Đầu tư cơ sở hạ tầng cho mỹ thuật
Nhà giáo nhân dân - họa sĩ
(NGND-HS) Uyên Huy, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TPHCM, cho rằng, mỹ thuật tiềm
ẩn trong mọi lĩnh vực đời sống, tuy nhiên không phải lúc nào giá trị
của nó cũng được nhìn nhận một cách đúng mực. Nhận định này phần nào
được lý giải qua con số thống kê của Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Triển lãm
(Bộ VH-TT-DL): qua khảo sát hiện nay có 40% dân số Việt Nam có nhu cầu
hưởng thụ nghệ thuật bằng loại hình ca nhạc; 20% có nhu cầu hưởng thụ
nghệ thuật bằng nghệ thuật điện ảnh; 10% có nhu cầu hưởng thụ nghệ thuật
bằng các loại hình nghệ thuật sân khấu; 20% có nhu cầu hưởng thụ nghệ
thuật văn học. Trong khi đó, nhu cầu hưởng thụ nghệ thuật của người dân
trong 3 loại hình nghệ thuật là mỹ thuật, nhiếp ảnh và múa chỉ chiếm
10%. Con số này rất thấp so với thế giới.
Thực trạng đào tạo và sáng tác
trong ngành mỹ thuật cũng là vấn đề đáng quan tâm hiện nay. “Theo tôi,
chương trình giảng dạy mỹ thuật bậc đại học, cao đẳng cần hoàn thiện cho
phù hợp với khu vực và thế giới. Trong khi đó, kỹ năng giáo dục mỹ
thuật của ta hiện nay ở bậc phổ thông là hoàn toàn chưa ổn, phần lớn
việc học mỹ thuật chỉ để cho có học, chứ chưa thật sự khơi gợi tính sáng
tạo của các em”, NGND-HS Uyên Huy nói.
Bà Mã Thanh Cao, Giám đốc Bảo tàng
Mỹ thuật TPHCM nói thêm, việc giáo dục mỹ thuật ở bậc phổ thông cần
linh hoạt chứ không nên cứng nhắc như chương trình hiện tại. Tổ chức
được cho học sinh tham quan, tìm hiểu thực tế các làng nghề truyền thống
(như làng nghề dệt, làng nghề gốm - sứ, làng nghề tranh dân gian...) sẽ
giúp các em hiểu sâu hơn, thực chất hơn là chỉ có lý thuyết.
Nhiều đại biểu cũng đồng tình khi
cho rằng, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho mỹ thuật là việc làm cấp
thiết hiện nay, bởi mãi đến giờ ta vẫn chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa
các ngành các cấp, thiếu quy hoạch tổng thể mỹ thuật trong không gian đô
thị, nhiều nơi còn chắp vá, tùy tiện. Hà Nội và TPHCM cần được đầu tư
xứng tầm, xây dựng Bảo tàng mỹ thuật đương đại, khu triển lãm nghệ thuật
quy mô lớn, có thể tổ chức các sự kiện tầm cỡ quốc tế. Hai ngành có mối
quan hệ mật thiết ví như “anh em ruột” là kiến trúc và mỹ thuật lẽ ra
phải song hành, trong khi thực tế ở Việt Nam đa phần việc quy hoạch xây
dựng đô thị chỉ chú trọng kiến trúc mà xem nhẹ, thiếu quan tâm đến mỹ
thuật.
Thực tế, nhiều nơi làm tượng phải
đỏ mắt tìm điểm đặt, có tượng đặt trơ trọi giữa ngã ba ngã tư, tượng sản
phẩm của các trại sáng tác thì không tìm được chỗ đặt, một số được dồn
vào một bãi đất trống trong công viên, số khác phải nằm kho. Tại TPHCM,
vấn đề quy hoạch tượng đài đã đặt ra từ nhiều năm trước, đến giờ vẫn
chưa xong. Nhà điêu khắc Phan Gia Hương, Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt
Nam bức xúc: “Theo góc nhìn chuyên môn của tôi, tượng Trần Nguyên Hãn,
tôi chỉ cần khôi phục trong 1 buổi là xong, thế nhưng đã mấy tháng rồi
mà các ngành chức năng vẫn chưa đưa ra được phương án xử lý”.
Bảo tồn mỹ thuật truyền thống
NGND-HS Uyên Huy kể, có lần tham
quan Khoa thiết kế thời trang của Học viện Công nghệ hoàng gia Melbourne
(Australia), ông rất tự hào và xúc động khi thấy thổ cẩm các dân tộc
Việt Nam được trưng bày trang trọng tại đây, được dành riêng cho sinh
viên các nước tham khảo nghiên cứu về họa tiết, màu sắc, chất liệu. Vậy
mà, một thực tế đáng buồn hiện nay là vẻ đẹp thổ cẩm các dân tộc Việt
Nam đang dần biến mất bởi nhiều nơi, máy móc đang dần thay thế cho việc
dệt thổ cẩm thủ công truyền thống.
Họa sĩ lão thành cách mạng Huỳnh
Phương Đông cho rằng, do đầu tư còn dàn trải nên chưa có nhiều tác phẩm
chất lượng cao đáp ứng yêu lịch sử, nhất là những tác phẩm về đề tài
chiến tranh cách mạng xứng tầm với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và
công cuộc xây dựng đất nước trong tình hình mới. Đề án khuyến khích sáng
tác và công bố các tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị cao về tư
tưởng nghệ thuật, phản ánh cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, giải
phóng dân tộc thống nhất đất nước giai đoạn 1930-1975 đã được Chính phủ
phê duyệt từ năm 2011, nhưng kết quả thực hiện đến nay vẫn còn khiêm
tốn là vậy!
NGND-HS Uyên Huy tâm tư, nhà nước
luôn chủ trương bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc trong nghệ thuật, nhưng
để chủ trương thành thể chế cụ thể để thực hiện thì chưa rõ ràng. “Chúng
ta nói giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc,
nhưng từ xưa đến giờ ta chưa có khoa mỹ thuật truyền thống. Nói đâu xa,
các nước láng giềng như Lào, Campuchia, Thái Lan đều có khoa mỹ thuật
truyền thống, còn ta thì không”, NGND-HS Uyên Huy dẫn chứng… Theo Cục
trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Triển lãm Vi Kiến Thành, tuy hội thảo
khép lại nhưng ban soạn thảo đề án vẫn tiếp tục đón nhận những ý kiến
đóng góp của các nhà quản lý, nhà nghiên cứu, các họa sĩ.. để sớm hoàn
thiện đề án trình Thủ tướng./.
MINH AN/SGGP