Ông Peter McIntyre, giáo sư động vật học tại đại học Wisconsin (Mỹ) và là tác giả của nghiên cứu này cùng một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế, đã cảnh báo: ‘‘các con sông trên thế giới đang thực sự ở trong tình trạng khủng hoảng’’. Nhờ một mô hình điện toán, các nhà nghiên cứu đã lập ra một bảng thống kê tình trạng của những con sông lớn trên thế giới bằng cách đánh giá việc tiếp cận nguồn nước của con người và tình trạng môi trường.

Có 23 yếu tố đáng chú ý được ghi nhận như mức độ ô nhiễm, sự phong phú của hệ động vật và thực vật thủy sinh, tỷ lệ đô thị hóa, phát triển nông nghiệp và công nghiệp hay việc sử dụng nguồn nước. Các kết luận đưa ra hết sức báo động: gần 80% dân số thế giới sống trong các khu vực có các con sông bị đe dọa nghiêm trọng. Trong số 47 con sông lớn nhất, chiếm một nửa lượng nước ngọt toàn cầu, có 30 con sông được đánh giá bị đe dọa ‘‘trung bình’’. Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh: ‘‘8 trong số chúng đang phải đối mặt với một mối đe dọa rất cao về đa dạng sinh thái’’.

Tình trạng trên không chỉ liên quan đến các nước đang phát triển mà cả với các nước giàu có, đã đầu tư lớn để xây dựng những con đập, hồ trữ nước hay cải tạo những bồn địa dốc. Những sáng kiến này của các nước giàu cho phép giảm 95% rủi ro liên quan nguồn cung cấp nước song lại không góp phần chấm dứt những sức ép đối với các con sông, thường xuyên chịu tác động tiêu cực. Các con sông tại Mỹ và Tây Âu cũng bị đe dọa nghiêm trọng mặc dù được đầu tư trong nhiều năm để kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ môi trường.

Liên quan các nước nghèo nhất, không có các phương tiện cần thiết để xây dựng cơ sở hạ tầng, có 3,4 tỷ người phải đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng nhất. Nghiên cứu trên nhấn mạnh: ‘‘Phần lớn tại châu Phi, các khu vực ở Trung Á, Trung Quốc, Ấn Độ, Pêru hay Bôlivia đang phải vật lộn để xây dựng các hệ thống cung cấp nước sạch’’.

Bản báo cáo này cũng tỏ ra lo ngại hơn khi cho biết các nhà khoa học đã không thể nghiên cứu sự ô nhiễm mỏ và việc thải các chất thải y tế xuống sông./.

• Phương Minh Theo báo Maxiscience.fr (Bài dịch)