VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG

Là yếu tố cốt lõi tạo nên phẩm chất chính trị của cán bộ, đảng viên. Phẩm chất chính trị của cán bộ, đảng viên là tổng hợp những nhận thức, tình cảm và hành vi chính trị đã phát triển đạt tới trình độ tự giác, tạo nên năng lực làm chủ của họ, thể hiện tập trung ở sự vững vàng, kiên định, đồng thời nhạy cảm trước những biến động chính trị - xã hội, ở sự tích cực tu dưỡng đạo đức cách mạng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh; ở sự giải quyết chính xác và mau lẹ những vấn đề chính trị trong thực tiễn đúng với đường lối, quan điểm của Đảng, phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể trên cương vị, chức trách của người cán bộ.

Củng cố phẩm chất đạo đức, lối sống tích cực, tiến bộ. Giáo dục đạo đức cách mạng giúp cho cán bộ, đảng viên hoàn thiện nhân cách, nêu cao ý chí chiến đấu trước kẻ thù, trước khuyết điểm của bản thân; giúp cán bộ phát triển năng lực lãnh đạo, quản lý, phát triển trí tuệ. Khi cán bộ, đảng viên có tấm lòng thanh sạch thì tinh thần yên ổn và quân bình; tâm không thiên vị giúp người ta sáng suốt, sớm thấy rõ ngay - gian, chính - tà, từ đó xử trí mọi việc ít phạm sai lầm, nâng cao năng lực công tác.

Là động lực để cán bộ, đảng viên học tập nâng cao trình độ, năng lực công tác. Cán bộ, đảng viên có đạo đức cách mạng tốt phải thể hiện trách nhiệm chính trị, sự hiểu biết và ứng xử của họ trong các mối quan hệ chính trị - xã hội, nhất là các sự kiện có tính đột biến, bước ngoặt, những thời cơ hoặc nguy cơ trong đời sống chính trị - xã hội của đất nước, của cơ quan, đơn vị, địa phương. Hành động chính trị chịu sự chi phối và quy định của ý thức chính trị, do đó muốn cán bộ, đảng viên hoạt động một cách có hiệu quả, đúng định hướng, nhất thiết phải bắt đầu từ việc giáo dục ý thức chính trị cho họ. Ngược lại, hành động chính trị tích cực cũng có tác động trở lại đối với ý thức chính trị, nó là sự biểu hiện ra bên ngoài của ý thức chính trị.

Góp phần quan trọng tạo nên chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đạo đức cách mạng là nền tảng căn bản, là gốc của người cán bộ, đảng viên, có vị trí, vai trò quan trọng trong việc hình thành, phát triển nhân cách của người cán bộ, đảng viên. Là cơ sở để quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác của cán bộ, đảng viên và là nhân tố hàng đầu có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Cán bộ, đảng viên có tri thức, trí tuệ; có hiểu biết về tự nhiên, xã hội, có ý thức chính trị cao thì sẽ có hành vi chính trị đúng đắn và lối sống chuẩn mực. Cán bộ, đảng viên có đạo đức cách mạng tốt là người luôn kiên định với mục tiêu, con đường đã lựa chọn, luôn tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc và nhân dân lên trên hết.

NỘI DUNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG

Giáo dục bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với lý tưởng cách mạng, có hiếu với nhân dân để tự nguyện cống hiến. Bản lĩnh chính trị vững vàng của cán bộ, đảng viên phải dựa vào phẩm chất trí tuệ, là khoa học, là tài năng và phẩm chất đạo đức, “là cái gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, cái gì có hại cho dân phải hết sức tránh”, “giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục”. Đó là phẩm chất cần thiết và cũng là điểm tựa giúp cán bộ, đảng viên vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. 

Giáo dục sự kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đường lối đổi mới của Đảng. Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng khoa học, cách mạng, có mục tiêu phù hợp với khát vọng nhân văn của dân tộc ta - đó là Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Vì thế, cán bộ, đảng viên phải am tường sâu sắc, kiên định và sáng tạo khi vận dụng những nguyên lý trên vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. 

Giáo dục tinh thần yêu nước sâu sắc; luôn đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân lên trên lợi ích của ngành, địa phương, cơ quan và cá nhân; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân; tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức. Đây là phẩm chất căn bản cần có của cán bộ, đảng viên; là thước đo để đánh giá phẩm chất, đạo đức. Theo đó, cán bộ, đảng viên có lòng yêu nước sâu sắc sẽ luôn vì sự phát triển của đất nước mà cống hiến hết mình; dù ở đâu, làm gì vẫn luôn hướng về cội nguồn, đất nước. Lòng yêu nước, yêu dân chính đáng tự nó đã chứa đựng phẩm chất biết đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân lên trên lợi ích của ngành, địa phương, cơ quan và cá nhân trong mọi hành xử của cán bộ, đảng viên.

Giáo dục lý luận chính trị, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, để bảo vệ cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của sự nghiệp cách mạng mà Đảng, nhân dân đồng thuận nhận thức và lựa chọn dựa trên tính khoa học, cách mạng, nhân văn, tính phù hợp với thực tiễn. Trên cơ sở lý luận mác xít, Đảng ta xác định Cương lĩnh, đường lối; nhân dân xây dựng nên Hiến pháp và pháp luật. Đây là những căn cứ, khuôn thước để cán bộ, đảng viên tổ chức và dẫn dắt nhân dân tiến hành sự nghiệp cách mạng; giữ vững tính Đảng, bảo vệ bí mật của Đảng và Nhà nước; giữ vững quan điểm, lập trường, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ theo chức trách, nhiệm vụ được giao; bảo vệ cái đúng, cái thống nhất của Đảng.

Giáo dục đề cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống; gương mẫu đi đầu, tận tụy với công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đấu tranh với những tư tưởng sai trái, phản động chống phá Đảng, Nhà nước, các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng. Sự trong sạch, vững mạnh của Đảng gắn liền với sự trong sạch, vững mạnh của các tổ chức trong hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, đảng viên để thực hiện khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Giáo dục nâng cao ý thức dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung. Đây là điểm nhấn quan trọng, tạo điều kiện cho cán bộ có những đổi mới, sáng tạo, đột phá, quyết liệt hành động vì lợi ích chung; làm cho những cán bộ thực sự vì Đảng, vì dân tự tin và vững tâm khi giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra một cách hiệu quả, nhanh chóng nhất; khắc phục tình trạng cán bộ các cấp trong bộ máy ở không ít nơi vẫn còn nặng tâm lý trông chờ, ỷ lại, không dám quyết, không dám làm, hạn chế về tính năng động sáng tạo.

THỰC TRẠNG HIỆN NAY

Về cơ bản, những ưu điểm và kết quả đạt được về phẩm chất đạo đức cách mạng trong đa số cán bộ, đảng viên hiện nay là:

Có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với lý tưởng cách mạng, kiên trì phấn đấu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; có ý thức chính trị cao trong thực hiện chức trách nhiệm vụ, nhiệm vụ; làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống; kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đường lối đổi mới của Đảng. Điều này được thể hiện trong nhận thức tư tưởng, thái độ chính trị và những hành động, việc làm của mỗi cán bộ, đảng viên trước những tác động phức tạp của tình hình kinh tế, chính trị trong nước và quốc tế; không mơ hồ, dao động trước những tình huống khó khăn, phức tạp; có ý thức, trách nhiệm và thái độ kiên quyết trong đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống; luôn tích cực, tự giác trong việc học tập và nâng cao nhận thức chính trị, trình độ năng lực công tác của bản thân; phát huy tinh thần trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu của người cán bộ, đảng viên; gần gũi, lắng nghe, nắm bắt ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, được nhân dân tin tưởng.

Có tinh thần yêu nước sâu sắc, luôn đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân lên trên lợi ích của ngành, địa phương, cơ quan và cá nhân; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân; tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức; biết lắng nghe, gần gũi nhân dân; chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, nêu cao tinh thần thượng tôn pháp luật.

Có trình độ hiểu biết về lý luận chính trị. Hiểu, nhận thức một cách đúng đắn, khoa học, đồng thời biết vận dụng một cách sáng tạo trong hoạt động thực tiễn góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân, bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Đề cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống; gương mẫu đi đầu, tận tụy với công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; đấu tranh với những tư tưởng sai trái, phản động chống phá Đảng, nhà nước, các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng

Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung. Trước yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng hiện nay, đa số cán bộ, đảng viên có tư duy đổi mới, năng động, sáng tạo, có trình độ, thích ứng với xu thế hội nhập, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế, có bản lĩnh vững vàng trong mọi tình huống; nhiều cán bộ lãnh đạo biết tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo vì sự phát triển và lợi ích chung...

Bên cạnh những ưu điểm và kết quả đạt được, còn một số hạn chế, yếu kém:

Một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu vững vàng về tư tưởng chính trị, giảm sút niềm tin vào con đường mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn; tình trạng quan liêu, xa dân, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc, những yêu cầu, đòi hỏi chính đáng của nhân dân vẫn còn diễn ra ở nhiều nơi. Tệ quan liêu, tham nhũng và suy thoái về phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng hoạt động của cả hệ thống chính trị, làm suy yếu bộ máy Đảng và Nhà nước, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng.

Vẫn còn những cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ trẻ chưa nhận thức sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của Đảng. Một số tỏ rõ sự hoài nghi, hoang mang, dao động, lo lắng và băn khoăn vào thành công của công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo; chưa nhận thức đúng đắn, đầy đủ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, thiếu niềm tin vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Một số cán bộ, đảng viên giác ngộ chính trị chưa cao, còn mơ hồ mất cảnh giác, chưa thấy được âm mưu, thủ đoạn chống phá tinh vi, thâm độc của kẻ thù. Sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường đã ảnh hưởng không nhỏ đến đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong công tác của cán bộ, đảng viên. Còn không ít cán bộ, đảng viên chưa nhận thức rõ yêu cầu, nhiệm vụ, chưa xác định đúng động cơ phấn đấu, thiếu tự giác trong học tập, rèn luyện; chấp hành kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy định của cơ quan, đơn vị chưa nghiêm.

Còn không ít cán bộ, đảng viên chưa ý thức đầy đủ về vị trí, trách nhiệm của mình, lơ là trong tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao phẩm chất và năng lực công tác, nhất là những kiến thức về lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ; chưa nỗ lực, sáng tạo trong nắm bắt, tìm hiểu, vận dụng những thành tựu mới của khoa học công nghệ vào công tác; khi gặp khó khăn thì dao động, chùn bước, thoái thác nhiệm vụ; làm việc cầm chừng, thiếu trách nhiệm, thiếu gương mẫu...

Một số cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, vi phạm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cá nhân chủ nghĩa, cơ hội, thực dụng, bè phái; chưa nêu cao ý thức trách nhiệm trước tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và nhân dân. Có những vi phạm đến mức phải kỷ luật, xử lý hình sự, trong đó có cả cán bộ cấp cao. Tự phê bình và phê bình ở không ít nơi thiếu thực chất dẫn đến những biểu hiện của lối sống thiếu trung thực, cơ hội, kèn cựa địa vị, gây mất đoàn kết nội bộ; ngại đấu tranh - cái đúng không dám làm, không dám bảo vệ, cái sai không dám lên án, không dám từ bỏ; không dám chịu trách nhiệm; không gần gũi quần chúng, xa rời thực tiễn.

NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

Một là, không ngừng nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên về tầm quan trọng nâng cao phẩm chất chính trị cho cán bộ, đảng viên. Cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên phải thường xuyên nghiên cứu, quán triệt, nhận thức đầy đủ và sâu sắc về tầm quan trọng và yêu cầu của giáo dục đạo đức cách mạng; làm cho đội ngũ cán bộ, đảng viên thấu suốt tình hình nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị đang đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng. Tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII, XIII về công tác xây dựng Đảng; Chỉ thị 05-CT/TW; Quy định 08-QĐi/TW về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên...

Hai là, cụ thể hóa tiêu chuẩn đối với cán bộ, đảng viên theo vị trí việc làm. Xây dựng các tiêu chí để đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên phù hợp với vị trí việc làm trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng. Thống nhất giữa đánh giá bản lĩnh chính trị, đạo đức công vụ với kết quả thực thi công vụ, đảm bảo hiệu quả thực sự trong đánh giá, xếp loại cán bộ, đảng viên hằng năm, khắc phục triệt để cách đánh giá cán bộ, đảng viên một cách chung chung, hình thức, dĩ hòa vi quý...

Ba là, đổi mới nội dung, phương thức giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Nội dung giáo dụcphảicơ bản,hệ thống,tập trung vào trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng đối tượng và giai đoạn nhất định. Tập trung vào việc học tập, quán triệt và tuyên truyền sâu rộng, thường xuyên, liên tục bằng nhiều hình thức phong phú, sinh động. Coi trọng việc xác định chỉ tiêu, yêu cầu và định hướng hình thức, biện pháp tự giác học tập, rèn luyện của đội ngũ cán bộ. Đa dạng hóa hình thức đào tạo, bồi dưỡng gắn liền với thực tiễn.

Bốn là, phát huy tính tích cực, tự học, tự rèn nâng cao đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên. Tăng cường bồi dưỡng các kỹ năng tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện, qua hoạt động thực tiễn và ý chí phấn đấu để mỗi cán bộ, đảng viên tự điều chỉnh, sửa mình cho phù hợp với những tiêu chí, yêu cầu đòi hỏi khách quan của tình hình, nhiệm vụ mới. Luôn bám sát thực tiễn đời sống xã hội và thông qua các hoạt động thực tiễn thực hiện nhiệm vụ để giáo dục tinh thần tự giác học tập, tu dưỡng, rèn luyện cho cán bộ, đảng viên.Việc tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng phải trở thành nhu cầu trực tiếp, thói quen trong nhận thức và hành động của mỗi cán bộ, đảng viên.

Năm là, xây dựng môi trường làm việc lành mạnh, quan tâm thực hiện tốt các chính sách, tạo điều kiện cho cán bộ, đảng viên yên tâm phấn đấu, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng. Quan tâm xây dựng, phát huy không khí đoàn kết, dân chủ, thống nhất, trong sáng ở môi trường công tác; củng cố niềm tin và thái độ chân thành, trung thực giữa đồng chí, đồng nghiệp, nhân viên và lãnh đạo, cấp trên và cấp dưới; đảm bảo sự công bằng, khách quan, mọi người được tôn trọng và đối xử bình đẳng, được quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện để cống hiến và phát triển về mọi mặt. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ được chuẩn hoá theo quy định; bố trí, sử dụng, đề bạt cán bộ phù hợp; thực hiện đồng bộ chính sách đãi ngộ, động viên cả về vật chất và tinh thần đối với cán bộ.

Sáu là, tăng cường kiểm tra giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng kết hợp với phát huy vai trò giám sát của báo chí và nhân dân đối với việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên. Chú trọng kiểm tra, giám sát việc thực hiện chỉ thị, nghị quyết của cấp ủy. Coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức đồng thời kiên quyết đấu tranh, đẩy lùi những biểu hiện tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Chú trọng tính hiệu quả, thực chất trong công tác kiểm tra, giám sát; phân công, giao nhiệm vụ, giúp đỡ cán bộ, đảng viên hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ. Kết hợp giữa giữ vững kỷ luật, kỷ cương của Đảng, đề cao pháp luật của Nhà nước với giáo dục, bồi dưỡng nhân cách, đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên./.

TS. Nguyễn Thị Tố Uyên
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh