Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Doãn Thị Thuận, Hàm Vụ trưởng, Vụ phó Vụ Báo chí – Xuất bản (Ban Tuyên giáo Trung ương) nhấn mạnh sử dụng thuốc lá là yếu tố có nguy cơ lớn nhất đối với sức khỏe con người và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong sớm trên toàn thế giới. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 16 triệu người hút thuốc và là một trong 15 quốc gia có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới. Sản lượng tiêu thụ thuốc lá ở Việt Nam trong thời gian qua liên tục gia tăng.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, số người tử vong do thuốc lá mỗi năm ở Việt Nam là 40.000 người, con số này có thể gia tăng đến 70.000 vào năm 2030 nếu không có các biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn việc hút thuốc lá. Tác hại của việc hút thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của con người mà còn gây ra tổn thất rất lớn về kinh tế và môi trường. Báo cáo Chi phí y tế cho 5 nhóm bệnh liên quan đến hút thuốc lá ở Việt Nam năm 2013 của Đại học Y tế Công cộng cho biết: riêng năm 2012, người dân Việt Nam đã chi 22.000 tỷ đồng cho việc mua thuốc lá, chi hơn 23.000 tỷ đồng cho chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm cho 5 loại bệnh do hút thuốc lá gây ra.
​

Bs.Ths Phạm Thị Hoàng Anh (Tổ chức Health Bridge Canada) cho biết, cần phải tăng thuế thuốc lá bởi vì Việt Nam là nước có thứ hạng cao về tiêu dùng thuốc lá. Trong đó, người nghèo hút thuốc lá nhiều hơn người giàu và tỷ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở mức cao. Nhóm tuổi 13-15, có 17,6% nam thiếu niên từng sử dụng thuốc lá. 2/10 em hút thuốc trước tuổi lên 10.

Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, khi tăng thuế thuốc lá hiệu quả sẽ làm giảm đáng kể tiêu dùng thuốc lá. Nếu tăng thuế để giá tăng 10% thì sẽ giảm tiêu dùng khoảng 4% ở các nước phát triển và 7% ở các nước đang phát triển. Giá thuốc lá cao cũng có tác dụng ngăn ngừa trẻ bắt đầu hút thuốc.

Ở Nam Phi, trong giai đoạn từ năm 1991-2011, giá thuốc lá tăng gấp 3 lần, việc tiêu dùng giảm đi một nửa và thu ngân sách tăng gấp đôi. Ở Pháp, giá thuốc lá tăng gấp 3 lần, doanh thu tăng gấp đôi.

Tại buổi hội thảo, các đại biểu đều nhất trí, cần tăng thuế thuốc lá vì điều này sẽ có lợi cho sức khỏe (sẽ giảm tiêu dùng, giảm bệnh tật và tử vong; người nghèo và trẻ em được hưởng lợi nhất) và có lợi cho kinh tế (tăng thêm ngân sách từ thuế cho Chính phủ; tiền không dùng chi cho thuốc lá nữa thì người dân sẽ dùng tiền đó để mua thực phẩm, các hàng hóa, dịch vụ khác; bớt gánh nặng chi phí y tế).

Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến nghị những giải pháp quan trọng giúp các quốc gia có thể giảm gánh nặng bệnh tật do thuốc lá, trong đó chính sách thuế và giá được coi là chính sách quan trọng nhất (chiếm trên 50% hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá). Bộ Tài chính đã xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, dự kiến thông qua trong kỳ họp Quốc hội tháng 10/2014, trong đó có đề xuất tăng thuế suất mặt hàng thuốc lá. Đây là một chính sách quan trọng nhằm góp phần giảm thiểu tiêu dùng thuốc lá và tăng thu ngân sách quốc gia.

Thu Hằng