Có thể nói, vai trò của tác phong công nghiệp đối với sự phát triển của các doanh nghiệp nói riêng và đất nước nói chung là vấn đề cốt lõi trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, những năm gần đây các huyện phía Tây của Thủ đô Hà Nội đã và đang tích cực mở rộng phát triển sản xuất dưới nhiều hình thức. Trên địa bàn các huyện hiện nay đã xuất hiện hàng trăm doanh nghiệp với hàng ngàn công nhân lao động. Tuy nhiên, như tình trạng chung của cả nước, công nhân lao động trên địa bàn các huyện này còn hết sức hạn chế về tác phong công nghiệp, mang đậm dấu ấn của nền sản xuất nhỏ, nông nghiệp lúa nước. Thêm vào đó, công tác đào tạo chuyên môn nghề nghiệp, gắn với giáo dục xây dựng tác phong công nghiệp, ý thức tổ chức kỷ luật lao động của công nhân lao động cũng chưa được thực sự quan tâm. Do đó, đòi hỏi khách quan, cấp bách phải có giải pháp đồng bộ, thiết thực, hiệu quả để xây dựng tác phong công nghiệp cho công nhân lao động. Qua đó, hình thành ý thức trách nhiệm cao và tính tự giác trong việc chấp hành nội quy, quy định của doanh nghiệp, tuân thủ quy trình, quy phạm sản xuất, kinh doanh và thực hiện nghiêm chính sách, pháp luật của Nhà nước trong công nhân lao động.

Trên thực tế, hoạt động giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động ở các huyện phía Tây thành phố Hà Nội trong những năm qua đã được sự quan tâm và thực hiện khá đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Cấp ủy các địa phương đã quan tâm và thực hiện tốt vai trò lãnh đạo, định hướng giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động; các đoàn thể chính trị - xã hội thực hiện tốt vai trò tuyên truyền, giáo dục theo chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức đoàn thể; chính quyền thực hiện tốt vai trò lãnh đạo quản lý nhà nước và phối hợp với các đoàn thể, các doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động.

Theo báo cáo Kết quả hoạt động công đoàn 6 tháng đầu năm và phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2015 của huyện Quốc Oai cho thấy: Tổ chức công đoàn đã tổ chức tuyên truyền 32 buổi cho hơn 1.000 lượt công nhân lao động các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của nhà nước. Phối hợp với Trung tâm tư vấn Pháp luật tổ chức tuyên truyền cho hơn 500 công nhân lao động tại 2 doanh nghiệp về Luật Lao động và Công tác An toàn vệ sinh lao động là Công ty TNHH Sunhouse và Công ty TNHH Sejongvina. Cùng với đó còn tuyên truyền tới 100% Công đoàn cơ sở tổ chức các hoạt động kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước 30/4 và Ngày Quốc tế lao động 1/5…

Báo cáo Tổng kết hoạt động công đoàn, phong trào CNVCLĐ năm 2014, phương hướng nhiệm vụ năm 2015 của huyện Phúc Thọ cho biết, công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật từng bước được đổi mới về hình thức, nội dung tuyên truyền giáo dục, coi trọng và tập trung tuyên truyền, quán triệt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ chính trị của huyện. Liên đoàn lao động huyện phối hợp với trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện, trường trung cấp công đoàn Hà Nội tổ chức 2 lớp tập huấn cho 400 cán bộ công đoàn cơ sở để tuyên truyền về Nghị quyết Đại hội XV Công đoàn thành phố, Nghị quyết XI Công đoàn Việt Nam, Luật lao động, Luật công đoàn sửa đổi bổ sung năm 2012, Điều lệ Công đoàn Việt Nam cho trên 400 cán bộ công đoàn cơ sở. Liên đoàn lao động huyện Ba Vì còn phối hợp với Đài truyền thanh huyện xây dựng kế hoạch tuyên truyền các nội dung liên quan ở các mức độ khác nhau tới tác phong công nghiệp đến công nhân lao động. Thời lượng tuyên truyền 2 buổi /tuần trên hệ thống loa truyền thanh từ huyện đến cơ sở và các chuyên đề theo thời điểm đạt kết quả tốt. Phối hợp với Ban Tuyên giáo Liên đoàn lao động thành phố tổ chức hội nghị tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật cho 150 công nhân lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn huyện… Đối với lực lượng làm công tác giáo dục tác phong công nghiệp là các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội khác như: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội cựu Chiến binh, Mặt trận Tổ quốc cũng đã trực tiếp và gián tiếp tham gia các hoạt động giáo dục tác phong công nghiệp thông qua các tổ chức đoàn thể ở cơ sở nơi công nhân lao động cư trú thông qua các phong trào quần chúng, các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao…

Đối với chính quyền địa phương, các ngành liên quan và chủ doanh nghiệp cũng tham gia công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động thông qua các hoạt động quản lý nhà nước ở cơ sở, thông qua các phong trào như: phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, phong trào toàn dân doàn kết xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư, phong trào xây dựng nông thôn mới, tuyên truyền giáo dục pháp luật lao động, giáo dục các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, giáo dục nội quy, kỷ luật lao động của doanh nghiệp. Phần lớn công nhân lao động của các huyện được giáo dục và tiếp thu khá tốt các nội dung của tác phong công nghiệp qua các hình thức, các kênh giáo dục đa dạng. Qua đó, lập trường tư tưởng của công nhân lao động ổn định, vững vàng, có chí tiến thủ, ý thức tốt về mục tiêu phấn đấu trong cuộc sống. Và, chính điều đó cũng quay lại góp phần quan trọng vào công tác giáo dục tác phong công nghiệp.

Bên cạnh đó, nội dung giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động được đảm bảo đúng định hướng của Đảng, phù hợp với điều kiện thực tiễn chính trị của đất nước và nhu cầu nhận thức của công nhân lao động, từ đó phục vụ tốt nhu cầu kinh tế, xã hội của địa phương. Đồng thời, giáo dục sự tự ý thức, tri thức khoa học, tác phong nhanh nhẹn, lao động sáng tạo, sống có văn hóa… nhằm xây dựng đội ngũ công nhân lao động thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Bên cạnh đó, thông qua các hoạt động phong trào của tổ chức công đoàn, công nhân còn được giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu hòa bình; giáo dục ý thức và tính trung thực, cẩn thận, nhanh nhẹn trong công việc… để công nhân có cơ hội, điều kiện tốt hơn trong công việc và nâng cao thu nhập. Mặc dù các huyện đã có nhiều nội dung tuyên truyền tác phong công nghiệp cho công nhân lao động như: những quan điểm của Đảng, của Nhà nước về vấn đề lao động, việc làm, tác phong công nghiệp; những thông tin về tác hại khi làm việc thiếu tác phong công nghiệp; những hậu quả khi công nhân lao động làm việc không có tác phong công nghiệp… nhưng những nội dung đó chủ yếu nói về những mục tiêu, chiến lược và phương hướng giải pháp, chưa đề cập đến lợi ích khi mà công nhân lao động làm việc có tác phong công nghiệp; nội dung hướng dẫn công nhân lao động thì còn rất chung chung.

Sự phối hợp giữa các cơ quan để xây dựng nội dung giáo dục tác phong công nghiệp còn hạn chế. Ngoài tổ chức công đoàn, các đoàn thể khác hầu như chưa có chương trình cụ thể để giáo dục tác phong công nghiệp cho đoàn viên, hội viên của mình là công nhân. Trong khi đó, nội dung giáo dục của các tổ chức công đoàn cũng chưa có sự thống nhất về nội dung giữa các cấp. Việc xây dựng nội dung của các chủ thể chưa được đồng bộ và toàn diện. Chủ yếu là giáo dục theo các chủ đề gắn với các sự kiện chính trị hay lễ kỷ niệm của địa phương, đất nước, nhưng thiếu chiều sâu và tính liên tục, không có tác động trong quá trình lâu dài. Và, việc xác định nội dung trọng tâm trong giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân cũng chưa được thực hiện. Các nội dung vẫn trải đều trên các lĩnh vực, khiến cho công nhân không biết đâu là cái cần thực hiện trước tiên.

Các phương pháp, phương tiện giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động những năm qua được quan tâm đầu tư và đổi mới. Hình thức khá phong phú và hấp dẫn, phương tiện được tăng cường về số lượng và được đầu tư đổi mới, phương pháp được thay đổi cho phù hợp với nội dung giáo dục, tâm lý và nhu cầu của công nhân, từng bước đáp ứng được yêu cầu của công nhân lao động. Giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động những năm qua thường được tiến hành bằng thuyết trình, nêu gương, xuống đường hưởng ứng ngày Quốc tế Lao động; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu; thường xuyên cập nhật, thông báo trao đổi thông tin về mô hình công nghiệp làm việc hiệu quả. Để thực hiện mục đích công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động, các huyện phía tây thành phố Hà Nội hiện nay cùng với việc sử dụng nhiều hình thức, phương pháp tuyên truyền khác nhau cần có các phương tiện tương xứng như: máy chiếu, máy tính, các phương tiện truyền thông đại chúng, pa nô, áp phích, khẩu hiệu, ti vi, đài… Tuy nhiên, giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động còn nặng về hình thức. Khi có sự kiện như Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam 3/2; Quốc tế Phụ nữ 8/3; Giải phóng miền Nam 30/4; Quốc tế Lao động 1/5; thì được tiến hành một cách rầm rộ và mang tính thời vụ. Công tác giáo dục chủ yếu diễn ra trong các chương trình trên phương tiện thông đại chúng. Những hình thức khác như văn hóa, văn nghệ, cổ động, diễu hành, tổ chức nói chuyện trong các hội nghị hội thảo, tiếp xúc trực tiếp ít được sử dụng. Giáo dục thông qua tài liệu chưa đánh giá được mức độ nhận thức và nội dung chuyển tải đến công nhân lao động chỉ là thông tin cốt lõi, rút gọn nên hiệu quả cũng không cao. Mặt khác, số lượng tài liệu phát ra cũng hạn chế do vấn đề kinh phí. Đối với hệ thống phát thanh của doanh nghiệp thì chỉ thông tin ngắn ngọn vào giờ ăn trưa giữa các ca tại khu nhà ăn nên hiệu quả cũng chưa cao, đó là chưa kể đến tác động của tiếng ồn của khu nhà ăn, tâm lý mệt mỏi sau giờ làm việc đã ảnh hưởng đến sự tiếp thu của công nhân lao động. Các hình thức còn nghèo nàn, lạc hậu, chậm đổi mới, thay đổi, chưa phát huy được thế mạnh các phương tiện sẵn có.

Trong năm 2014 và những tháng đầu năm 2015 vừa qua, phong trào công nhân lao động và hoạt động công đoàn của các huyện tiếp tục có sự chuyển biến về mọi mặt, hoạt động đi vào chiều sâu phản ánh được tâm tư nguyện vọng của công nhân lao động. Đây chính là nhân tố quan trọng để đảm bảo cho hiệu quả của công tác giáo dục tác phong công nghiệp ở địa phương. Trên cơ sở chỉ đạo của cấp ủy và chính quyền địa phương, các ban ngành, đoàn thể chính trị - xã hội, tổ chức công đoàn đã lên kế hoạch thực hiện công tác giáo dục tác phong công nghiệp với nhiều hình thức và nội dung phong phú. Nhờ đó mà trình độ nhận thức của công nhân lao động đã được nâng lên rõ rệt. Việc nhận thức đúng đắn các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước giúp công nhân tiếp cận với cái mới, cái hiện đại dễ dàng hơn, tạo ra tiềm lực để họ có thể cải thiện đời sống.

Từ thực tế trên, có thể nhận thấy những vấn đề đặt ra đối với giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động ở các huyện phía tây thành phố Hà Nội hiện nay. Đó là mâu thuẫn giữa thói quen nông nghiệp với yêu cầu cao của tác phong công nghiệp; mâu thuẫn giữa nhu cầu ngày càng cao về giáo dục tác phong công nghiệp với sự hạn chế về chủ thể, nguồn lực giáo dục; mâu thuẫn giữa yêu cầu phải nâng cao ý thức tự giác, tính kỷ luật cao trong hoạt động doanh nghiệp với thực trạng hạn chế về nhận thức, ý thức của công nhân lao động. Vì vậy, để tăng cường giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động ở các huyện phía Tây thành phố Hà Nội trong thời gian tới, cần chú trọng một số giải pháp sau:

Thứ nhất là, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, của chính đội ngũ công nhân trên địa bàn các huyện phía tây thành phố Hà Nội về tầm quan trọng của giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động. Phải tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức về vị trí, vai trò, trách nhiệm của công tác tuyên truyền giáo dục đối với việc xây dựng tác phong công nghiệp cho công nhân lao động, để công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động thực sự là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Đây là giải pháp tiền đề để thực hiện mọi giải pháp khác nhằm tăng cường công tác này. Nhận thức là cơ sở để xác định và thực hiện các nội dung, yêu cầu giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động. Để làm được điều này cần tập trung vào nâng cao nhận thức, nhất là nhận thức về trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền giáo dục của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, đặc biệt là đối với người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, đoàn thể. Phải coi công tác công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục trong hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của tổ chức đảng, trong công tác của chính quyền cũng như mỗi đoàn thể. Công tác tuyên truyền, giáo dục có vị trí, ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc xây dựng tác phong công nghiệp cho công nhân lao động, góp phần xây dựng giai cấp công nhân ngày càng vững mạnh. Vì vậy, cần có nhận thức đúng để có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, có sự thực hiện đúng đắn. Cần phải xác định rõ rằng, đây là một nhiệm vụ quan trọng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thứ hai là, kiện toàn và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động của các huyện phía Tây thành phố Hà Nội.  Việc tuyển chọn cán bộ cần đưa ra các tiêu chí cụ thể về năng lực và phẩm chất. Đó là những cán bộ phải được đào tạo theo đúng chuyên ngành, bởi học nghề này làm nghề khác sẽ tốn nhiều thời gian và hiệu quả hoạt động thấp. Yêu cầu đầu tiên đối với cán bộ giáo dục tác phong công nghiệp là phải nắm vững những kiến thức cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đặc biệt là đường lối, quan điểm của Đảng về vấn đề liên quan đến giai cấp công nhân. Cùng với những yêu cầu trên thì những phẩm chất như: lòng trung thành, trung thực với Đảng, với Tổ quốc, nhiệt tình, hăng say công tác là những phẩm chất không thể thiếu của cán bộ. Cán bộ làm công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động còn phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh; có ý thức tổ chức kỷ luật cao, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình, tâm huyết với công việc được giao; khiêm tốn học hỏi, gương mẫu về đạo đức, lối sống, có mối quan hệ gần gũi với công nhân lao động. Cán bộ làm công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động cần phải có kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ về công tác tuyên truyền, giáo dục. Nếu là cán bộ làm công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động thì cần có hiểu biết chuyên sâu về lĩnh vực này, nghĩa là cán bộ phải là người có tác phong công nghiệp và được đào tạo, bồi dưỡng một cách bài bản về xây dựng tác phong công nghiệp; có khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin nhanh nhẹn, kịp thời và chính xác; có phương pháp phân tích, lập luận; biết vận dụng tâm lý học, phương pháp sư phạm và nghiệp vụ tuyên truyền, nhất là nghiệp vụ tuyên truyền miệng; có phương pháp vận động, thuyết phục công nhân lao động, có năng lực tự chủ và khả năng đối thoại tốt.

Thứ ba là, đổi mới nội dung và phương thức giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động. Trong quá trình giáo dục chủ thể phải căn cứ vào đặc điểm đối tượng, khách thể tác động như: đặc điểm xã hội, thành phần xuất thân, nghề nghiệp, giới tính, trình độ học vấn… và các đặc điểm tâm lý, tư duy của đối tượng để nắm bắt được nhu cầu, mong muốn và nhận thức của họ. Mỗi loại đối tượng cụ thể trong cái chung bao giờ cũng có tính đặc thù riêng biệt, do đó chủ thể ngoài việc sử dụng những phương pháp chung cần thiết phải hết sức chú trọng những phương pháp đặc thù để nâng cao hiệu quả giáo dục tác phong công nghiệp. Nội dung giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động phải phù hợp với tâm lý đối tượng, giới tính của công nhân. Trong hoạt động tuyên truyền cần chia ra theo nhóm tuổi và giới để thiết kế cho phù hợp, tuyệt đối tránh việc sử dụng một nội dung cho nhiều hình thức tuyên truyền và nhiều đối tượng tiếp nhận vì như thế kết quả đạt được sẽ không cao, không tạo ra được sự thích thú và ấn tượng cho người tiếp nhận. Nội dung phải phong phú, đa dạng nhiều lĩnh vực đáp ứng yêu cầu thông tin và phù hợp với từng đối tượng công nhân. Qua đó, trang bị nâng cao tri thức trong công việc cũng như đời sống xã hội, đồng thời phải đúng định hướng, như: chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng, của Nhà nước về vấn đề lao động, việc làm, tác phong công nghiệp; những thông tin về tác hại khi làm việc thiếu tác phong công nghiệp; những hậu quả khi công nhân lao động làm việc không tác phong công nghiệp; phẩm chất đạo đức, lối sống; giáo dục việc hình thành thói quen làm việc tích cực và trung thực…

Thứ tư là, đầu tư kinh phí và cơ sở vật chất, tạo môi trường thuận lợi cho công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động. Trong điều kiện khoa học - kỹ thuật đang phát triển nhanh chóng, trình độ dân trí ngày càng được nâng lên… đòi hỏi đội ngũ cán bộ phải được quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, đảm bảo các điều kiện cần thiết và hiện đại (máy ảnh, máy ghi âm, máy chiếu, máy tính…) để đáp ứng yêu cầu của công tác tuyên truyền, giáo dục. Phải có chính sách quy định về chế độ thông tin, bảo đảm các yêu cầu về báo chí, tài liệu. Hệ thống đài phát thanh, truyền hình; cụm thông tin; cụm panô, áp phích, khẩu hiệu, biểu ngữ, tranh cổ động; các đội thông tin cổ động… phải được quan tâm đầu tư tốt hơn nữa, tạo điều kiện để tất cả các lực lượng tham gia làm công tác tuyên truyền giáo dục, phát huy sức mạnh tổng hợp, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Để thực hiện được các vấn đề trên cần phải có sự đầu tư, không chỉ về thời gian, công sức mà cả về kinh phí, cơ sở vật chất. Cần phải có sự đầu tư của các cấp, ngành, các doanh nghiệp trên địa bàn các huyện. Các chủ doanh nghiệp cần tạo điều kiện đầy đủ về cơ sở vật chất để đội ngũ chủ thể và công nhân tiếp thu những thành tựu kinh tế - xã hội từ đó công nhân lao động liên hệ với những gì mình đã học, có sự đối chiếu và đánh giá, họ sẽ cảm thấy “lý luận gắn với thực tiễn”, “học đi đôi với hành”.

Các giải pháp nêu trên có mối quan hệ mật thiết với nhau, do đó cần phải thực hiện đồng bộ để đem lại hiệu quả cao trong công tác giáo dục tác phong công nghiệp cho công nhân lao động.

Nguyễn Thị Kim Oanh