Ngay từ khi thành lập, Đảng ta đã rất coi trọng công tác vận động nhân dân. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ (bổ sung, phát triển 2011) đã tổng kết những bài học kinh nghiệm của cách mạng Việt Nam, một lần nữa khẳng định: "Chính nhân dân là người làm nên thắng lợi lịch sử", "sức mạnh của Đảng là sự gắn bó với nhân dân". Công tác dân vận theo tôi nghĩ, mục đích cuối cùng là làm cho dân gắn bó với Đảng, khi Đảng gắn bó với nhân dân, dựa vào sức mạnh to lớn của nhân dân để thực hiện các nhiệm vụ cách mạng cũng là ước nguyện của nhân dân. Hồ Chí Minh trong bài báo Dân vận đăng trên báo Sự Thật ngày 15-10-1949 đã viết: "Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công".
Đánh giá công tác dân vận trong thời gian qua, chủ yếu trong thời kỳ đổi mới, không ai không thấy rõ sự kế thừa trung thành tư tưởng Hồ Chí Minh, đó là xác định "dân là gốc", "lấy dân làm gốc", thực hiện dân chủ với khẩu hiệu nổi tiếng "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" được đề xướng tại Đại hội lần thứ VI của Đảng. Những thành tựu có ý nghĩa lịch sử trong thời kỳ đổi mới có đóng góp quan trọng của công tác vận động nhân dân trên cơ sở đường lối đổi mới đúng đắn của Đảng.
Như trên đã nói, công tác dân vận có mục tiêu củng cố và phát triển sự gắn bó giữa nhân dân với Đảng, nhưng Đại hội XI của Đảng thẳng thắn chỉ rõ niềm tin của dân với Đảng bị giảm sút, có nghĩa là cần xem xét nghiêm túc hiệu quả công tác dân vận. Vì nhìn trong thực tiễn, thì có ý kiến cho rằng những biểu hiện của chủ nghĩa quan liêu ngày càng nghiêm trọng, bệnh hành chính hoá ở các đoàn thể nhân dân không giảm bớt, làm cho sự lãnh đạo ngày càng xa dân.
Thực hiện "Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác dân vận của Đảng" theo Nghị quyết Đại hội XI trong thời kỳ mới khi cơ cấu xã hội thay đổi, dân trí cao hơn, hội nhập quốc tế ngày càng sâu, do đó có nhiều vấn đề mới đặt ra, chỉ xin góp một số ý:
Một là, muốn vận động nhân dân có hiệu quả thì công tác chỉnh đốn Đảng và bộ máy Nhà nước phải có hiệu quả. Trước mắt là thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay" và tái cơ cấu nền kinh tế gắn với sửa đổi mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển bền vững.
Cán bộ phải gương mẫu, đảng viên phải sống ngay ngắn, gương mẫu thì mới có điều kiện nói ra lời nói phải và nói nhân dân mới nghe vì sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên là một nội dung quan trọng của phương thức lãnh đạo của Đảng đã nêu trong Cương lĩnh... Còn ngược lại, cán bộ, đảng viên tư lợi, vun vén lợi quyền cho cá nhân, họ tộc, tham nhũng, làm giàu bất chính, sống xa hoa, hách dịch với dân thì làm sao có thể để nhân dân nghe theo, tin theo.
Do đó, theo tôi, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận có quan hệ chặt chẽ với hiệu quả việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và bộ máy Nhà nước.
Hai là, trong điều kiện Đảng cầm quyền, các chủ trương, chính sách của Nhà nước mang lại lợi ích cho nhân dân, cho đất nước là cơ sở để cho công tác dân vận có hiệu quả. Do đó, phải nâng cao trí tuệ, thực hành dân chủ, lắng nghe ý kiến nhiều chiều, bảo đảm đường lối, chủ trương, chính sách ngày càng hoàn chỉnh, đúng đắn mang lại lợi ích cho nhân dân.
Cương lĩnh một lần nữa khẳng định: "Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam". Sự lãnh đạo của Đảng bao gồm quyết định đúng đường lối, chủ trương, khả năng thuyết phục, việc chọn lựa và bố trí cán bộ đúng và sự gương mẫu của đảng viên như Cương lĩnh đã ghi, chỉ xin bàn riêng về khả năng quyết định các chủ trương đúng đắn vì lợi ích đất nước và nhân dân.
Để các chính sách của Đảng và Nhà nước ngày càng hoàn chỉnh đúng đắn, công tác vận động nhân dân không chỉ một chiều giải thích để nhân dân hiểu rõ và làm theo đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, mà còn cần phản ánh trung thực sự vừa lòng cũng như chưa vừa lòng của dân, những đóng góp bổ sung của nhân dân đặc biệt là của các chuyên gia để góp phần bổ sung, hoàn chỉnh làm cho đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đúng đắn, hợp lòng dân. Khi có sai lầm thì thành khẩn nhận lỗi và sửa chữa.
Ba là, trong mối quan hệ giữa cán bộ đảng và viên chức với nhân dân, tôi thấy ngày càng cách xa. Ở không ít nơi nhân dân không còn coi cán bộ, công chức như là người của mình, chưa nói gì tới là công bộc của dân như Bác Hồ đã dạy.
Quan hệ giữa cán bộ, viên chức với nhân dân có nhiều nội dung, trước hết ở tấm lòng vì nước, vì dân, trong đó rất coi trọng phong cách ứng xử tôn trọng dân, sống trong dân, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của dân và giải quyết chóng vánh, thuận tiện những yêu cầu hợp lý của dân.
Bốn là, tôi muốn nói đôi lời về từ "Dân vận khéo" của Bác Hồ trong bài Dân vận của Bác. Tôi hiểu "khéo" ở đây, trước hết là phải giỏi giang, khôn khéo khi ban hành chính sách đúng đắn phù hợp với xã hội có lợi ích không hoàn toàn giống nhau, luôn luôn trọng dân, gần gũi để hiểu ước ao, nguyện vọng của dân, tiếp dân lịch sự, lễ phép, tăng cường đối thoại, dùng lý lẽ để thuyết phục dân hiểu và tin theo chính sách đúng đắn, không dùng lối áp đặt, càng không bao giờ được đe nẹt dân, để dân tin theo một cách thoải mái. Thế là "khéo", trước hết khéo từ ban hành chủ trương khi cơ cấu xã hội thay đổi, lợi ích bộ phận có khi trái nhau, để tạo ra sự đồng thuận cao; chứ không chỉ là kỹ thuật nói, và không bao giờ được dùng cách nói dối dân để dụ dân theo./.
Hữu Thọ