Hội thảo “Định hướng sửa đổi luật ngân sách Nhà nước - Kinh
nghiệm quốc tế” do Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội phối hợp với Bộ Tài
chính tổ chức với sự hỗ trợ của Liên Hợp quốc diễn ra trong hai ngày 23 và 24/9,
tại Ninh Bình.
Hội thảo nhằm chia sẻ kinh nghiệm của các quốc gia trên
thế giới về cải cách ngân sách và những định hướng đối với việc xây dựng Luật
Ngân sách nhà nước của Việt Nam.
Theo Ủy ban Tài chính, Ngân sách Quốc
hội, Luật Ngân sách nhà nước đang trong tiến trình điều chỉnh cho phù hợp hơn
với bối cảnh của Việt Nam, tiến tới hài hòa với các thông lệ và chuẩn mực của
quốc tế.
Quốc hội và các cơ quan Chính phủ Việt Nam đang có những cố
gắng và nỗ lực trong việc tham vấn ở các cấp, với các cơ quan, ban ngành và
chuyên gia để hướng tới việc ra đời một Luật ngân sách nhà nước mới phù hợp,
hiệu quả hơn, đóng góp cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam có tính bền
vững.
Luật Ngân sách nhà nước được Quốc hội thông qua năm 2002 và có hiệu
lực thi hành từ năm 2004, quy định về lập, chấp hành, quyết toán, kiểm tra ngân
sách nhà nước và về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan Nhà nước các cấp trong lĩnh
vực ngân sách Nhà nước.
Theo tiến sỹ Phùng Quốc Hiển, Chủ nhiệm Ủy ban
Tài chính-Ngân sách của Quốc hội, sau 9 năm tổ chức thực hiện, Luật Ngân sách
Nhà nước đã tạo sự chuyển biến tích cực trong hoạt động thu, chi ngân sách nhà
nước.
Tuy nhiên, cùng với quá trình vận hành của nền kinh tế theo cơ chế
thị trường và trước yêu cầu đổi mới để hội nhập và phát triển, Luật Ngân sách
nhà nước cũng đã bộc lộ một số bất cập.
Hệ thống Ngân sách nhà nước mang
tính lồng ghép, dẫn đến thẩm quyền giữa các cấp chồng chéo; quy trình ngân sách
phức tạp; phạm vi thu chi Ngân sách nhà nước chưa rõ ràng; việc phân cấp nguồn
thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách chưa phù hợp; căn cứ xây dựng dự toán
Ngân sách nhà nước chưa đầy đủ, chưa gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ đầu
ra…
Do vậy, theo tiến sỹ Phùng Quốc Hiển cần thiết phải sửa đổi luật Ngân
sách nhà nước. Mặt khác, việc sửa đổi Hiến pháp cũng đặt ra yêu cầu hoàn thiện
pháp luật về Ngân sách nhà nước để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, tuân thủ
các nguyên tắc quản lý tài chính-ngân sách được quy định trong Hiến
pháp.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Công Nghiệp cũng cho rằng đối với
mọi quốc gia, Luật Ngân sách nhà nước được xem là đạo luật gốc trong thể chế về
quản lý tài chính công.
Trọng tâm của quá trình sửa đổi, bổ sung Luật
Ngân sách nhà nước tới đây sẽ phải khắc phục cho được những tồn tại của Luật
Ngân sách nhà nước hiện hành để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Ngân sách
nhà nước, tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính; khắc phục tính lồng ghép trong
hệ thống Ngân sách nhà nước.
Đồng thời tiếp tục thực hiện phân cấp nguồn
thu và nhiệm vụ chi giữa trung ương và địa phương nhằm đảm bảo nguồn tài chính
để thực hiện nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương, phát huy tính chủ động của
ngân sách các cấp chính quyền địa phương trong quản lý và sử dụng Ngân sách nhà
nước, nhưng đảm bảo tính thống nhất của Ngân sách nhà nước và vai trò chủ đạo
của ngân sách trung ương.
Cùng với quá trình đó cần nâng cao tính công
khai minh bạch trong công tác quản lý Ngân sách nhà nước; đảm bảo và đề cao thẩm
quyền, thực quyền của Quốc hội, các cấp uỷ Đảng, các cơ quan của Quốc hội ngay
trong việc quyết định và giám sát Ngân sách nhà nước.
Mặt khác, từng
bước đổi mới cơ chế quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện các nhiệm vụ được
Ngân sách nhà nước cấp kinh phí và trên cơ sở kế hoạch tài chính trung hạn, kế
hoạch chi tiêu trung hạn cũng như xu hướng đẩy mạnh cải cách hành
chính.
Tại Hội thảo, các chuyên gia từ các tổ chức tài chính quốc tế và
các nước phát triển đã chia sẻ các bài học kinh nghiệm cải cách ngân sách của
các quốc gia trên thế giới.
Các đại biểu đã thảo luận những ưu điểm và
thách thức của các mô hình và cơ chế đã được sử dụng ở các nước, như can thiệp
ngân sách cụ thể, đặc biệt trong hỗ trợ tiếp cận giáo dục và chăn sóc y tế, các
công cụ thuế giúp giảm tình trạng bất bình đẳng thông qua cung cấp kinh phí cho
các dịch vụ địa phương; các phương thức chuyển đổi tài chính minh bạch cho chính
quyền địa phương; và hướng dẫn chỉ số giúp theo dõi tiến độ nhằm cải thiện chất
lượng phân bổ ngân sách cấp tỉnh.
Bà Pratibha Mehta, Điều phối viên
thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam khẳng định ngân sách là công cụ chính sách
quan trọng nhất nhằm hoàn thành các mục tiêu quốc gia, bao gồm đảm bảo công bằng
và bình đẳng trong phân bổ nguồn lực.
“Một vài quốc gia như Brazil,
Colombia hay Nam Phi cũng đã thể chế hóa phương thức xây dựng ngân sách có sự
tham gia và hoạch định ngân sách giới nhằm tạo ra cơ hội lớn hơn cho người dân
tham gia vào quá trình phân bổ ngân sách”, bà Pratibha Mehta chia
sẻ./.
Thùy Dương
(TTXVN)