Phóng viên (PV): Kính thưa Phó Thủ tướng, đồng chí đánh giá như thế nào về ý nghĩa chính trị của công tác đặc xá năm nay?
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Từ khi đất nước ta giành được độc lập năm 1945, xuất phát từ truyền thống nhân ái của dân tộc, từ bản chất nhân đạo và chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với người phạm tội, nhân các sự kiện trọng đại hoặc ngày lễ lớn của đất nước, chúng ta đều tiến hành đặc xá tha tù trước thời hạn cho những phạm nhân có quá trình học tập, lao động, cải tạo tốt, đã chấp hành hình phạt tù được một thời gian theo các quy định pháp luật.
Chỉ tính riêng 5 năm vừa qua, chúng ta đã tiến hành 6 đợt đặc xá tha tù cho 52.473 người (trong đó 52.062 người được đặc xá tha tù trước thời hạn; 411 người đang được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù được đặc xá). Năm nay, nhân dịp kỷ niệm 66 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã có Quyết định số 1123/2011/QĐ-CTN ngày 19-7-2011 về đặc xá năm 2011. Theo đó, ngày 25-8-2011, Chủ tịch nước đã ký các quyết định đặc xá tha tù trước thời hạn cho 10.244 phạm nhân đang chấp hành hình phạt tù và đặc xá cho 291 phạm nhân đang được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù. Điều này một lần nữa thể hiện và khẳng định chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước, truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội bị kết án phạt tù đã thực sự cải tạo tiến bộ và có đủ các điều kiện theo đúng quy định.
PV: Đặc xá là công việc phức tạp, HĐTVĐX đã chỉ đạo các bộ, ngành, cơ quan liên quan tiến hành như thế nào để thực hiện tốt Quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước, thưa Phó Thủ tướng?
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Để bảo đảm cho công tác đặc xá được thực hiện đúng đối tượng, tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật, các cơ quan liên quan đã phối hợp rất chặt chẽ, ban hành đầy đủ các văn bản cần thiết và có tính hệ thống cao.
Các cơ quan thông tin đại chúng đã kịp thời đưa tin tuyên truyền, giải thích về chủ trương chính sách đặc xá, tạo điều kiện giúp cho mọi tầng lớp nhân dân và những người quan tâm hiểu rõ về chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước, truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam.
Trong quá trình xét đặc xá, Cơ quan Thường trực HĐTVĐX đã tổ chức các đoàn công tác do Chủ tịch Hội đồng và các ủy viên của HĐTVĐX làm trưởng đoàn đi chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc tại các trại giam, trại tạm giam để đảm bảo việc xét đặc xá được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.
Cũng như các đợt đặc xá đã được tiến hành trước đây, khi xem xét đặc xá đều phải tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định, đó là: Đặc xá phải được tiến hành nghiêm minh, chặt chẽ, công khai, dân chủ, đảm bảo công bằng, đúng đối tượng và đủ điều kiện đã quy định, để tất cả các phạm nhân có đủ điều kiện đều được xem xét và không để những người không đủ điều kiện theo quy định lại được xem xét đặc xá.
PV: Như Phó Thủ tướng đã đặt vấn đề ở trên, công tác đặc xá phải được tiến hành nghiêm minh, chặt chẽ, công khai, dân chủ, đảm bảo công bằng, đúng đối tượng… Vậy, điều đó đã được thể hiện trên thực tế như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: HĐTVĐX đã chỉ đạo, hướng dẫn việc xét duyệt đặc xá thực hiện theo đúng trình tự.
Các trại giam, trại tạm giam tuyên truyền phổ biến đến tất cả các phạm nhân nội dung quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2011, hướng dẫn của HĐTVĐX về điều kiện, tiêu chuẩn được xét đặc xá. Việc này phải được phổ biến trực tiếp và niêm yết tại các trại giam, trại tạm giam, buồng giam.
Các phân trại tổ chức cho các phạm nhân bỏ phiếu kín bình bầu những người có thái độ cải tạo tốt, đủ điều kiện được xét đặc xá. Căn cứ điều kiện, tiêu chuẩn và kết quả bỏ phiếu, các trại giam, trại tạm giam lập hồ sơ đề nghị xét đặc xá đối với những phạm nhân đủ điều kiện, tiêu chuẩn.
Hội đồng xét và đề nghị đặc xá của các trại giam, trại tạm giam, công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các quân khu (với các trại giam, trại tạm giam do Bộ Quốc phòng quản lý) tiến hành xét duyệt từng trường hợp cụ thể, sau đó lập danh sách, hồ sơ đề nghị đặc xá.
Tổ thẩm định liên ngành (gồm đại diện Bộ Công an, TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam) tiến hành thẩm định từng hồ sơ đề nghị đặc xá do các trại giam, trại tạm giam, công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các quân khu lập. Sau đó, các hồ sơ này được gửi đến 9 cơ quan thành viên HĐTVĐX để thẩm định lại từng trường hợp.
Trên cơ sở kết quả, thẩm định HĐTVĐX trình Chủ tịch nước quyết định việc đặc xá tha tù trước thời hạn đối với các phạm nhân.
PV: Ngoài những yêu cầu trong quy trình xét duyệt, theo Phó Thủ tướng, yêu cầu quan trọng nhất của công tác đặc xá là gì?
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Việc đặc xá tha tù trước thời hạn đối với những người đã có hành vi vi phạm pháp luật hình sự là chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Không chỉ dừng lại ở việc đặc xá tha tù mà chính sách nhân đạo đó còn tiếp tục được thể hiện trong việc tạo điều kiện để những người được đặc xá tái hòa nhập cộng đồng. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và UBND các tỉnh, thành phố thực hiện các biện pháp, chính sách cụ thể để tạo điều kiện cho những người được tha tù trở về sớm hòa nhập cộng đồng, như: Tổ chức học nghề, trang bị kiến thức xã hội cho những người chuẩn bị được tha tù trong các trại giam, trại tạm giam; cấp ủy và chính quyền các địa phương chỉ đạo các ngành, các cấp không phân biệt đối xử đối với những người được tha tù về địa phương trong việc thực hiện các chính sách xã hội như việc làm, vay vốn sản xuất, kinh doanh; tham gia các chương trình, dự án xóa đói, giảm nghèo…
Thực tiễn cho thấy, những đợt đặc xá là dịp tốt để mỗi phạm nhân có cơ hội suy xét lại những lỗi lầm đã phạm phải, tự mỗi người phải đánh giá kết quả cải tạo của mình, kiên quyết dứt bỏ quá khứ tội lỗi, phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội. Thực tế cũng minh chứng, tuyệt đại đa số những người được đặc xá đã có ý thức hoàn lương, hướng thiện, nhanh chóng tái lập cuộc sống cộng đồng; trong số đó, có nhiều người đã có cuộc sống ổn định, có người rất thành đạt và tích cực tham gia vào các hoạt động từ thiện, được xã hội đánh giá cao… Chính vì vậy, để đạt được mục đích là giáo dục, cải tạo và đưa họ trở lại xã hội, để họ có cơ hội phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội và không tái phạm; các cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế và mọi công dân cần tiếp tục quan tâm, quản lý, giáo dục, tạo điều kiện giúp đỡ người được đặc xá trở về hòa nhập cộng đồng như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 1206/CĐ-TTg, ngày 21-7-2011.
PV: Có người nhìn nhận rằng, công tác đặc xá ở Việt Nam vẫn còn sự phân biệt đối xử hoặc hạn chế… Phó Thủ tướng có ý kiến gì về điều này?
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Cần khẳng định rằng: Ở Việt Nam, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lý theo đúng các quy định của pháp luật Việt Nam. Những phạm nhân được đặc xá lần này là những người đã có hành vi vi phạm pháp luật hình sự Việt Nam và đã bị Tòa án nhân dân các cấp của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam xét xử, tuyên phạt theo các quy định của Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng Hình sự Việt Nam, nay họ đủ điều kiện thì được xem xét đặc xá. Chính vì vậy, đặc xá không có sự phân biệt đối xử hoặc hạn chế với bất kỳ phạm nhân nào cho dù họ là người Việt Nam hay là người có quốc tịch nước ngoài, nếu họ có đủ điều kiện theo quy định đều được xét đặc xá. Cũng xin nói thêm, với số ít những người đã được đặc xá trở về hòa nhập với cộng đồng, nhưng không tự giác hoàn lương, hướng thiện và tiếp tục tái phạm thì sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc theo đúng quy định của pháp luật.
PV: Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!
PHÙNG KIM LÂN/QĐND