Huyện Lộc Hà là địa phương thuộc vùng ven biển, người dân nơi đây vốn sản xuất nông, lâm và ngư nghiệp. Lộc Hà có rất nhiều dòng họ với bề dày truyền thống, nơi nuôi dưỡng và sinh ra những danh nhân, chí sỹ yêu nước như dòng họ Mai, Phan Đình, Đặng, Nguyễn Đình, Trần. Phát huy truyền thống, nhiều dòng họ đã xây dựng được tủ sách vừa giúp con cháu trong dòng họ và người dân địa phương tiếp cận được kiến thức về khoa học kỹ thuật, chăn nuôi trồng trọt để xây dựng quê hương thêm giàu đẹp.

Trong khuôn viên hơn 1.000 m2 của nhà thờ dòng họ Nguyễn Đình xóm Châu Hạ, xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà, con cháu trong dòng họ đã quyên góp xây dựng phòng đọc sách rộng hơn 150 m2 với 5 tủ sách. Xuất phát từ tâm nguyện và sự ủng hộ của con cháu trong dòng họ; được sự quan tâm, tài trợ sách, báo của các tổ chức, cá nhân, vốn sách ban đầu của tủ sách trên 1.000 bản năm 2014, đến nay tủ sách đã có trên 4.000 đầu sách. Tủ sách được đặt tại từ đường của dòng họ Nguyễn Đình, phục vụ nhu cầu đọc của con em trong họ tộc và nhân dân trên địa bàn xã Thạch Châu một cách nhanh chóng, thuận tiện và thiết thực.

Với quan niệm lấy tri thức để thay đổi cuộc sống, trong mỗi trang sách luôn chứa đựng những khối lượng kiến thức khổng lồ mà qua đó, người đọc có thể tìm thấy những cơ hội để đổi thay cuộc sống của chính mình. Do đó, các bậc cao niên của dòng họ Nguyễn Đình tâm đắc với việc xây dựng tủ sách dòng họ để định hướng cho con cháu những điều tốt đẹp thông qua việc đọc sách.

Anh Nguyễn Đình Tịnh, người được giao quản lý tủ sách cho biết: Có sự khác biệt về nhu cầu đọc giữa các thế hệ, người trẻ có sở thích đọc các đầu sách khác biệt hơn so với người già nhưng họ đều gặp nhau ở tình yêu đọc sách. Sở dĩ dòng họ Nguyễn Đình xây dựng được hệ thống tủ sách khang trang như ngày hôm nay là do có sự đồng sức đồng lòng của mọi người trong dòng họ. 

Dòng họ Nguyễn Đình có 155 hộ dân, trong đó có 110 hộ sinh sống tại địa phương. Dòng họ này đã xây dựng được quỹ khuyến học với 25 triệu đồng/năm và sẽ trao cho các cá nhân có thành tích học tập xuất sắc vào các dịp trước năm học mới hoặc vào rằm tháng Bảy.

Dòng họ Nguyễn Đình cũng là dòng họ có truyền thống hiếu học và có nhiều người thành đạt, có học hàm, học vị. Số con cháu đỗ vào các trường cao đẳng, đại học trên cả nước hàng năm rất nhiều, có em đạt huy chương Vàng giải toán qua mạng như Nguyễn Đình Thắng. 


Huyện Lộc Hà còn có các tủ sách của các dòng họ Trần Hữu ở thôn Hồng Lạc; tủ sách dòng họ Phan Huy, Lê Xuân ở thôn Thanh Tân, xã Thạch Châu; tủ sách dòng họ, gia đình của ông Hoa Cương ở xã An Lộc.

Những tủ sách dòng họ ngày càng được nhiều người biết đến thông qua sự kêu gọi của bà con, những người con của quê hương đang sống và làm việc ở các tỉnh, thành khác trên cả nước. Mỗi năm, tủ sách lại có thêm nhiều loại sách mới do người dân gửi về ủng hộ cho dòng họ. Thư viện tỉnh Hà Tĩnh, thư viện thành phố Hà Tĩnh và Ủy ban các huyện, xã cũng giúp tăng số đầu sách cho tủ sách các dòng họ. 

Hiện nay, tại tỉnh Hà Tĩnh có khoảng 20 tủ sách dòng họ đang hoạt động hiệu quả ở các huyện Lộc Hà, Nghi Xuân, Thạch Hà, Cẩm Xuyên. Các tủ sách dòng họ thường đổi, luân chuyển đầu sách ở thư viện tỉnh Hà Tĩnh để đáp ứng như cầu người đọc. 

Tủ sách dòng họ là mô hình dễ được duy trì và phát huy bởi sự hoạt động của tủ sách gắn với chương trình khuyến học của dòng họ. Người dân mỗi lần đi làm về có nhu cầu đọc sách, mượn sách đều đến tủ sách các dòng họ, từ đó duy trì văn hóa đọc trong các vùng nông thôn để từng bước nâng cao nhận thức của người dân trong việc thực hiện các chủ trương chính sách của Nhà nước, nếp sống văn hóa khu dân cư, xây dựng làng, xóm văn minh, sạch đẹp. Hơn hết, từ văn hóa đọc người dân gìn giữ nét đẹp trong sáng của tiếng Việt; bảo tồn những vốn từ, ngôn ngữ tiếng Việt trong dân gian. 

Tủ sách dòng họ là một mô hình có ý nghĩa thiết thực cần được sự quan tâm, hỗ trợ, tạo điều kiện của chính quyền địa phương để mô hình này được duy trì, nhân rộng./.

Công Tường/TTXVN