cuộc sống. Đặc biệt, nhiều bạn trẻ đã chủ động đến trạm y tế để được tư vấn, tránh tình trạng mắc bệnh qua đường tình dục, HIV/AIDS… 

Tháng 6/2004, tỉnh Phú Thọ bắt đầu triển khai thí điểm mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân tại 2 xã thuộc huyện Lâm Thao. Đến nay, mô hình này đã được triển khai ở 46 xã thuộc 11 huyện, thành thị trên địa bàn tỉnh. 

Mục tiêu của mô hình nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành chăm sóc sức khỏe sinh sản-kế hoạch hóa gia đình thông qua tư vấn và khám sức khỏe cho đối tượng vị thành niên, thanh niên, từ đó từng bước góp phần nâng cao thể chất, trí tuệ, tinh thần của vị thành niên, thanh niên. 

Triển khai chương trình, Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Phú Thọ phối hợp Trung tâm Dân số-Kế hoạch hóa gia đình các huyện, thị, thành; các ban, ngành, đoàn thể triển khai các hoạt động tại các xã, phường, thị trấn gồm: xây dựng mạng lưới cung cấp thông tin, tư vấn dịch vụ sức khỏe sinh sản-kế hoạch hóa gia đình; tập huấn kỹ năng tư vấn và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản-kế hoạch hóa gia đình cho cán bộ quản lý và tổ chức triển khai mô hình; tổ chức tuyên truyền, vận động và giáo dục về sức khỏe sinh sản-kế hoạch hóa gia đình cho các đối tượng thụ hưởng đề án. 

Tại buổi tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản và khám sức khỏe tiền hôn nhân cho đối tượng vị thành niên, thanh niên ở xã Trưng Vương, thành phố Việt Trì, không chỉ có các bạn trẻ mà còn có cả các bậc cha mẹ, đại diện chính quyền địa phương. 

Các bạn trẻ và các bậc phụ huynh được cung cấp những kiến thức cơ bản về sức khỏe sinh sản, kỹ năng ứng xử với bạn khác giới, các biện pháp tránh thai an toàn, những bệnh lây qua đường tình dục,... 

Tham gia buổi tư vấn nhiều bạn trẻ đã mạnh dạn trao đổi, thảo luận những điều khó nói. Các bậc cha mẹ cũng đã dần thay đổi quan niệm khi nói về những vấn đề sức khỏe sinh sản mà trước đây nhiều người cho là cấm kị. 

Bạn Nguyễn Mai Phương, xã Trưng Vương, thành phố Việt Trì chia sẻ: Thực tế hiện nay các bạn sinh viên, học sinh cấp 3 quan hệ tình dục rất sớm và mang thai ngoài ý muốn. Nếu để xảy ra việc mang thai ngoài ý muốn không những ảnh hưởng tới sức khỏe, gia đình và chính tương lai của chúng em. Do vậy, tham gia buổi tư vấn, em và các bạn trẻ được trang bị nhiều kiến thức về cách phòng tránh thai, các biện pháp quan hệ tình dục an toàn trước hôn nhân, đó là những kiến thức quý báu để chúng em có thể chủ động trong cuộc sống. 

Đối với khu vực nông thôn, miền núi việc triển khai mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân hướng tới đối tượng thanh niên có tác dụng thiết thực trong công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình. 

Được tham gia buổi tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân tại trạm y tế xã, bạn Nguyễn Kiều Trang ở xã Kinh Kệ, huyện Lâm Thao vui vẻ chia sẻ: Đang ở lứa tuổi vị thành niên nên em rất quan tâm và nhiều khi rất tò mò về những thay đổi về tâm sinh lý của chính bản thân cũng như nhiều bạn cùng lứa tuổi. Được tham gia chương trình giúp em cũng như nhiều bạn khác có thêm những kiến thức tốt nhất về sức khỏe sinh sản vị thành niên. Em thấy rất bổ ích với em. 

Theo đánh giá của Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Phú Thọ, mô hình đã tạo ra bước chuyển biến quan trọng về nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền huyện xã, các ban, ngành, đoàn thể về vấn đề dân số-kế hoạch hóa gia đình nói chung và các vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên nói riêng. 

Hoạt động cung cấp dịch vụ và tư vấn cho các đối tượng được triển khai thực hiện có hiệu quả, thuận tiện, an toàn và chất lượng đã thu hút được sự quan tâm và tham gia tích cực của các đối tượng. Cụ thể, sau 10 năm triển khai, đã tổ chức 229 buổi tư vấn với 28.210 lượt người tham gia; thành lập 98 câu lạc bộ tiền hôn nhân; khám và tư vấn trực tiếp cho 16.983 đối tượng là vị thành niên, thanh niên;.... 

Qua tổ chức khám sức khỏe sinh sản cho đối tượng trên đã phát hiện, tư vấn, hướng dẫn chuyển tuyến cho nhiều trường hợp bệnh lý đến các cơ sở y tế để điều trị kịp thời. Đồng thời, tram y tế lập danh sách theo dõi, giúp đỡ trong suốt quá trình điều trị. 

Hoạt động của mô hình đã làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS ở lứa tuổi vị thành niên, thanh niên; giảm tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi vị thành niên, thanh niên. Đặc biệt, giảm tỷ lệ trẻ em sinh ra bị dị tật, khuyết tật bẩm sinh, tiết kiệm được các chi phí về y tế cho gia đình và xã hội. 

Bà Trần Thị Huyền, Phó Giám đốc Sở Y tế-Chi cục trưởng, Chi cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Phú Thọ cho biết: Kết quả lớn nhất là qua hoạt động truyền thông hầu hết giới trẻ nhận thức được tầm quan trọng của khám sức khỏe tiền hôn nhân. Qua tư vấn, các bạn trẻ trong lứa tuổi vị thành niên, thanh niên đã biết chăm sóc sức khỏe sinh sản, từ đó biết cách tránh thai ngoài ý muốn, phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS,… 

“Đối với các bạn trẻ ở các vùng sâu, vùng xa đã có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản-kế hoạch hóa gia đình thuận tiện, an toàn, phù hợp”, bà Huyền nhấn mạnh. 

Theo thống kê, tỉnh Phú Thọ có trên 800 nghìn người trong độ tuổi sinh sản. Do vậy, việc triển khai mô hình tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân là hướng đi đúng, thiết thực. Đây là phương án đầu tư chiều sâu trong công tác dân số-kế hoạch hóa gia đình, nâng cao trách nhiệm xã hội của lứa tuổi vị thành niên, thanh niên trước khi kết hôn, tạo sự bền vững trong công tác dân số-kế hoạch hóa gia đình. Việc đẩy mạnh hoạt động các mô hình tư vấn và chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân trên địa bàn, Phú Thọ đang khẳng định những nỗ lực tạo chuyển biến vững chắc trong công tác dân số, kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn./. 

Pv