Ngày 16-7, tại Nghệ An, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức Hội nghị Giao ban công tác xuất bản 6 tháng đầu năm 2015. Đồng chí Nguyễn Thế Kỷ, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương đã dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị. Hội nghị giao ban công tác xuất bản 6 tháng đầu năm 2015 là hội nghị  định kỳ được tổ chức nhằm định hướng về chính trị tư tưởng trong hoạt động xuất bản, đánh giá nội dung xuất bản phẩm từ tháng 8 năm 2014  đến tháng 6 năm 2015 và đề ra phương hướng nhiệm vụ trọng tâm của ngành xuất bản trong 6 tháng cuối năm 2015. Hội nghị năm nay càng có ý nghĩa quan trọng hơn khi được tổ chức trong bối cảnh toàn Đảng đang tiến hành Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội XII của Đảng; ngành xuất bản đã và đang tích cực thực hiện công tác tổng kết 10 năm Chỉ thị số 42 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản.

Hoạt động xuất bản của cả nước cơ bản giữ sự ổn định

Báo cáo tại Hội nghị cho thấy, 6 tháng đầu năm 2015, ngoài việc đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng bạn độc, ngành Xuất bản đã tích cực xuất bản được nhiều xuất bản phẩm phục vụ kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm 2015. Với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động xuất bản được ban hành tương đối đồng bộ và sự nỗ lực từng bước khắc phục khó khăn, ngành Xuất bản đã tiếp tục được kiện toàn, chấn chỉnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển đúng định hướng.

Về thực hiện đăng ký xuất bản, các nhà xuất bản đăng ký xuất bản 48.035 cuốn. Cục Xuất bản, In và Phát hành xác nhận đã xuất bản 46.577 cuốn (tăng 123% so với cùng kỳ năm 2014). Về lưu chiểu xuất bản phẩm, tính đến ngày 30-6-2015, tổng số xuất bản phẩm được nộp lưu chiểu là 11.964 cuốn với 104,090 triệu bản. Có thể thấy, hoạt động xuất bản 6 tháng đầu năm 2015 tiếp tục giữ sự ổn định và đạt được các số liệu về chỉ số đầu sách, bản sách và doanh thu.

Về nội dung xuất bản phẩm, trong 6 tháng đầu năm, nội dung xuất bản phẩm của các nhà xuất bản đã bám sát nhiệm vụ chính trị, văn hóa, tư tưởng, thể hiện ở việc đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của bạn đọc và phục vụ tốt công tác tuyên truyền đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước trên mọi lĩnh vực của đời sống.

Thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2015 - năm diễn ra Đại hội Đảng các cấp, chuẩn bị các công việc để tiến hành Đại hội Đảng lần thứ XII, đề tài về Đảng, xây dựng Đảng được các đơn vị xuất bản đặc biệt chú ý. Nhiều đầu sách có giá trị được xuất bản, phục vụ công tác truyên truyền các nội dung cơ bản trên như:  "Bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”, ”Những nội dung cốt lõi trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng”, ”Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam qua 30 năm đổi mới - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” (NXB Chính trị quốc gia - Sự thật)...Các ấn phẩm phục vụ việc học tập và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” gắn với thực hiện Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được đông đảo các cá nhân, đơn vị tham gia sáng tác, quảng bá tác phẩm. Nội dung các tác phẩm phát hiện, biểu dương các tập thể, cá nhân điển hình, gương người tốt, việc tốt; khẳng định quyết tâm phòng, chống tham nhũng, lãng phí của Đảng và Nhà nước ta; tích cực phát hiện, phản ánh, đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực xã hội. Một số tác phẩm tiêu biểu, có chất lượng tốt như: “Học tập đạo đức Bác Hồ” (NXB Chính trị quốc gia - Sự thật); “Di sản Hồ Chí Minh về văn hóa, đạo đức”, (NXB Thông tin và Truyền thông); “Nghiên cứu, học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, “Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân dân” (NXB CAND).

Bám sát định hướng tuyên truyền và nhiệm vụ năm 2015, xuất bản nhiều ấn phẩm có chất lượng, đáp ứng kịp thời các nhiệm vụ chính trị của 6 tháng đầu năm. Đó là các đề tài tuyên truyền về các nội dung, sự kiện chính trị quan trọng, các ngày kỷ niệm lớn: kỷ niệm 85 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, 61 năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ, 100 năm Ngày sinh đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và chuẩn bị tuyên truyền 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Đặc biệt, nhân kỷ niệm 125 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiếp tục xuất bản các đầu sách viết về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tôn vinh những cống hiến vĩ đại của Người đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc Việt Nam, với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế; tình cảm yêu mến, kính trọng của nhân dân Việt Nam và thế giới đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tiêu biểu cho đề tài này là các cuốn:  “Hồ Chí Minh - Nhà văn hóa kiệt xuất”, “Hồ Chí Minh  Nhà tư tưởng thiên tài” (NXB Chính trị quốc gia - Sự thật); Đề tài về kỷ niệm 40 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước cũng được các nhà xuất bản quan tâm, khai thác, qua đó, làm nổi bật ý nghĩa cuộc chiến thắng 30-4, là thắng lợi của ý chí thống nhất non sông và khát vọng hòa bình của nhân dân Việt Nam, là thắng lợi của trí tuệ Việt Nam và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân gắn liền với sức mạnh thời đại. Đầu sách tiêu biểu như các cuốn: “Đại thắng mùa xuân 1975 - Thắng lợi của những tư tưởng và tình cảm lớn”, “Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.75” (NXB Chính trị quốc gia - Sự thật); “Chuyện ít biết về ngày giải phóng Sài Gòn 30/4/1975” (NXB Lao Động)…  

Đề tài về bảo vệ chủ quyền biển đảo, đề tài về văn hóa, văn học nghệ thuật, sách cho thiếu nhi, sách công cụ, kỹ năng sống... vẫn là chủ đề được các nhà xuất bản quan tâm nhiều nhất, khai thác các thế mạnh của thị trường để đưa ra những xuất bản phẩm hay, có sức lan tỏa trong xã hội.

 Đề tài tuyên truyền về chủ quyền biển đảo tiếp tục nổi bật với nhiều ấn phẩm khẳng định ý chí, quyết tâm bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, của các tầng lớp nhân dân ta và đồng bào ta ở nước ngoài; làm rõ cơ sở pháp lý, bằng chứng lịch sử chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa qua hệ thống tư liệu, tài liệu, bằng chứng có sức thuyết phục; phản bác thông tin sai trái, xuyên tạc sự thật lịch sử, khẳng định chính nghĩa cũng như thông điệp hòa bình của Việt Nam. Tiêu biểu cho mảng đề tài này là các cuốn: ”Chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa: Sức mạnh từ tài liệu lưu trữ” (NXB Thông tin Truyền thông); “Hợp tác ở Biển Đông: Từ góc nhìn quan hệ quốc tế” (NXB Văn hóa - Văn nghệ thành phố HCM); “Luật quốc tế và chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa”,“Tìm hiểu về biển đảo Việt Nam” (NXB Quân đội nhân dân)...

Một số nhà xuất bản chú trọng khai thác mảng sách văn hóa, văn học nghệ thuật, đề cập tới những vấn đề của cuộc sống, con người, hiện thực đất nước trong công cuộc đổi mới hôm nay, phát hiện các nhân tố mới, đồng thời cảnh báo, phê phán cái xấu, cái ác trong xã hội. Các tác phẩm tiêu biểu: “Bên dòng sầu diện” (NXB Trẻ); “Di sản văn hóa Việt Nam trong xã hội”, “Bàn về giáo dục” (NXB Tri thức); “Độc thoại hai mươi” (NXB Văn học); “Kiếp ba khói” (NXB VHVN); “Lưng chừng Babel” (NXB Đại học Vinh)…Một số tác phẩm văn học nước ngoài cũng được tuyển chọn, mua bản quyền và dịch tại Việt Nam có nội dung phong phú, chất lượng: “Cây bách buồn”, “Những câu chuyện thành Roma” (NXB Trẻ).

Bên cạnh đó, mảng sách văn học giải trí được các nhà xuất bản, các nhà sách  đầu tư, xây dựng nhiều bản thảo chất lượng và được độc giả hưởng ứng, quan tâm. Không thể phủ nhận dòng sách này đã chiếm lượng lớn nhu cầu độc giả vì nó mang tính giải trí cao, không tiêu tốn nhiều thời gian của độc giả, có những đầu sách in từ 5.000 - 10.000 bản, trong đó không ít đầu sách đã liên tục đứng trong tốp sách bán chạy như:  “Bảy bước tới mùa hè”, “Đong tấm lòng” (NXB Trẻ); “Cà phê cùng Tony”, “Cơn nắng mơ màng” (NXB Văn học).

Mảng sách văn học thiếu nhi cũng là đề tài quan trọng của một số nhà xuất bản. Xu hướng năm nay chủ yếu khai thác các mảng văn học, truyện tranh, kỹ năng sống, với nhiều nội dung sinh động, vui nhộn mang nét trẻ trung, tươi tắn, hồn nhiên của trẻ. Nhiều tác phẩm văn học dành cho đối tượng này đưa các em đến với những trải nghiệm thực tế thú vị. Có những đầu sách văn học hay, có giá trị giáo dục cao dành cho thiếu nhi của Việt Nam và thế giới như: “Tuyển chọn những câu chuyện hay nhất dành cho thiếu nhi” (NXB Tổng hợp TP. HCM) “ Cuốn sách lớn đầu tiên với tớ” (NXB Kim Đồng); “Bộ truyện phiêu lưu đến từ Italy “Ulysses Moore” (NXB Dân trí); “Tuyển tập truyện tranh Aesop”, “San San chân to đi xốp” (NXB Trẻ); “Tôi sẽ đỡ nếu bạn rơi” (NXB Hội Nhà văn).

Đề án trang bị sách cho cơ sở xã, phường, thị trấn ngoài vai trò chủ lực của NXB Chính trị Quốc gia đã huy động thêm sự tham gia của hơn 20 nhà xuất bản khác, cung cấp trên dưới 100 trăm đầu sách mỗi năm, với gần 2,5 triệu bản in cho hơn 11.000 xã, phường, thị trấn của 63 tỉnh, thành phố, giúp tủ sách này trở thành công cụ quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, giới thiệu chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phổ biến tri thức đến với cán bộ, đảng viên và đông đảo quần chúng nhân dân. Vừa qua Thường trực Ban Bí thư đã nhất trí cho tiếp tục thực hiện Đề án đến hết năm 2016.

Hệ thống sách đặt hàng có những chuyển biến tích cực. Năm 2015 có 39 NXB đăng ký đề tài với tổng kinh phí trên 16 tỷ đồng. Mặc dù số kinh phí chưa phải nhiều, nhưng trong thời điểm khó khăn hiện nay, đó là động lực giúp các nhà xuất bản duy trì sự ổn định. Chương trình mục tiêu quốc gia đưa thông tin về cơ sở đã được cơ quan quản lý triển khai tích cực. Đã đặt hàng 13 nhà xuất bản để xuất bản 43 cuốn, 172.000 bản, với tổng kinh phí trên 3 tỷ đồng, đáp ứng được yêu cầu và mục tiêu đề ra.

Chương trình trợ cước vận chuyển xuất bản phẩm xuất khẩu ra nước ngoài: Nhà nước cấp kinh phí 2,9 tỷ đồng theo ngân sách Trung ương và địa phương cho 03 đơn vị phát hành, 01 nhà xuất bản xuất khẩu sách báo sang một số nước trên thế giới. Sách phục vụ hiệu quả công tác thông tin đối ngoại của Đảng và Nhà nước có chuyển biến tích cực, đáp ứng nhu cầu về xuất bản phẩm cho cộng đồng người Việt ở nước ngoài.

Toàn cảnh hội nghị (Ảnh: TH)

Thiết thực triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của ngành xuất bản trong 6 tháng cuối năm

Các ý kiến tại Hội nghị cũng cho rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xuất bản trong thời gian qua vẫn tồn tại một số hạn chế như về đăng ký xuất bản, vẫn còn hiện tượng đăng ký tên sách không phù hợp với tóm tắt nội dung; Việc tóm tắt nội dung còn sơ sài hoặc trích nguyên tên sách vào phần tóm tắt nội dung, hoặc viết tắt, viết sai chính tả. Hiện tượng nộp xuất bản phẩm lưu chiểu chậm do để dồn nhiều mới nộp vẫn còn tồn tại. Việc ghi thông tin trên xuất bản phẩm vẫn còn hiện tượng ghi không đầy đủ hoặc không đúng quy định. Một số nhà xuất bản chưa nghiêm túc thực hiện những quy định cụ thể về quảng cáo trên xuất bản phẩm, dẫn đến việc các nhà xuất bản có nội dung quảng cáo sai quy định.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Nguyễn Thế Kỷ khẳng định, dù chịu tác động mạnh của tình hình kinh tế nhưng hầu hết nhà xuất bản vẫn cố gắng duy trì được hoạt động của ngành. Trong 6 tháng đầu năm tuy số đầu sách có giảm so với đăng ký kế hoạch xuất bản, song cũng phải thừa nhận những cố gắng, nỗ lực của ngành xuất bản trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội, văn hóa của đất nước. Qua đây, đồng chí cũng nhất trí với các đánh giá của Vụ Báo Chí - Xuất bản, Cục Xuất bản (Bộ Thông tin Truyền thông) và ý kiến tham luận của tại Hội nghị này.  

Đồng chí Nguyễn Thế Kỷ cũng đánh giá cao các đơn vị xuất bản đã chủ động xây dựng, tìm kiếm, lựa chọn nội dung bản thảo có chất lượng phục vụ công tác tuyên truyền, thực hiện các nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2015 - năm diễn ra Đại hội Đảng các cấp, chuẩn bị các công việc để tiến hành Đại hội Đảng lần thứ XII.

Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xuất bản năm 2015, trong sáu tháng còn lại của năm, đồng chí Nguyễn Thế Kỷ đề nghị ngành xuất bản cần khẩn trương, nghiêm túc triển khai những nhiệm vụ, giải pháp mà hội nghị vừa thống nhất, phấn đấu nâng cao chất lượng, hiệu quả phát triển của ngành từ nay đến cuối năm. Trong đó, lưu ý những nhiệm vụ trọng tâm như:

Các nhà xuất bản trên cơ sở định hướng thông tin đã thống nhất từ đầu năm, căn cứ vào tình hình thực tiễn rà soát lại kế hoạch đề tài và kế hoạch xuất bản, đẩy nhanh tiến độ xuất bản, hoàn thành các đề tài phục vụ nhiệm vụ chính trị của đất nước, nhất là các đề tài phục vụ tuyên truyền về Đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XII của Đảng; các gương điển hình tiên tiến tiến tới Đại hội thi đua yêu nước lần thứ IX; phát triển kinh tế - xã hội; tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc và các ngày lễ lớn, ngày kỷ niệm quan trọng của dân tộc, đất nước: 70 năm Cách mạng Tháng tám và Quốc khánh 2-9.

Các cơ quan chức năng chỉ đạo, quản lý nghiên cứu, có cơ chế phù hợp, phối hợp với cơ quan chủ quản tăng cường nguồn lực cho nhà xuất bản, tiếp tục đẩy nhanh quá trình tham mưu, xây dựng bổ sung vốn, nhất là vốn lưu động; đẩy mạnh triển khai đầu tư trụ sở, trang thiết bị cho nhà xuất bản trực thuộc, tạo sự chuyển biến tích cực về năng lực, tiềm lực ở các nhà xuất bản, đặc biêt khối các nhà xuất bản địa phương. Đối với các nhà xuất bản thuộc khối doanh nghiệp, nghiên cứu, linh hoạt sử dụng các cơ chế đầu tư thông qua các kênh đặt hàng, đấu thầu, tạo nguồn tích lũy cho nhà xuất bản, sớm thực hiện việc hỗ trợ các đơn vị xuất bản theo Luật Xuất bản năm 2012 và Điều 8 Nghị định 195/CP của Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật Xuất bản năm 2012, bảo đảm từ nay đến cuối năm vấn đề này được triển khai đồng bộ, toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp xuất bản.

Để chuẩn bị cho Lễ tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 42 CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa X) về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản” và sơ kết 5 năm các quyết định QĐ 281, 282, 283 của Ban Bí thư về xuất bản trong quý IV năm nay, đồng chí Nguyễn Thế Kỷ cũng đề nghị các nhà xuất bản tập trung trí tuệ toàn ngành, bám sát nhiệm vụ, hoàn thành các chỉ tiêu đề ra, đáp ứng tốt nhu cầu về xuất bản phẩm của toàn xã hội, xây dựng ngành xuất bản phát triển vững mạnh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Thu Hằng