Việt Nam có một tiềm năng lớn trong lĩnh vực dược liệu. Với đa dạng về địa hình, khí hậu và được biết đến là một trong những quốc gia có số lượng loài động vật và thực vật cao trên thế giới với nhiều loại cây thuốc quý hiếm và có giá trị dược liệu cao. Một số dược liệu phổ biến ở Việt Nam bao gồm cây sâm Ngọc linh, cây quế, cây hồi, cây ba kích, cây đinh lăng, cây bạch quả, cây tam thất và nhiều loại nấm quý.

Dược liệu đóng vai trò quan trọng trong ngành y tế. Chúng được sử dụng để sản xuất thuốc, bổ sung dinh dưỡng, nâng cao sắc đẹp và điều trị các bệnh. Dược liệu có thể là các loại cây, thảo dược, hoặc các thành phần tự nhiên khác.

Dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu đều gắn liền với nguồn gốc nuôi trồng, thổ nhưỡng, bào chế, cơ sở sản xuất, giấy phép đăng ký lưu hành và quản lý pháp luật về dược liệu. Do đó, hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu và sản phẩm từ dược liệu gắn với sàn giao dịch thuơng mại điện tử sẽ mang lại sự minh bạch và an toàn cho người tiêu dùng và góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp dược phẩm. Công tác này rất cần được truyền thông để đẩy mạnh, đặc biệt vào thời điểm công nghệ số đang đem lại sự phát triển mạnh mẽ.

Nguồn gốc dược liệu

Nguồn gốc dược liệu cho biết về các loại cây, thực vật, động vật hoặc khoáng sản được sử dụng để sản xuất các loại dược phẩm. Nguồn gốc dược liệu cũng có thể tiết lộ về vùng đất, khí hậu và môi trường nơi các loại dược liệu được trồng hoặc thu hái. Thông qua việc tìm hiểu nguồn gốc dược liệu, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về các thành phần hoạt chất trong dược phẩm, cách chúng được sản xuất và ảnh hưởng của nguồn gốc đến chất lượng và hiệu quả của sản phẩm.

Ý nghĩa của nguồn gốc dược liệu là cung cấp nguồn tài nguyên quý giá cho ngành dược phẩm và y học. Nguồn gốc dược liệu cung cấp các thành phần hoạt chất cần thiết để tạo ra các loại thuốc, chất điều trị và các sản phẩm y tế khác. Ngoài ra, việc bảo vệ và duy trì nguồn gốc dược liệu cũng có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, duy trì đa dạng sinh học và bảo vệ sức khỏe con người.

Dược liệu có thể được chia thành các loại chính: dược liệu thực vật, dược liệu động vật và khoáng vật. Loại thảo dược như cây cỏ, hoa quả, rễ cây và các thành phần tự nhiên khác được thu hoạch. Dược liệu động vật bao gồm các thành phần từ động vật như sừng, da, xương, nọc độc và các phần khác của động vật. Ví dụ, nhung hươu được sử dụng trong y học truyền thống ở một số quốc gia để điều trị một số bệnh.

Hiệu quả trồng cây bạch chỉ theo hướng hữu cơ tại Hợp tác xã Nấm và cây dược liệu xã Khánh Công, huyện Yên Khánh .

Thổ nhưỡng và chất lượng dược liệu

Thổ nhưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp môi trường sống và điều kiện sinh trưởng cho các loại cây thuốc. Các yếu tố như đất, khí hậu, độ cao, nhiệt độ và độ ẩm của một khu vực đều ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng của cây thuốc.

Mối liên hệ giữa dược liệu và thổ nhưỡng là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển và chất lượng của cây thuốc. Quản lý thổ nhưỡng bền vững cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo nguồn cung cấp dược liệu lâu dài và bảo vệ môi trường. Đồng thời, đảm bảo sự phát triển lâu dài của cây thuốc. Sử dụng phân bón hợp lý, bảo vệ đất và nước, và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường có thể giúp duy trì và nâng cao chất lượng thổ nhưỡng.

Các vùng lãnh thổ đặc biệt quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển các nguồn dược liệu quý hiếm và độc đáo.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu

Truy xuất nguồn gốc của dược liệu là quá trình xác định và theo dõi nguồn gốc, quá trình sản xuất và chuỗi cung ứng của các thành phần dược liệu trong sản xuất dược phẩm. Ý nghĩa của việc này là đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm dược phẩm, đồng thời đảm bảo tính bền vững và công bằng trong ngành công nghiệp dược phẩm.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc của các thành phần dược liệu, bao gồm cây trồng, phương pháp trồng trọt, thu hoạch, chế biến và vận chuyển. Điều này giúp đảm bảo rằng các thành phần dược liệu được sản xuất và sử dụng theo các quy định và tiêu chuẩn chất lượng, đồng thời giảm nguy cơ sử dụng các thành phần không an toàn hoặc không hiệu quả.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu là một hệ thống được thiết kế để theo dõi và ghi lại thông tin về nguồn gốc, quá trình sản xuất và vận chuyển của các loại dược liệu. Nó giúp đảm bảo tính chất và chất lượng của dược liệu, đồng thời đảm bảo sự minh bạch và tuân thủ các quy định về an toàn và chất lượng. Hệ thống này thường sử dụng các công nghệ như mã QR, mã vạch, blockchain và hệ thống quản lý thông tin để theo dõi và xác minh thông tin về nguồn gốc và lịch trình của các loại dược liệu. Ngoài ra, truy xuất nguồn gốc dược liệu cũng giúp kiểm soát và ngăn chặn việc buôn lậu, làm giả hoặc sử dụng các thành phần không an toàn trong sản phẩm dược phẩm.

Truy xuất nguồn gốc dược liệu gắn với sàn giao dịch thương mại điện tử đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và an toàn của các sản phẩm dược phẩm, tăng cường sự minh bạch và tin cậy trong ngành công nghiệp dược phẩm và bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.

Sàn giao dịch thương mại điện tử

Sàn giao dịch thương mại là một nền tảng điện tử hoặc vật lý nơi các bên tham gia có thể mua bán hàng hóa, dịch vụ và tài sản tài chính. Nó cung cấp một môi trường an toàn và đáng tin cậy để giao dịch giữa các nhà cung cấp và người mua. Sàn giao dịch thương mại giúp tạo ra sự minh bạch và hiệu quả trong quá trình mua bán, đồng thời cung cấp thông tin và công cụ hỗ trợ để các bên tham gia có thể đưa ra quyết định thông minh. Nó cũng giúp tăng cường sự cạnh tranh và khả năng tiếp cận thị trường cho các doanh nghiệp và cá nhân.

Để triển khai hệ thống này, chúng ta có thể sử dụng công nghệ blockchain để lưu trữ thông tin về nguồn gốc và lịch trình của các loại dược liệu từ khi chúng được thu hoạch đến khi được chế biến thành sản phẩm cuối cùng. Blockchain sẽ giúp xác minh tính xác thực của thông tin và ngăn chặn sự gian lận. Các nhà cung cấp có thể đăng ký và cung cấp thông tin về nguồn gốc, chất lượng và quy trình sản xuất của sản phẩm của họ. Người tiêu dùng có thể tìm kiếm và mua các sản phẩm dược liệu an toàn và đáng tin cậy từ các nhà cung cấp được xác minh.

Cây dược liệu được bày bán tại chợ Sâm Ngọc Linh tỉnh Quảng Nam. 

Gắn kết hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu với sàn giao dịch thương mại điện tử sẽ mang lại nhiều lợi ích. Người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm kiếm và mua các sản phẩm từ dược liệu trực tuyến, biết được nguồn gốc của sản phẩm và đảm bảo tính chất lượng. Đồng thời, các nhà sản xuất và nhà cung cấp cũng có thể tiếp cận được một thị trường rộng lớn và xây dựng lòng tin với khách hàng.

Truyền thông kết nối truy xuất nguồn gốc dược liệu, sản phẩm từ dược liệu gắn với sàn giao dịch thương mại điện tử

Truyền thông giúp tăng cường nhận thức của công chúng về tầm quan trọng của việc bảo vệ và bảo tồn nguồn gốc dược liệu. Bằng cách thông qua các kênh truyền thông như truyền hình, báo chí, mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khác, thông tin về nguồn gốc dược liệu có thể được lan truyền rộng rãi và tiếp cận đến mọi người.

Hệ thống truyền thông và sàn giao dịch thương mại điện tử có thể được tích hợp với nhau để tạo ra một hệ thống toàn diện, giúp quản lý và theo dõi nguồn gốc dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu một cách hiệu quả.

Truyền thông có thể tạo ra những chiến dịch giáo dục và tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về việc sử dụng và mua sắm các sản phẩm từ nguồn gốc dược liệu bền vững.

Hệ thống truyền thông có thể được xây dựng để thu thập, lưu trữ và chia sẻ thông tin về nguồn gốc dược liệu. Điều này có thể bao gồm thông tin về quá trình trồng trọt, thu hoạch, chế biến và vận chuyển của các loại dược liệu. Hệ thống này có thể cung cấp thông tin chi tiết về nguồn gốc, chất lượng và các thông số kỹ thuật khác của các sản phẩm từ dược liệu.

Truyền thông có vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh và sản xuất công bằng và minh bạch. Bằng cách thông qua các phương tiện truyền thông, các công ty và tổ chức có thể chia sẻ thông tin về các hoạt động của họ liên quan đến nguồn gốc dược liệu, bao gồm cả quá trình thu thập, vận chuyển, chế biến và tiêu thụ. Điều này giúp tạo ra sự minh bạch và đảm bảo rằng nguồn gốc dược liệu được quản lý và sử dụng một cách bền vững.

 Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình đã hỗ trợ các đơn vị sử dụng, ứng dụng truy xuất nguồn gốc . 

Truy xuất nguồn gốc dược liệu và các quy định pháp luật

Quản lý và truy xuất nguồn gốc dược liệu tại Việt Nam, có một số văn bản pháp luật quan trọng cần tham khảo, như Luật Dược phẩm số 105/2016/QH13 là luật quy định về việc truy xuất nguồn gốc, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu và sử dụng dược phẩm. Nghị định số 54/2017/NĐ-CP: Nghị định này hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Dược phẩm, bao gồm quy định chi tiết về truy xuất nguồn gốc dược liệu. Thông tư số 06/2017/TT-BYT: Thông tư này quy định về việc xác định, ghi nhãn và truy xuất nguồn gốc dược liệu, cung cấp hướng dẫn chi tiết về quy trình và phương pháp truy xuất nguồn gốc dược liệu.

Một số văn bản luật pháp quốc tế, cũng cần được quan tâm, như Hiệp định CITES (Hiệp định về Buôn Bán Quốc Tế Các Loài Động Vật và Thực Vật Nguy cơ tuyệt chủng): Đây là một hiệp định quốc tế quy định các quy trình và yêu cầu cần thiết để truy xuất nguồn gốc và giám sát việc buôn bán các loài này và một số văn bản pháp luật khác cần phải tham khảo.

Lợi ích của người dân từ Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp đảm bảo rằng các sản phẩm dược phẩm được sản xuất từ nguồn gốc đáng tin cậy và tuân thủ các quy định về chất lượng và an toàn. Người dùng có thể tra cứu thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất, thành phần và hạn sử dụng của sản phẩm, từ đó đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mình.

Bảo vệ môi trường: Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu cung cấp thông tin về nguồn gốc và quy trình sản xuất của các loại cây thuốc, từ đó giúp người dùng biết được liệu pháp trồng trọt và thu hoạch có tuân thủ các quy định bảo vệ môi trường hay không.

Truy xuất nguồn gốc đối với chuỗi cung ứng thuốc hoá dược.

Khuyến khích phát triển kinh tế: Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp tạo điều kiện công bằng cho các nhà sản xuất và người bán hàng. Người dùng có thể tra cứu thông tin về nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm, từ đó có thể ưu tiên mua các sản phẩm được sản xuất và phân phối bởi các doanh nghiệp đáng tin cậy và đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng.

Tăng cường sự minh bạch và tin cậy: Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu giúp tăng cường sự minh bạch và tin cậy trong ngành dược phẩm. Người dùng có thể tra cứu thông tin về nguồn gốc, quy trình sản xuất và kiểm định của sản phẩm, từ đó đảm bảo rằng sản phẩm được mua là chính xác và đáng tin cậy.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu mang lại nhiều lợi ích cho công dân, từ việc đảm bảo chất lượng và an toàn cho sức khỏe, bảo vệ môi trường, khuyến khích phát triển kinh tế đến tăng cường sự minh bạch và tin cậy trong ngành dược phẩm.

Lợi ích quốc gia từ Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho một quốc gia, từ việc bảo vệ sức khỏe công dân, kiểm soát lậu dược phẩm, phát triển ngành công nghiệp dược phẩm, bảo vệ môi trường cho đến tăng cường uy tín và cạnh tranh quốc tế.

Người tiêu dùng có thể tra cứu nguồn gốc, quá trình sản xuất và kiểm tra chất lượng của sản phẩm, từ đó đảm bảo sự an toàn và hiệu quả của việc sử dụng dược phẩm.

Hệ thống này giúp ngăn chặn việc nhập khẩu và tiêu thụ các sản phẩm dược phẩm không rõ nguồn gốc hoặc không đủ chất lượng. Điều này giúp giảm nguy cơ sử dụng các sản phẩm giả mạo, không hiệu quả hoặc có hại cho sức khỏe.

Giúp các doanh nghiệp trong ngành dược phẩm nắm bắt thông tin quan trọng, tăng cường quản lý và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp này.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu cũng có thể giúp giám sát và kiểm soát việc khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên tự nhiên. Điều này giúp bảo vệ môi trường và duy trì cân bằng sinh thái, đồng thời đảm bảo sự bền vững của nguồn cung cấp dược liệu.

Giúp tăng cường uy tín và cạnh tranh của quốc gia trên thị trường quốc tế. Việc đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm dược phẩm là một yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Phát triển bền vững Hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu, gắn với sàn giao dịch thương mai

Đầu tiên, xác định mục tiêu của hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu muốn theo dõi và xác minh nguồn gốc của các thành phần trong sản phẩm dược phẩm, hoặc có thể quan tâm đến việc đảm bảo tính bền vững và đạo đức trong chuỗi cung ứng dược liệu.

Đặt ra tiêu chuẩn rõ ràng và chi tiết cho việc truy xuất nguồn gốc dược liệu. Điều này bao gồm việc xác định các yêu cầu về chất lượng, an toàn, đạo đức và bền vững mà các nhà cung cấp dược liệu phải tuân thủ.

Tạo ra một hệ thống theo dõi để thu thập thông tin về nguồn gốc dược liệu. Hệ thống này có thể bao gồm việc sử dụng công nghệ như mã QR, RFID hoặc blockchain để ghi lại thông tin về nguồn gốc, quá trình sản xuất và vận chuyển của từng lô dược liệu.

Thiết lập quy trình xác minh và chứng nhận để đảm bảo tính xác thực của thông tin về nguồn gốc dược liệu. Điều này có thể bao gồm việc kiểm tra và xác minh các tài liệu, chứng từ và chứng nhận từ các nhà cung cấp dược liệu.

Gia diện sản thương mại điện tử sâm Ngọc Linh tỉnh Quảng Nam.

Xây dựng mối quan hệ hợp tác với các nhà cung cấp dược liệu và các đối tác liên quan khác. Điều này có thể giúp nhà điều hành có được thông tin chính xác và đáng tin cậy về nguồn gốc dược liệu và cải thiện quy trình truy xuất.

Giáo dục và tăng cường nhận thức: Đào tạo và tuyên truyền tăng cường nhận thức cho nhân viên và đối tác về quan trọng của việc truy xuất nguồn gốc dược liệu. Điều này có thể giúp tạo ra một nền văn hóa công ty với ý thức cao về việc đảm bảo tính xác thực và bền vững của nguồn gốc dược liệu.

Định kỳ đánh giá và cải tiến hệ thống truy xuất nguồn gốc dược liệu của bạn. Theo dõi các xu hướng mới trong công nghệ và quy định liên quan để đảm bảo hệ thống của bạn luôn hiệu quả và đáp ứng được yêu cầu thị trường./.

PGS.TS. Đậu Xuân Cảnh-Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam