Biến đổi khí hậu (BÐKH) một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nước ta, đe dọa việc thực hiện các mục tiêu xóa đói, giảm nghèo, các mục tiêu thiên niên kỷ và sự phát triển bền vững. Nhận thức rõ những tác động tiềm tàng của BÐKH đến sự phát triển bền vững của đất nước, Chính phủ đã sớm tham gia và phê chuẩn Công ước khung của Liên hợp quốc về BÐKH và Nghị định thư Ki-ô-tô; đồng thời chỉ đạo từng bước hoàn thiện các văn bản pháp luật, tạo hành lang pháp lý cho công tác phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với BÐKH. Tháng 12-2008, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BÐKH. Ðây là một trong những thành công ban đầu quan trọng trong nỗ lực của nước ta cùng cộng đồng quốc tế ứng phó với BÐKH, thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Ngày 5-12-2011, Chiến lược quốc gia về BÐKH đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và cho phép Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố Kịch bản BÐKH, nước biển dâng làm cơ sở cho các hoạt động ứng phó với BÐKH tại Việt  Nam. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang khẩn trương hoàn thiện Kế hoạch hành động thực hiện chiến lược để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt.

Chiến lược quốc gia về BÐKH được bố cục thành sáu phần, bao gồm: BÐKH - Thách thức và cơ hội đối với nước ta; Quan điểm chiến lược; Tầm nhìn tới năm 2100; Mục tiêu đến 2050; Các nhiệm vụ chiến lược và Tổ chức thực hiện. Trong đó, quan điểm xuyên suốt là: Chiến lược có tầm nhìn xuyên thế kỷ, là nền tảng cho các chiến lược khác; coi ứng phó BÐKH là trách nhiệm của toàn hệ thống; phát huy vai trò chủ đạo trong quản lý, điều hành của Nhà nước, nâng cao tính năng động, sáng tạo và trách nhiệm của khu vực doanh nghiệp, phát huy cao nhất sự tham gia và giám sát của các đoàn thể chính trị xã hội, nghề nghiệp và cộng đồng dân cư; phát huy nội lực là chính, tận dụng hiệu quả các cơ chế hợp tác quốc tế; ứng phó với BÐKH của Việt Nam phải gắn liền phát triển bền vững, hướng tới nền kinh tế các-bon thấp, tận dụng các cơ hội để đổi mới tư duy phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và sức mạnh quốc gia. Chiến lược đã xác định mười nhiệm vụ. Trên cơ sở các nhóm nhiệm vụ, chiến lược đã đề ra một số chương trình, đề án ưu tiên triển khai trong giai đoạn 2011-2015 như: Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BÐKH, xây dựng kế hoạch mở rộng cho giai đoạn 2016-2025; Chương trình đồng bằng sông Cửu Long và Chương trình đồng bằng sông Hồng về quản lý tài nguyên nước và thích ứng với BÐKH; Ðề án kiểm kê, giám sát phát thải khí nhà kính và quản lý các hoạt động giảm thiểu lớn của Việt Nam; Chương trình ứng phó BÐKH cho các đô thị lớn của Việt Nam; Chương trình nâng cấp và cải tạo hệ thống đê biển, đê sông phù hợp điều kiện BÐKH và nước biển dâng; Ðề án nâng cấp hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng phù hợp điều kiện BÐKH và nước biển dâng; Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các đảo dân sinh ứng phó hiệu quả với BÐKH, nước biển dâng; Ðề án xây dựng thí điểm và nhân rộng mô hình cộng đồng ứng phó hiệu quả với BÐKH.

BÐKH là một nguy cơ hiện hữu, đe dọa nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đòi hỏi chúng ta phải chủ động các hành động ứng phó kịp thời. Tuy nhiên, BÐKH cũng mang lại nhiều cơ hội về hỗ trợ tài chính và chuyển giao công nghệ từ cộng đồng quốc tế. Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường, Nguyễn Minh Quang, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về BÐKH cho rằng: Với tầm nhìn dài hạn, Chiến lược quốc gia về BÐKH là một chiến lược nền tảng, làm cơ sở để rà soát, hoàn thiện, bổ sung các chiến lược, chương trình, kế hoạch và quy hoạch hiện có và trong tương lai của các bộ, ngành, địa phương. Sau lễ công bố này, thực hiện nghiêm nhiệm vụ là cơ quan thường trực của Ủy ban Quốc gia về BÐKH, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương thực hiện chiến lược thông qua việc cụ thể hóa kế hoạch hành động quốc gia về BÐKH.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hoàn thành việc xây dựng và công bố Kịch bản BÐKH, nước biển dâng cho Việt Nam năm 2009 dựa trên kịch bản phát thải khí nhà kính và Kịch bản BÐKH toàn cầu của Ban liên Chính phủ về BÐKH, phản ánh sự tiến triển trong tương lai của các mối quan hệ giữa kinh tế - xã hội, GDP, phát thải khí nhà kính, BÐKH và mực nước biển dâng. Kịch bản là một cấu thành quan trọng của quy trình đánh giá tác động của BÐKH, phục vụ cho việc xây dựng và triển khai kế hoạch hành động của các bộ, ngành, địa phương nhằm thích ứng và giảm thiểu tác động tiềm tàng của BÐKH. Kịch bản công bố năm 2009 được xây dựng trên cơ sở các nghiên cứu trong và ngoài nước về BÐKH đến thời điểm đó, với mức độ chi tiết mới chỉ đến vùng khí hậu và chung cho cả vùng biển của Việt Nam. Kịch bản BÐKH và nước biển dâng cho Việt Nam cập nhật năm 2012 nhằm bổ sung các dữ liệu, kiến thức mới về hệ thống khí hậu và các phương pháp tính toán mới để đưa ra các kịch bản chi tiết hơn, có cơ sở khoa học hơn và phù hợp thực tiễn. Kịch bản mới chi tiết hóa đến đơn vị hành chính cấp tỉnh và các khu vực ven biển, đặc biệt đã bổ sung một số yếu tố cực trị khí hậu, phục vụ cho công tác tính toán thiết kế và quy hoạch.

Việc cập nhật kịch bản được thực hiện trên cơ sở các mô hình khí hậu, phần mềm thống kê, phương pháp luận được lựa chọn, xây dựng chuyên biệt cho Việt Nam và khu vực lân cận. Ðây là loại số liệu bổ ích cần được khai thác tối đa trong quá trình xây dựng như số liệu quan trắc tại các trạm khí tượng, khí hậu, các trạm hải văn, dữ liệu vệ tinh, số liệu mô phỏng của mô hình...

Bà Vic-to-ri-a Kwa Kwa, Giám đốc Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, bà Sét-su-kô Ya-ma-za-ki, Giám đốc Chương trình phát triển LHQ và đại diện nhiều tổ chức quốc tế tại Việt Nam đến dự Lễ công bố "Chiến lược quốc gia về BÐKH" và "Kịch bản BÐKH nước biển dâng cho Việt  Nam" cho rằng: Sự kiện nói trên chứng tỏ Việt Nam đã cụ thể hóa cam kết phát triển bền vững. Việt Nam đã chủ động ứng phó toàn diện với những tác động bất lợi và tận dụng những cơ hội do BÐKH mang lại. Các tổ chức quốc tế sẽ hỗ trợ có hiệu quả để Việt Nam hoàn thành tốt mục tiêu đã đề ra trong chiến lược quốc gia về BÐKH.

Hà Hồng/ Nhân Dân