Để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, uy tín của tổ chức đảng và đảng viên, thiết xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, trong phần “TRƯỚC HẾT NÓI VỀ ĐẢNG” trong Di chúc, Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”[1].

TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH LÀ YÊU CẦU TẤT YẾU, THƯỜNG XUYÊN TRONG SINH HOẠT ĐẢNG

Tự phê bình và phê bình là nguyên tắc, là quy luật phát triển của Đảng; là vũ khí sắc bén, thang thuốc “đặc hiệu” cần phải được nghiêm chỉnh tiến hành thường xuyên trong sinh hoạt Đảng. Vì vậy, V.I. Lênin coi “tự phê bình là một việc tuyệt đối cần thiết cho hết thảy mọi chính đảng sống và đầy sức sống. Không gì tầm thường bằng chủ nghĩa lạc quan tự mãn”[2]; đồng thời, nhấn mạnh: “Tất cả những đảng cách mạng đã bị tiêu vong cho đến nay, đều bị tiêu vong vì tự cao tự đại, vì không biết nhìn rõ cái gì tạo nên sức mạnh của mình, và vì sợ sệt không dám nói lên những nhược điểm của mình. Còn chúng ta, chúng ta sẽ không bị tiêu vong, vì chúng ta không sợ nói lên những nhược điểm của chúng ta, và những nhược điểm đó, chúng ta sẽ học được cách khắc phục”[3].

Về vấn đề này, Hồ Chí Minh cũng nói, người đời không phải thánh thần, ai cũng có tính tốt, tính xấu, nên không tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Đảng cũng vậy, cũng là một thực thể xã hội, cũng từ nhân dân mà ra, nên không thể tránh khỏi những sai lầm, khuyết điểm. Do đó, Đảng cần phải biết những ưu điểm và khuyết điểm của mình để “dạy dỗ đảng viên, dạy dỗ quần chúng” và “một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế mới là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”[4]...

Theo Hồ Chí Minh, tự phê bình và phê bình là cuộc đấu tranh giữa giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái đúng và cái sai trong bản thân mỗi cán bộ, đảng viên và tổ chức Đảng, để “cốt để giúp nhau sửa chữa, giúp nhau tiến bộ”, “cốt để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn, đúng hơn”, “cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ”[5], nên khi tiến hành phải “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”. “Thang thuốc hay nhất là thiết thực phê bình và tự phê bình” phải được tiến hành thường xuyên, nghiêm túc trên tinh thần “các cơ quan, các cán bộ, các đảng viên, mỗi người, mỗi ngày phải thiết thực tự kiểm điểm và kiểm điểm và kiểm điểm đồng chí mình. Hễ thấy khuyết điểm phải kiên quyết tự sửa chữa và giúp đồng chí mình sửa chữa. Phải như thế Đảng mới chóng phát triển, công việc mới chóng thành công”[6], chứ không chờ “có việc” mới tiến hành, có khuyết điểm mới phạt… Với ý nghĩa đó, tự phê bình theo Hồ Chí Minh là “nêu ưu điểm và vạch ra khuyết điểm của mình”, là “thật thà nhận, công khai nhận trước mặt mọi người những khuyết điểm của mình để tìm cách sửa chữa”. Đó là cách mỗi người tự đánh giá những ưu điểm và khuyết điểm của bản thân, để một mặt, thấy được “cái hay”, “cái dở” của mình; mặt khác, làm cơ sở cho những người xung quanh đóng góp ý kiến, nhằm sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu điểm. Còn phê bình là “phải vạch rõ cả ưu điểm và khuyết điểm” của đồng chí mình, là tham gia góp ý kiến và cách thức sửa chữa để cùng lúc hướng đến hai mục đích: một là, cổ vũ, động viên đồng chí mình phát huy những ưu điểm, những cách làm hay, những việc làm tốt; hai là, tìm ra biện pháp khắc phục, sửa chữa khuyết điểm, hạn chế, sai lầm để ngày càng tiến bộ.

Trong thực tế, tự phê bình và phê bình chỉ có ý nghĩa khi được thực hiện nghiêm túc; người phê bình cũng như người tiếp thu ý kiến phê bình của người khác đều phải xuất phát từ động cơ trong sáng, đúng đắn, đó là giúp đỡ lẫn nhau, vì sự tiến bộ của mỗi người và sự phát triển vững mạnh của tổ chức... Do đó, "có hai cách để thực hiện thống nhất tư tưởng, đoàn kết nội bộ là: Phê bình và tự phê bình. Từ trên xuống dưới, ai nấy đều phải dùng nó để ngày càng đoàn kết, tiến bộ”[7], nhất là khi “phê bình mình cũng như phê bình người khác phải ráo riết, triệt để, thật thà, không nể nang, không thêm bớt. Phải vạch rõ cả ưu điểm lẫn khuyết điểm. Đồng thời chớ dùng những lời mỉa mai, chua cay, đâm thọc. Phê bình việc làm, chứ không phê bình người”[8], để mỗi cá nhân, mỗi tổ chức Đảng phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm, củng cố và tăng cường đoàn kết nội bộ.

Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh rằng, để đạt hiệu quả cao, người tự phê bình và bị phê bình phải thành khẩn, thành tâm, không giấu giếm khuyết điểm của mình; phải tự giác nhận và vạch ra khuyết điểm của mình trước tập thể; thái độ khi tiếp thu phê bình phải cầu thị, nhã nhặn, phải biết lắng nghe, thể hiện sự tiếp thu một cách thiện chí và quyết tâm sửa chữa. Đồng thời, khi bị phê bình, cần phải tránh bức xúc, mất bình tĩnh dẫn đến to tiếng, có lời nói thiếu văn hóa, hoặc có thái độ thách thức, khiêu khích người đang phê bình mình; tránh hiện tượng có nhận khuyết điểm nhưng không tâm phục khẩu phục, nên nhận qua loa, đại khái, hời hợt; không quyết tâm sửa chữa, thậm chí vẫn tiếp tục mắc phải những khuyết điểm đó. Ngay cả đối với những ý kiến góp ý chưa đúng, mà cần giải trình, thì người bị phê bình cũng phải bình tĩnh, mềm dẻo và khiêm tốn… Còn người phê bình cần phải tránh động cơ vụ lợi, “giậu đổ bìm leo”, phê bình không đúng đắn vì những thành kiến cá nhân, ích kỷ, hẹp hòi, không thừa nhận thành tích nên lợi dụng phê bình để đả kích, cường điệu khuyết điểm nhằm hạ uy tín, hạ bệ lẫn nhau, gây mất đoàn kết nội bộ. Để phê bình khách quan, khi phê bình người khác, cần phải luôn trung thực, công khai, “không đặt điều”, “không thêm bớt”; thông tin chính xác, thẳng thắn, chân thành, có tình, có lý làm cho người được góp ý tâm phục, khẩu phục. Phải lựa chọn phương pháp phê bình thích hợp, tế nhị trong cả lời nói, giọng nói, cách nói; phát ngôn không đúng nơi, đúng chỗ, tránh kiểu ba phải, thành kiến, xu nịnh, dựa dẫm và đặc biệt là “thói đạo đức giả”; đồng thời, tránh dùng lời lẽ mỉa mai, chua cay, “đâm thọc”, gây khó chịu, khó tiếp thu, gây ra tự ái hoặc hiểu nhầm cho người bị phê bình.

Khi tiến hành tự phê bình và phê bình, “vẫn có một số ít đảng viên bị chủ nghĩa cá nhân trói buộc mà trở nên kiêu ngạo, công thần, tự cao tự đại. Họ phê bình người khác mà không muốn người khác phê bình họ; không tự phê bình hoặc tự phê bình một cách không thật thà, nghiêm chỉnh. Họ sợ tự phê bình thì sẽ mất thể diện, mất uy tín”[9] và lý do “sợ mất thành tích của tập thể, của lãnh đạo” mà che giấu khuyết điểm, hoặc bao che, chạy tội cho đồng chí mình. Nói như Hồ Chí Minh, “khuyết điểm cũng như chứng bệnh. Phê bình cũng như uống thuốc. Sợ phê bình, cũng như có bệnh mà giấu bệnh. Không dám uống thuốc. Để đến nỗi bệnh ngày càng nặng, không chết cũng “la lết quả dưa”... nể nang không phê bình, để cho đồng chí mình cứ sa vào lầm lỗi, đến nỗi hỏng việc. Thế thì khác nào thấy đồng chí mình ốm, mà không chữa cho họ. Nể nang mình, không dám tự phê bình, để cho khuyết điểm của mình chứa chất lại. Thế thì khác nào mình tự bỏ thuốc độc cho mình!”[10]. Vì thế, để tự phê bình và phê bình đúng, thường xuyên, liên tục nhằm xây dựng và chỉnh đốn Đảng, thì khi tiến hành phải tránh và khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, “dĩ hòa vi quý” vì sợ ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân, sợ “phê bình cấp trên sẽ bị trù dập, phê bình đồng nghiệp sẽ bị mất lòng, phê bình cấp dưới sẽ bị mất phiếu”; đồng thời, tránh tâm lý sợ “bị phê bình” nên mới “phê bình” người khác, phê bình chiếu lệ, một chiều, mang tính hình thức - thực chất là nói để lấy lòng nhau…

Tự phê bình và phê bình theo lời căn dặn của Hồ Chí Minh trong Di chúc “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” thường xuyên, nghiêm túc, kịp thời trên tinh thần thành thật với mình và chân thành, mạnh dạn với đồng chí chắc chắn sẽ góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng luôn trong sạch, vững mạnh.

TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH ĐÚNG, TRÚNG ĐỂ XAY DỰNG ĐẢNG BỘ THÀNH PHỐ TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH

Luôn coi tự phê bình và phê bình là nhiệm vụ quan trọng, là thang thuốc “đặc trị” để xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nội dung này luôn được ghi rõ trong Điều lệ và các văn kiện của Đảng. Trong gần 90 năm xây dựng và trưởng thành, nhờ thực hiện nghiêm túc tự phê bình và phê bình và nhất là kịp thời nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, khách quan, không nể nang, né tránh, Đảng Cộng sản Việt Nam đã thẳng thắn nhận rõ ưu, khuyết điểm và kiên quyết sửa chữa sai lầm, góp phần rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng tổ chức Đảng các cấp đoàn kết, thống nhất, trong sạch, vững mạnh. Nguyên tắc tự phê bình và phê bình được thực hiện giữa cấp trên đối với cấp dưới, cấp dưới đối với cấp trên và cùng cấp; thể hiện qua các hình thức như: sinh hoạt chi bộ định kỳ; hội nghị chi bộ, đảng bộ thường kỳ; đại hội đảng các cấp; các đợt sinh hoạt chính trị tập trung; các báo cáo định kỳ và đột xuất của các tổ chức đảng, với tinh thần cứng rắn về nguyên tắc, mềm dẻo và khéo léo về cách thức tiến hành, không dùng phương pháp hành chính mệnh lệnh,v.v.. đã góp phần phát huy ưu điểm của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đồng thời, gột rửa những thói hư, tật xấu, những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, để mỗi người thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư,v.v.. xứng đáng với vai trò vừa là người lãnh đạo vừa là người đày tớ thật trung thành của nhân dân, được nhân dân tin yêu và kính trọng.

Những năm qua, tự phê bình và phê bình trong Đảng đã được tiến hành nghiêm túc; trong đó, việc gắn thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW khóa XI về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” với Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đã mang lại sự chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng Đảng. Trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng, việc gắn Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” được coi là giải pháp đột phá, là đơn thuốc “đặc trị” để xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam nói chung, Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng vững mạnh, trong sạch.

Hội nghị học tập chuyên đề “50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ chí Minh gắn với xây dựng, chỉnh đốn Đảng”

 Triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, trong đó có thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình, quan điểm chỉ đạo của Đảng, của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh là kiên quyết, kiên trì thực hiện, khó mấy cũng phải thực hiện; thực hiện với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, tiến hành thường xuyên, liên tục ở các cấp, các ngành và đồng bộ. Từng cán bộ, đảng viên phải nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình với Đảng, với Tổ quốc để thực hiện Nghị quyết một cách nghiêm túc và có hiệu quả, tránh tình trạng thờ ơ, vô cảm, đứng ngoài cuộc hoặc có tư tưởng chỉ trông chờ, phán xét người khác. Việc thực hiện nghiêm các nguyên tắc xây dựng Đảng; trong đó có tự phê bình và phê bình tại mỗi tổ chức cơ sở Đảng nói chung, trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng đã không chỉ tạo được sự chuyển biến từ nhận thức sang hành động mà còn góp phần cảnh tỉnh, ngăn chặn những suy nghĩ và hành vi sai trái trong đội ngũ cán bộ, đảng viên; từng bước cảnh báo, răn đe, đẩy lùi tiêu cực, tham ô, tham nhũng, phòng và chống suy thoái về đạo đức, lối sống trong nội bộ Đảng.

Thực tế cho thấy, việc nhận diện đúng về tự phê bình và phê bình theo chỉ dẫn của Hồ Chí Minh và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã góp phần làm cho công tác tự phê bình và phê bình tại mỗi cấp ủy, trong mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên đảm bảo tính khách quan, chất lượng và hiệu quả hơn. Đồng thời, sự gương mẫu của cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu trong tự phê bình và phê bình đối với công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao; với rèn luyện đạo đức cách mạng, phòng chống 27 biểu hiện “tự diễn biến”, “tự suy thoái” theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII cũng góp phần tạo chuyển biến từ nhận thức đến hành động của mỗi cán bộ, đảng viên trong mỗi tổ chức Đảng trong toàn Đảng bộ Thành phố.

Nghiêm túc và dựa trên “tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” có lý có tình, mỗi cấp ủy nói chung, cán bộ, đảng viên nói riêng, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu mỗi cơ quan, địa phương, đơn vị trên địa bàn Thành phố đã gương mẫu tự phê bình và phê bình nghiêm túc, không có vùng cấm, không có ngoại lệ theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII và những chỉ dẫn của Hồ Chí Minh. Đồng thời, có sự chỉ đạo, kiểm tra chặt chẽ của cấp ủy cấp trên, với phương châm phòng ngừa, ngăn chặn để “trị bệnh cứu người”, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện nể nang, né tránh, xuê xoa, “dĩ hoà vi quý” hoặc “đao to, búa lớn”, động cơ không trong sáng... Cùng với đó, Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã thành lập 40 nhóm công tác (do các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy và phó, trưởng các ban xây dựng Đảng của Thành ủy trực tiếp làm trưởng nhóm) để dự, chỉ đạo và theo dõi kiểm điểm ở các đảng ủy trực thuộc theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và XII. Qua đó, nhóm công tác đã chỉ đạo, gợi ý kiểm điểm sâu đối với một số đơn vị; đã chọn những vấn đề nổi cộm để phân tích kỹ, làm rõ những hạn chế, khuyết điểm đã chỉ ra nhiều năm nhưng chậm được khắc phục…[11].

Việc chuẩn bị kiểm điểm của tập thể và cá nhân cán bộ, đảng viên theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII như tự giác, thành thật với những ưu, khuyết điểm của mình; lắng nghe cấp trên, đồng nghiệp, cấp dưới và quần chúng góp ý phê bình mình; có quyết tâm và lộ trình sửa chữa khuyết điểm trên tinh thần gương mẫu, dám làm dám chịu, nói đi đôi với làm… đã góp phần khắc phục dần những hạn chế, khuyết điểm, giúp nhau cùng tiến bộ. Đi liền cùng đó, thông qua tự phê bình và phê bình, mỗi tổ chức cơ sở Đảng cũng đã chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý đảng viên, kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm minh những hiện tượng không chấp hành nguyên tắc phê bình và tự phê bình. Đồng thời, việc dựa vào nhân dân, phát huy vai trò của nhân dân, động viên quần chúng tham gia giám sát, tiến hành tự phê bình và phê bình cán bộ, đảng viên và tổ chức Đảng đã thiết thực góp phần nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng.

Cũng thông qua tự phê bình và phê bình, kiểm tra, giám sát, nhiều vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp đã được phát hiện, tập trung chỉ đạo điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh. Nhiều cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, vi phạm pháp luật và Điều lệ Đảng, kể cả các đồng chí trong Ban Thường vụ Thành ủy và người đứng đầu cũng đã bị tiến hành kiểm điểm, xét xử, đang chịu sự trừng phạt của pháp luật, được nhân dân đồng tình, ủng hộ... Cụ thể, “năm 2016, Ban Thường vụ Thành ủy đã thành lập 17 đoàn kiểm tra, giám sát đối với 76 tổ chức Đảng và 10 đảng viên; cấp ủy các cấp kiểm tra 2.700 tổ chức đảng và 2.078 đảng viên; giám sát 1.763 tổ chức đảng và 1.945 đảng viên, qua đó kỷ luật 4 đảng viên, cấp ủy các cấp, kỷ luật 8 tổ chức đảng và 431 đảng viên. Qua kiểm tra, giám sát năm 2017 trên tất cả các lĩnh vực, Ban Thường vụ Thành ủy đã thi hành kỷ luật 3 tổ chức đảng và 7 đảng viên; cấp ủy các cấp và chi bộ thi hành kỷ luật 447 trường hợp, trong đó có 2 đảng viên vi phạm về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”[12].

Năm 2018, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh triển khai Quy định 1374-QĐ/TU ngày 1/12/2017 của Ban Thường vụ Thành ủy về “Quy trình giải quyết thông tin phản ánh liên quan các tập thể, cá nhân suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước”. Theo đó, trên cơ sở 4 nguồn tiếp nhận các thông tin phản ánh như: phản ánh của cử tri; hoạt động giám sát của cơ quan dân cử; khiếu nại, tố cáo của người dân; báo chí, các cấp có thẩm quyền một mặt phải tiến hành xác minh, kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm; mặt khác phải chỉ đạo xem xét, tiến hành tự phê bình và phê bình để làm rõ, xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan nếu có vi phạm. Trong quý I năm 2018, Tổ công tác 1374 (được thành lập theo Quy định 1374) đã ghi nhận có 59 thông tin; trong đó, có 35 thông tin phản ánh vi phạm thực hiện chức trách công vụ do việc chậm giải quyết những kiến nghị, bức xúc của nhân dân, 14 thông tin phản ánh vi phạm về khiếu nại tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo, 8 thông tin về phòng chống tham nhũng, lãng phí… Tổ công tác 1374 cũng đã thành lập 5 đoàn giám sát tại 8 cơ quan, đơn vị để giám sát việc chỉ đạo xử lý các thông tin phản ánh. Kết quả đã xử lý được 14 thông tin; các thông tin còn lại, Ủy ban Kiểm tra Thành ủy đã gửi văn bản đề nghị báo cáo kết quả xử lý theo quy định[13]. Cũng theo Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân: Việc một số cán bộ, đảng viên của Thành phố bị kỷ luật đã cho thấy, trong công tác quản lý, lãnh đạo có sai sót. Khi đã có sai sót, thì phải nhìn nhận khuyết điểm một cách nghiêm túc, thẳng thắn, chân thành trên tinh thần tự phê bình và phê bình nghiêm khắc, triệt để, nhằm sửa chữa theo đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng. Đối với công tác phòng, chống suy thoái và tham nhũng, tất yếu đã sai thì phải sửa, cán bộ vi phạm thì phải xử lý [14]…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình của một số cấp ủy nói chung, trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng vẫn còn những hạn chế. Nhìn thẳng sự thật, đánh giá đúng và trúng tình hình, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã chỉ ra: Tại một số cấp ủy, nhận thức về nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng chưa đúng đắn, chưa thường xuyên, chưa nghiêm túc; phương pháp tự phê bình và phê bình chưa cao; nhiều nơi còn mang tính hình thức, còn tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm… Một số cán bộ, đảng viên thiếu tự giác nhận khuyết điểm và trách nhiệm của mình trong chức trách, nhiệm vụ được giao nên kiểm điểm, tự phê bình và phê bình không nghiêm túc, hoặc chỉ nhìn thấy những ưu điểm mà không nhìn thấy khuyết điểm của mình để kịp thời sửa chữa, khắc phục…Trong khi đó, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn còn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong Đảng và trong bộ máy nhà nước…

Vì vậy, để thực hiện những chỉ dẫn của Hồ Chí Minh về tự phê bình và phê bình nhằm xây dựng và chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh trong sạch, vững mạnh, trong thời gian tới, cần phải tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, mỗi cấp ủy, mỗi cán bộ, đảng viên trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ nâng cao nhận thức mà còn phải đề cao trách nhiệm trong thực hiện đồng bộ, quyết liệt các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, tổ chức, kiểm tra, giám sát, tự phê bình và phê bình trong toàn Đảng bộ. Đồng thời, đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của cấp ủy các cấp nhằm nâng cao vai trò điều hành, hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền các cấp; nâng cao chất lượng hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy vai trò của nhân dân, dựa vào nhân dân để thiết thực xây dựng tổ chức Đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên liêm chính, hết lòng phụng sự nhân dân. Trong đó, một mặt, tiếp tục chủ động, kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng nhân dân và cán bộ, đảng viên; mặt khác, đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền để nâng cao tính chiến đấu, sức thuyết phục và hiệu quả công tác tuyên truyền, góp phần cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân, tăng cường sự đồng thuận xã hội gắn với biểu dương, nhân rộng những gương điển hình tiên tiến của tập thể và cá nhân, tạo sự lan tỏa trong cộng đồng.

Hai là, tiếp tục gắn thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII với Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII theo chương trình toàn khóa và chủ đề hằng năm. Định kỳ tiến hành sơ kết rút kinh nghiệm, để kịp thời khắc phục những sai sót, lệch lạc  trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; trong tự phê bình và phê bình… Đồng thời, phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của cấp ủy, người đứng đầu và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong tiến hành hành tự phê bình và phê bình, trên tinh thần: tiến hành từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài, từ cấp uỷ, người đứng đầu đến cán bộ, đảng viên. Theo đó, cấp trên phải gương mẫu tự kiểm điểm trước để cấp dưới noi theo; tập thể kiểm điểm trước, cá nhân kiểm điểm sau; cấp uỷ viên và cán bộ giữ chức vụ lãnh đạo điểm điểm trước, đảng viên kiểm điểm sau. Cấp dưới phải mạnh dạn phê bình cấp trên; tổ chức cơ sở đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải lắng nghe ý kiến phê bình của quần chúng, để tự phê bình và phê bình không chỉ đảm bảo chất lượng, hiệu quả mà còn góp phần làm tăng uy tín của cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu cơ quan, địa phương, đơn vị.

Ba là, duy trì và thực hiện nghiêm túc, thường xuyên, hiệu quả các nguyên tắc xây dựng Đảng, Điều lệ Đảng, chú trọng thực hiện nhất là tự phê bình và phê bình gắn với nhiệm vụ chính trị, với các đợt sinh hoạt Đảng. Trong khi tiến hành tự phê bình và phê bình, phải nêu được điểm tốt, điểm mạnh của cá nhân và tập thể trước; tiếp đó, góp ý những điểm yếu, điểm hạn chế cần khắc phục, sửa chữa trong cả thời gian trước mắt và lâu dài, để tổ chức và cá nhân được phê bình, góp ý tâm phục, khẩu phục, chủ động khắc phục những hạn chế, yếu kém như: phê bình mang tính hình thức, qua loa, đại khái hoặc lợi dụng tự phê bình và phê bình để nói xấu, bôi nhọ, đả kích và hạ bệ lẫn nhau. Trong đó, kết hợp chặt chẽ giữa công tác tư tưởng với công tác tổ chức; phát huy dân chủ; đề cao tính tự giác, trách nhiệm, thái độ và phương pháp tự phê bình và phê bình  đúng đắn, phù hợp, bảo đảm tính văn hóa, tính khoa học, tính nhân văn của mỗi cán bộ, đảng viên. Cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ, chính xác cho cán bộ, đảng viên để kịp thời bảo vệ cái đúng, phê phán cái sai với tâm trong sáng, trung thực, bản lĩnh, làm cho ý kiến góp ý phê bình vừa chính xác, chất lượng vừa có tính thuyết phục cao, đảm bảo đúng người, đúng việc. Đồng thời, khắc phục tình trạng bưng bít sự thật, không công khai hoặc thông tin sai lệch, làm ảnh hưởng đến chất lượng tự phê bình và phê bình.

Bốn là, phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng, nhất là nhân dân tại mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị trong giám sát, phê bình tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên với các hình thức phù hợp. Những ý kiến đóng góp của các tổ chức quần chúng, tầng lớp nhân dân đối với các cấp ủy, tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên cần được tập hợp đầy đủ và tiếp thu nghiêm túc theo tinh thần Quy định 137-QĐ/TU ngày 1/12/2017 của Ban Thường vụ Thành ủy. Sau khi tiến hành kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, các cấp ủy một mặt phải báo cáo nghiêm túc kết quả với cấp ủy cấp trên; mặt khác, thông báo việc tiếp thu những ý kiến đóng góp xây dựng của tổ chức quần chúng và nhân dân đi cùng với kế hoạch sửa chữa khuyết điểm để nhân dân biết, giám sát việc thực hiện. Thông qua đó, kịp thời phát hiện sai lầm, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên, của cấp ủy, góp phần phòng và chống các biểu hiện cá nhân chủ nghĩa, quan liêu, tham ô, tham nhũng, chuyên quyền, độc đoán của cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu nói riêng; ngăn chặn nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Năm là, chú trọng “rèn luyện đạo đức cách mạng, thực hiện cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng bộ Thành phố theo Di chúc; tăng cường mối quan hệ mật thiết với nhân dân, nâng cao tinh thần trách nhiệm phục vụ nhân dân gắn với đẩy mạnh cải cách hành chính. Gắn tự phê bình và phê bình trong mỗi tổ chức Đảng, mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên với công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng trên tinh thần vừa cẩn thận vừa kịp thời, để một mặt phát huy ưu điểm của mỗi cán bộ, đảng viên; mặt khác, phân loại đảng viên, đánh giá đảng viên hằng năm, theo định kỳ nghiêm túc. Tự phê bình và phê bình là một khâu, một chế độ, một trong những phương pháp cơ bản không chỉ để tiến hành, nâng cao chất lượng hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát mà còn giúp tổ chức Đảng và uỷ ban kiểm tra các cấp có những kết luận chính xác nhanh chóng, đúng người, đúng tội đối với cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật, vi phạm Điều lệ Đảng và Quy định về những điều đảng viên không được làm… Đồng thời, thông qua tự phê bình và phê bình để kịp thời động viên, biểu dương những cá nhân, tập thể có thành tích; đề ra phương hướng, giải pháp giúp đỡ những cá nhân, tập thể còn hạn chế, khuyết điểm, định kỳ thông báo kết quả khắc phục, sửa chữa khuyết điểm trước tập thể và cấp ủy cấp trên, góp phần tăng cường và củng cố khối đoàn kết thống nhất trong toàn Đảng bộ Thành phố./.

TS. Văn Thị Thanh Mai

Ban Tuyên giáo Trung ương