Việc hoàn tất văn kiện mang tính lịch sử này sẽ tạo ra một
khu vực mậu dịch tự do thương mại rộng lớn, mang lại những cơ
hội và thách thức cho Việt Nam trong một tương lai không xa.
Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã phỏng vấn tiến sỹ Nguyễn
Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội xoay quanh câu
chuyện thời sự này.
- Thưa tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên, ông đánh giá như thế nào về
kết quả đạt được của vòng đàm phán TPP mang tính đột phá tại
Atlanta trong những ngày đầu tháng 10 vừa qua?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: Đây là Hiệp định thương
mại tự do có tầm cỡ nhất trên thế giới, được đàm phán trong
thế kỷ thứ 21 và đặc biệt là nó được đàm phán ở một mức
độ rất cao. Nếu chúng ta nhìn lại khoảng thời gian nửa cuối
năm 2015 với những thông tin họp báo dày đặc của các Bộ trưởng
thương mại 12 nước thành viên TPP thì chúng ta có thể thấy sự
thể hiện trách nhiệm và tinh thần cố gắng của các thành viên.
Qua kết quả đàm phán lần này, có thể khẳng định Việt Nam đã
thể hiện được vị thế là một đối tác tin cậy và có trách
nhiệm trong cả hợp tác kinh tế, xã hội và chính trị. Toàn bộ
các vấn đề đàm phán của chúng ta liên quan với 11 nước thành
viên còn lại đều dựa trên tinh thần trách nhiệm rất cao và
chúng ta đã sớm xử lý được những vấn đề vướng mắc của đàm
phán theo đúng mong muốn.
-Những công việc còn lại mà các thành viên TPP sẽ phải
thực hiện để Hiệp định này sớm được chính thức ký kết là
gì?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: Đây là vòng đàm phán
cấp Bộ trưởng tức là cấp Chính phủ. Sau đó theo hệ thống
pháp luật của từng quốc gia, tất cả các nước tham gia đàm
phán TPP đều phải thực hiện nghĩa vụ theo quy định pháp luật
để trình ra Quốc hội phê chuẩn hoặc trình ra Tổng thống phê
chuẩn.
Việt Nam đã bắt đầu thực hiện những công việc này. Trong những
ngày còn lại của kỳ họp Trung ương khóa 12, Ban cán sự Đảng,
Chính phủ sẽ có một báo cáo chi tiết về nội dung và quá
trình đàm phán TPP để trình ra hội nghị thuộc kỳ họp thứ 10
của Quốc hội khóa 13 sắp tới. Tôi tin rằng, Quốc hội sẽ tập
trung thảo luận, sớm nghiên cứu và sẽ sớm thông qua trong thời
gian phù hợp.
-Cụ thể sẽ là thời điểm nào thưa ông?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: Chúng tôi hy vọng TPP sẽ
được thông qua trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa 13 của nước ta,
hoặc ngay trong những ngày họp đầu tiên của Quốc hội khóa 14
của những tháng đầu năm 2016. Tôi tin là Hiệp định TPP sẽ sớm
được thông qua vì cơ bản những điều kiện và thách thức đặt ra
cho chúng ta trong quá trình tham gia TPP đều đã được Việt Nam
mà cụ thể là đoàn đàm phán có những thỏa thuận tương đối
chặt chẽ với các đối tác.
-So với việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và
các hiệp định thương mại khác, TPP có những điểm khác biệt
gì?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: TPP là Hiệp định rất
lớn, bao gồm 30 chương cùng rất nhiều các điều khoản quy định.
Trong khả năng của mình, tôi chỉ xin nêu lên ba vấn đề lớn nhất
mà các chuyên gia trong lĩnh vực đàm phán kinh tế quốc tế đã
nêu ra.
Thứ nhất, TPP xác định một vị thế mới, một phương
thức mới và một hình thái kinh tế mới. Lần đầu tiên chúng ta
thấy rằng trong một hiệp định đa quốc gia, vấn đề kinh tế số
được đặt ra. Trước đây chúng ta quan điểm thời đại công nghiệp,
kinh tế xanh, rồi điện tử hóa, cơ khí hóa là mấu chốt, nhưng
bây giờ, TPP đã chính thức đưa vào khái niệm một nền kinh tế
số. Nó đòi hỏi một bước đột phá trong phát triển khoa học
công nghệ mà chúng ta đã nhận thức được.
Thứ hai, chúng ta nhận thấy rằng Hiệp định đã dành hẳn
một chương nói về doanh nghiệp nhà nước. Nội dung này đã góp
phần củng cố lý luận của Đảng và hiến pháp là kinh tế nhà
nước giữ vai trò chủ đạo. Trong một khoảng thời gian dài trước
đây, rất nhiều chuyên gia và các nhà phê bình kinh tế đều cho
rằng chúng ta cần nhanh chóng xóa bỏ doanh nghiệp nhà nước,
nhưng với Hiệp định TPP thì chúng ta thấy rằng cả 11 đối tác
còn lại là những quốc gia có nền kinh tế thị trường hoàn
chỉnh và ở trình độ cao. Họ đều có doanh nghiệp nhà nước ở
dưới hình thức này hay hình thức khác.
Như vậy, chúng ta cần phải kiểm tra lại cả về mặt cơ sở lý
luận và thực tiễn phát triển kinh tế của Việt Nam, nâng cao
hoạt động của doanh nghiệp nhà nước theo tinh thần Nghị quyết
Trung ương 3 khóa 9.
Thứ ba, tất cả các nước tham gia TPP đều là thành viên
của Tổ chức Lao động thế giới (ILO), điều khoản này trong Hiệp
định TPP sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam thực hiện việc mang
lại những thuận lợi nhất cho người lao động. Theo cá nhân tôi,
đây là ba điểm đột phá rất mới.
-Theo đánh giá của ông, Hiệp định TPP sẽ mang lại những thay
đổi như thế nào đối với kinh tế-xã hội Việt Nam trong thời
gian tới?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: Đơn thuần về mặt kinh
tế, chúng ta sẽ gặp thuận lợi khi mở ra được một thị trường
với 800 triệu dân. Trước đây, doanh nghiệp Việt Nam gặp rất
nhiều rào cản kỹ thuật và cả những rào cản về thuế gây hạn
chế tiềm năng xuất khẩu. Khi TPP có hiệu lực, thị trường hàng
hóa lưu chuyển nội khối sẽ được mở ra và hầu hết các dòng
thuế hàng hóa công nghiệp đều được giảm về 0%.
Hiện tại, xuất khẩu dệt may và da giày của chúng ta vào Mỹ
hiện hơn 24 tỷ USD nếu thuế suất nhập khẩu được cắt giảm,
doanh nghiệp của chúng ta sẽ được hưởng lợi.
Về mặt thể chế thì rõ ràng TPP sẽ giúp chúng ta nhìn lại
mình để đẩy nhanh quá trình cải cách thể chế, xây dựng một
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trước
đây, chúng ta cứ băn khoăn là làm như thế có phù hợp với nền
kinh tế thị trường hay không, thì đến bây giờ có rất nhiều
chương của Hiệp định TPP đã quy định rõ ràng và tạo điều kiện
cho chúng ta cải cách thể chế theo hướng minh bạch hóa.
Đặc biệt là trong các chương của Hiệp định TPP có quy định rõ
các nước thành viên tham gia thống nhất thành lập các cơ quan
hỗ trợ cho các thành viên yếu, thành viên thuộc tốp sau của
Hiệp định TPP, đảm bảo mọi thành viên đều hội nhập được và
quan trọng nhất là hướng dẫn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa
của các nước yếu hơn tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất toàn
cầu mà các nước đang có thế mạnh trong đàm phán TPP. Đây là
một điều kiện rất thuận lợi để chúng ta phát triển.
-Vậy để có thể tận dụng tốt nhất những gì mà TPP sẽ mang
lại, cũng như đối phó với các thách thức đặt ra, ngay lúc này đây
chúng ta cần phải làm gì thưa ông?
Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên: Chúng ta phải chủ động cung
cấp thông tin, phân tích những mặt lợi, mặt hại và hạn chế
những tác động xấu của Hiệp định TPP đối với nền kinh tế
Việt Nam. Đặc biệt là cần phải tổ chức tuyên truyền sâu rộng
hơn nữa trong cộng đồng doanh nghiệp và trong nhóm những đối
tượng dễ bị tác động như: người lao động, nông dân, doanh nghiệp
vừa và nhỏ...
Toàn bộ hệ thống chính trị của chúng ta phải đổi mới, để
đáp ứng được yêu cầu đó. Từ Hội Nông dân cho đến các tổ chức
Đảng, chính quyền, liên minh hợp tác xã cần đổi mới phương
thức hoạt động để làm sao hình thành được một phương thức sản
xuất lớn, phương thức sản xuất công nghiệp trong nông dân.
Một điều quan trọng nữa, chúng ta cần tránh để cho một số
người không hiểu rõ lắm về Hiệp định TPP hoặc hiểu ở một góc
nhìn hẹp hay chỉ nhìn thấy những hạn chế của TPP sau đó mang
những suy nghĩ tiêu cực này tuyên truyền ra công chúng, tạo nên
một sự không đồng thuận trong xã hội./.
Theo TTXVN