Trong chuyến công tác cùng đội cắm mốc hai tỉnh Quảng Nam và tỉnh Sê Kông (Lào) vừa qua, chúng tôi đã ghé thăm bản Tăng Noong, huyện Đắc Chưng, tỉnh Sê Kông. Khi trò chuyện cùng một số người dân địa phương, tình cờ chúng tôi được nghe câu chuyện thú vị về hành trình cây lúa nước của Việt Nam du nhập sang đất bạn Lào.
Nhờ canh tác theo kỹ thuật trồng lúa nước của Việt Nam, người dân Tăng Noong (Lào) không còn đói ăn mùa giáp hạt
Theo ông Thọn Khăm, Chủ tịch mặt trận bản Tăng Noong, thì: Thời kỳ mới giải phóng, đồng bào các bộ tộc Lào ở bản Tăng Noong không đủ cái ăn. Cây lúa nếp trên rẫy hái về không đầy gùi nên đến mùa gặt là thường sang bên Việt Nam giúp người thân, bạn bè Cơ Tu (thuộc hai huyện Nam Giang và Tây Giang của tỉnh Quảng Nam) thu hoạch lúa. Lúa nước bên Việt Nam tốt lắm, cầm nặng tay, sướng con mắt. Vì vậy, khi được bạn bè bên ấy tặng gùi thóc mang về Lào, bà con đã không ăn mà để dành làm lúa giống.
Còn già làng Thon Đề tự hào kể rằng: Hồi đó, bà con Tăng Noong cũng học theo đồng bào Cơ Tu, vỡ được một ít đất làm mặt bằng cấy lúa, nhưng đến kỳ trổ hạt, bông lúa cứ dựng đứng, lép kẹp như mũi giáo. Trong những lần sang thăm ông Zơ Râm Pao (trước đây là Phó chủ tịch xã La Êê, huyện Nam Giang), ông ấy thường chỉ cho cách lấy nước suối đưa về ruộng thường xuyên, chứ không phải chỉ đưa nước về thời điểm lúc cấy hoặc gieo hạt. Từ đó mỗi lần thu hoạch, gùi nhiều lần về nhà mà vẫn chưa hết lúa, bà con Tăng Noong ưng cái bụng lắm. Bà con tiếp tục cùng nhau khai hoang đất dọc theo con suối. Chỗ nào đất cao quá là be bờ chắn, làm máng dẫn nước về ruộng. “Ngày xưa thì ông Zơ Râm Pao giúp chúng tôi, bây giờ đến lượt Zơ Râm Pênh, con của ông Pao, hiện là cán bộ của Đồn Biên phòng La Êê (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Nam) mỗi lần đi công tác sang Tăng Noong, Tăng Ta Lăng đều mang theo cả sách hướng dẫn về cách ủ lá cây, làm chuồng cho trâu bò lấy phân bón cho cây lúa. Lúa bây giờ trúng lắm. Bà con ở đây quý Pao, quý Pênh lắm” - ôm đôi vai của Trung úy Zơ Râm Pênh, ông Thọn Khăm không giấu được niềm vui. Vậy là câu chuyện cây lúa nước ở các bản giáp biên với Việt Nam gồm Tăng Noong, Tăng Ta Lăng, Tăng Dơi… đều có nguồn gốc, xuất xứ kỹ thuật gieo trồng từ người Việt.
Ông Thọn Khăm tâm sự thật lòng: "Dân số ở bản Tăng Noong còn ít, hạt lúa làm ra nhiều nhưng ăn không hết, thậm chí có nhà thu hoạch không kịp nên lúa rụng phí ngoài đồng. Kỹ thuật trồng lúa nước của bà con Cơ Tu bên Việt Nam áp dụng cho cây lúa nếp của Lào rất tốt. Xin cảm ơn các bạn Việt Nam!".
QUỐC VŨ/QĐND