Loạt đại bác đi vào lịch sử

Hồi 20 giờ 3 phút ngày 19/12/1946, Pháo đài Láng bắn loạt đạn đầu tiên, phát ra hiệu lệnh tổng tiến công, mở đầu cho những ngày Toàn quốc kháng chiến. Ngay sau đó, quân và dân Hà Nội với vũ khí thô sơ, ít ỏi nhưng ngoan cường chống lại thực dân Pháp bằng những trận đánh ác liệt.
Các pháo thủ ở Pháo đài Láng có 9 người thời đó nhưng bây giờ chỉ còn cụ Đỗ Văn Đa, hiện đang trú tại gần trận địa cũ. Có lẽ tham gia cách mạng từ nhỏ, gần trọn cuộc đời cống hiến cho quân ngũ nên đến giờ cụ vẫn tràn đầy nhiệt huyết của người pháo thủ năm xưa. 

Vào khoảng 11 giờ đêm, các pháo thủ Pháo đài Láng bắn ra 3 phát đạn vào tài chiến khiến chúng điên cuồng bắn trả. Trong trận này, hai pháo thủ của Pháo đài Láng hy sinh, một người dân làng Láng tử vong và một người khác bị thương. Từ ngày 23/12 trở đi, bộ binh và nhân dân Thủ đô các cửa ô Hà Nội quyết liệt chiến đấu chống quân Pháp, giam chân địch trong thành, còn các pháo thủ Pháo đài Láng tiếp tục đào hầm, chuẩn bị đạn dược, vũ khí chờ lệnh chiến đấu.

Đến ngày 12 tháng Giêng năm 1947, các chiến sĩ Pháo đài Láng được lệnh rút quân lên Việt Bắc. Khi đi các pháo thủ đã tháo một cơ bẩm và một máng đạn mang đi. Đến bến đò Đan Sỹ, Hà Đông, anh em giao cho Ủy ban chiến đấu đang trực chiến để tiếp tục hành quân.

Cụ Đỗ Văn Đa chia sẻ: “Đồng đội ở Pháo đài Láng tuy đã mất nhưng con cháu họ luôn tự hào về những cống hiến của cha ông trong những ngày chiến đấu ở Pháo đài Láng. Tên tuổi của các pháo thủ đã gắn liền với Pháo đài Láng và đó không chỉ là niềm vinh dự của họ mà là niềm vinh dự của mọi người dân Yên Lãng nay là phường Láng Thượng, quận Đống Đa nói chung”.

Cuộc lui quân thần kỳ

Sau loạt đạn đầu tiên mở đầu Toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Hà Nội chìm trong 60 ngày đêm khói lửa chiến đấu. Ký ức này không thể nào quên đối với các chiến sỹ Vệ quốc đoàn như cụ Nguyễn Mạnh Hải, hiện trú tại phố Trần Quốc Toản, quận Hoàn Kiếm.

Năm 1946, chiến sỹ Nguyễn Mạnh Hải tham gia Vệ quốc đoàn đóng ở Bắc Bộ Phủ. Nhiệm vụ của Vệ quốc đoàn Nguyễn Mạnh Hải là liên lạc, mang mệnh lệnh chiến đấu đi các nơi, nắm tình hình quân địch để báo cáo cấp trên.

Trong niềm say mê khi hồi tưởng lại quá khứ, cụ Nguyễn Mạnh Hải chia sẻ: Tối 19/12/1946, khi nghe tiếng đại bác hiệu lệnh tấn công, cụ và mọi người rất hồi hộp vì chưa khi nào tham gia chiến đấu. Đại đội 2, Tiểu đoàn 1 của cụ được giao nhiệm vụ chiến đấu ở Kho bạc Hà Nội, nơi mà trước đó cụ đã từng có đụng độ với quân Pháp. Khi đó, trời tối mịt mù, đánh địch nhưng không nhìn thấy chúng ở đâu, chỉ nghe thấy tiếng nói là bắn xối xả vào đó. Sau một thời gian giao tranh, Đại đội 2 rút về Hàng Tre.

Quân và dân Hà Nội chiến đấu, giành giật với địch từng góc nhà, đường phố (tháng 12-1946). Ảnh: TTXVN

Cụ cũng kể rằng, sáng hôm sau đi qua khu Kho bạc Nhà nước, thấy mấy thằng Tây đen ngồi trên bao cát chắn phía trước, các chiến sỹ giơ súng bắn tỉa gây thương vong cho chúng. Bọn chúng xối xả bắn lại, buộc mọi người phải ném trả chai xăng gây cháy rồi tháo chạy. Sau trận đánh Đồng Xuân, chiến sỹ Nguyễn Mạnh Hải, được lệnh lên đóng quân ở phố Hàng Chiếu, lập lại đốc quân sự.

Cụ Nguyễn Mạnh Hải cũng kể lại những trận đánh ác liệt ở Bắc Bộ Phủ, ở Hàng Đậu, chợ Đồng Xuân, Hàng Thiếc… Nhưng có lẽ điều cụ tâm đắc nhất là, trong điều kiện chiến đấu không cân sức, vũ khí đánh nhau thô sơ nhưng lực lượng quân ta sáng tạo ra nhiều cách đánh hay. Đó là cách đục tường từ nhà này sang nhà khác từ đầu phố đến cuối phố theo hình dích dắc tựa trận đồ bát quái, diện tích chỉ đủ người chui qua. 

Qua cầu Long Biên khá xa, đoàn quân lội qua một rạch nước sang bãi giữa sông Hồng, đến cuối bãi có thuyền đón đoàn quân sang bên kia bãi Tứ Tổng. Ngủ qua đêm ở bãi Tứ Tổng, sáng hôm sau tiếp tục sang bên kia sông để rút lên chiến khu Việt Bắc. Cuộc lui quân của Đoàn Thủ đô được coi là cuộc lui quân thần kỳ, vượt qua sự canh gác gắt gao của quân Pháp mà lực lượng ta không mất một chiến sỹ nào.

Đến nay, 7 thập kỷ trôi qua nhưng cụ vẫn giữ được tấm biểu tượng của Vệ quốc đoàn, được phát trong những ngày Toàn quốc kháng chiến. Tấm biểu tượng được làm bằng đồng ghi chữ VNVQĐ - Đoàn Thủ đô (Việt Nam Vệ Quốc Đoàn - Đoàn Thủ đô), nay đã ngả màu thời gian, nhưng với cụ đó là một tài sản vô giá gắn liền với những tháng ngày gian khổ chiến đấu bảo vệ Hà Nội.

Đinh Thị Thuận (TTXVN)