Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông, mối quan tâm chung của các quốc gia trong và ngoài khu vực. Tuy nhiên, tại Biển Đông đã và đang diễn ra những vụ vi phạm nghiêm trọng do việc Trung Quốc trái phép hạ đặt giàn khoan Hải Dương - 981 và đưa nhiều tàu hộ tống bảo vệ xâm phạm sâu vào trong vùng thềm lục địa và đặc quyền kinh tế của Việt Nam kể từ ngày 1/5/2014. Các tàu của Trung Quốc liên tục có những hành động gây hấn, đâm húc và dùng vòi rồng phun nước, làm hư hại nhiều tàu kiểm ngư, cảnh sát biển và tàu cá của Việt Nam; các hành động trên là sự vi phạm nghiêm trọng Luật pháp quốc tế và Công ước luật biển, làm gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng trực tiếp đến hòa bình, ổn định và an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Việt Nam yêu cầu Trung Quốc phải rút ngay giàn khoan và các tàu hộ tống bảo vệ ra khỏi vùng biển của Việt Nam.

Ngày 10/5/2014, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã ra Tuyên bố chung bày tỏ quan ngại sâu sắc về những vụ việc phức tạp nêu trên và nhấn mạnh việc phải tuân thủ luật pháp quốc tế, Công ước Luật biển 1982 và Tuyên bố DOC, yêu cầu thực hiện kiềm chế, không được có các hành động làm phương hại hòa bình và ổn định ở khu vực, giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không đe dọa hay sử dụng vũ lực. Tuyên bố trên của ASEAN đã được các nước trong và ngoài khu vực ủng hộ mạnh mẽ. Việt Nam kêu gọi các nước và cộng đồng quốc tế tiếp tục lên tiếng mạnh mẽ để phản đối các hành động xâm phạm của Trung Quốc.

Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền và vùng biển của mình, song hết sức kiềm chế, kiên trì đối thoại và sử dụng các biện pháp hòa bình phù hợp với Luật pháp quốc tế để yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan và các tàu hộ tống bảo vệ ra khỏi vùng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Việt Nam nhấn mạnh việc nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế  và Công ước Luật biển 1982 , ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả các quy định của DOC, đồng thời khẳng định nhu cầu cấp thiết phải sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử có tính chất ràng buộc ở Biển Đông (COC) nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông.

Về định hướng tương lai của Diễn đàn Khu vực ASEAN, Thứ trưởng Phạm Quang Vinh đánh giá cao đóng góp của Diễn đàn Khu vực ASEAN  trong 20 năm qua (1994 – 2014); đề nghị Diễn đàn Khu vực ASEAN cần phải tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được và đặc biệt chú ý việc tăng cường xây dựng lòng tin trong bối cảnh khu vực đang có sự gia tăng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn và đang phải đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống phức tạp. Để đạt được điều đó, ARF cần phải tiếp tục nỗ lực thúc đẩy các nguyên tắc về lòng tin, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và tuân thủ Luật pháp quốc tế; tiếp tục góp phần thúc đẩy việc xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực và nguyên tắc ứng xử chung của khu vực vì các mục tiêu chung là hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực.

2. Trước đó, tối ngày 8/6/2014 đã diễn ra Cuộc họp Quan chức cao cấp (SOM) Hợp tác Hạ nguồn Mekong (LMI) (gồm các nước Campuchia, Lào, Myamar, Thái Lan, Việt Nam và Mỹ) và Cuộc họp Quan chức cao cấp Hợp tác Hạ nguồn Mekong – những người bạn (FLM) (gồm đại diện các nước Mekong, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand, EU).

Tại cuộc họp Quan chức cao cấp (SOM) hợp tác Hạ nguồn Mekong – Mỹ (LMI), các nước đã thảo luận về định hướng hợp tác Hợp tác Hạ nguồn Mekong  trong 5 năm tới và chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Hợp tác Hạ nguồn Mekong lần 7. Đánh giá hợp tác giai đoạn vừa qua, các thành viên chia sẻ nhận định rằng Hợp tác Hạ nguồn Mekong  đã từng bước khẳng định được vai trò trong hợp tác khu vực; nhiều chương trình hợp tác về môi trường và nước, y tế, giáo dục, kết nối, an ninh năng lượng, nông nghiệp và an ninh lương thực đã được triển khai thành công. Các bên cũng cơ bản nhất trí hợp tác Hợp tác Hạ nguồn Mekong 5 năm tới sẽ tập trung vào các dự án trọng điểm với hiệu quả cao, đồng thời tăng cường thảo luận về các vấn đề mang tính liên ngành có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững tăng trưởng kinh tế của tiểu vùng Mekong như mối liên hệ giữa nước – năng lượng – lương thực, kết nối khu vực và bình đẳng giới.

Tại Cuộc họp SOM Hợp tác Hạ nguồn Mekong – những người bạn (FLM), đại diện các đối tác phát triển đã tái khẳng định quan tâm và kế hoạch tăng cường hợp tác với các nước tiểu vùng Mekong, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển và hỗ trợ giải quyết các thách thức chung của khu vực. Các bên thống nhất lựa chọn “phát triển bền vững” làm chủ đề thảo luận chính tại Hội nghị Bộ trưởng Hợp tác Hạ nguồn Mekong  lần 7 và Hợp tác Hạ nguồn Mekong – những người bạn lần 4 dự kiến tổ chức tại Nay Pyi Taw vào tháng 8/2014.

Phát biểu tại các cuộc họp, Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Vinh, Trưởng đoàn Việt Nam, nhấn mạnh hợp tác Hợp tác Hạ nguồn Mekong  giai đoạn tới cần phát huy các thành quả đã đạt được, chú ý tới nhu cầu và sự phát triển bền vững của tiểu vùng Mekong, kết hợp giữa thực hiện các dự án cụ thể với đối thoại chính sách, đặc biệt là về quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong. Thứ trưởng cũng đề nghị Hợp tác Hạ nguồn Mekong – những người bạn đẩy mạnh chia sẻ thông tin, tăng cường phối hợp giữa các cơ chế hợp tác hiện có; và kêu gọi “những người bạn” tham gia tích cực vào các hoạt động hợp tác của Hợp tác Hạ nguồn Mekong./.