Nghị quyết số 29/NQ-TW đặt ra yêu cầu: "Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh… Bảo đảm cho học sinh có trình độ trung học cơ sở (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng" .

Nghị quyết số 44/NQ-CP của Chính phủ xác định: "Triển khai phân luồng và định hướng nghề nghiệp ở giáo dục phổ thông". Luật Giáo dục 2019 quy định:“Hướng nghiệp trong giáo dục là hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài cơ sở giáo dục để giúp học sinh có kiến thức về nghề nghiệp, khả năng lựa chọn nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội”.

Nhằm triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh phổ thông, ngày 14/5/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 522/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong GDPT giai đoạn 2018 - 2025” (sau đây gọi tắt là Đề án 522), trong đó xác định mục tiêu chung của công tác giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh là “Tạo bước đột phá về chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục phổ thông, góp phần chuyển biến mạnh mẽ công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông vào học các trình độ giáo dục nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương, đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quốc gia, hội nhập khu vực và quốc tế”.

Trên thế giới, công tác giáo dục hướng nghiệp được hầu hết các nước phát triển quan tâm thực hiện và đạt được những kết quả tốt, góp phần quan trọng vào việc phát triển nguồn nhân lực đảm bảo cả về số lượng, cơ cấu và chất lượng. Việc phân luồng học sinh được thực hiện ngay sau cấp trung học cơ sở; công tác giáo dục hướng nghiệp được thực hiện trong chương trình giáo dục trong nhà trường ngay từ cấp tiểu học; các giáo viên đều tham gia quá trình hướng nghiệp và đồng thời có đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản về tư vấn hướng nghiệp cho học sinh; nhà nước có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện cho sự phân luồng; các cơ sở đào tạo nghề, doanh nghiệp tham gia sâu vào hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường.

Đối với nước ta, công tác giáo dục hướng nghiệp cũng được quan tâm khá sớm, Ngày 19/3/1981, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 126-CP về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và sử dụng hợp lý học sinh các cấp phổ thông cơ sở và phổ thông trung học tốt nghiệp ra trường. Công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng đã được Nhà nước, các cấp, các ngành quan tâm và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác hướng nghiệp học sinh phổ thông trong thời gian qua còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế như chưa thực hiện hết chức năng, chưa tạo ra sự khác biệt về chất cả trên bình diện thái độ nghề nghiệp lẫn hiểu biết nghề nghiệp; đặc biệt là học sinh chưa phát triển được năng lực lựa chọn nghề nghiệp phù hợp dựa trên sự hiểu biết rõ năng lực của bản thân và hiểu biết những yêu cầu cốt yếu của nghề mình định chọn và chưa đẩy mạnh được phân luồng học sinh phổ thông đi theo luồng giáo dục nghề nghiệp.

Triển khai thực hiện Đề án 522 vào thực tiễn hoạt động của ngành, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã chỉ đạo, tổ chức nhiều hoạt động mang lại những kết quả bước đầu khả quan, trong đó hoạt động giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh được đưa vào thành một nội dung quan trọng trong Chương trình GDPT(GDPT) 2018.

Đa dạng hóa các con đường hình thành năng lực nghề nghiệp sau THCS tại các cơ sở GDNN

Chương trình GDPT 2018 xác định: “Giáo dục hướng nghiệp bao gồm toàn bộ các hoạt động của nhà trường phối hợp với gia đình và xã hội nhằm trang bị kiến thức, hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh, từ đó giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, tính cách, sở thích, quan niệm về giá trị của bản thân, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của gia đình và phù hợp với nhu cầu của xã hội. Giáo dục hướng nghiệp có ý nghĩa quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện và phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và sau trung học phổ thông”.

Một số nội dung trọng tâm về giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình giáo dục phổ thông.

Giáo dục hướng nghiệp ở phổ thông bao gồm toàn bộ các hoạt động của nhà trường phối hợp với gia đình và xã hội nhằm trang bị kiến thức, hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh, từ đó giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, tính cách, sở thích, quan niệm về giá trị của bản thân, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của gia đình và phù hợp với nhu cầu của xã hội. Giáo dục hướng nghiệp có ý nghĩa quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện và phân luồng học sinh sau trung học cơ sở cũng như sau trung học phổ thông.

Giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình GDPT 2018 được xây dựng trên cơ sở kế thừa ưu điểm của hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình GDPT hiện hành; bám sát nội dung Đề án 522 của Chính phủ.

Trong Chương trình GDPT 2018, GDPT được chia thành hai giai đoạn là giai đoạn giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Nội dung giáo dục hướng nghiệp được lồng ghép, tích hợp vào các môn học, hoạt động giáo dục. Trong đó, có ưu thế và thể hiện vai trò rõ ràng về giáo dục hướng nghiệp là các môn học Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật, Giáo dục công dân và Hoạt động trải nghiệm, Hướng nghiệp. Giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình GDPT mới được thực hiện chủ yếu ở các năm học cuối của trung học cơ sở và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp. Nội dung giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình GDPT mới cũng phản ánh được xu hướng dịch chuyển ngành nghề trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư thông qua thúc đẩy giáo dục Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật, Toán học và định hướng nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực đó cho học sinh.

Để đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả của các hoạt động giáo dục hướng nghiệp, Chương trình tổng thể xác định rõ năng lực định hướng nghề nghiệp (thành phần của năng lực tự chủ và tự học) cũng như các yêu cầu cần đạt cho năng lực này ở từng cấp học. Trên cơ sở đó, các môn học, hoạt động giáo dục xác định cơ hội và nêu yêu cầu cần đạt cụ thể về giáo dục hướng nghiệp trong môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm, tính chất của môn học để thực hiện thống nhất trong cả nước.

Giáo dục hướng nghiệp trong một số môn học và hoạt động giáo dục

Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ:Trong Chương trình GDPT 2018, cùng với hoạt động trải nghiệm, Công nghệ là môn học thể hiện vai trò chủ chốt thực hiện giáo dục hướng nghiệp và phân luồng ở trường phổ thông.

Giáo dục công nghệ phổ thông chuẩn bị cho học sinh: Học tập và làm việc hiệu quả trong môi trường công nghệ ở gia đình, nhà trường và xã hội trên cơ sở hình thành và phát triển các năng lực nhận thức, giao tiếp, sử dụng, đánh giá công nghệ và thiết kế kĩ thuật; Thúc đẩy giáo dục STEM; Tích hợp giáo dục hướng nghiệp; Chuẩn bị cho học sinh các tri thức, kĩ năng nền tảng để lựa chọn ngành nghề thuộc các lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ. Những giá trị cốt lõi nêu trên của môn Công nghệ cho thấy, giáo dục hướng nghiệp là một trong những sứ mạng quan trọng của môn Công nghệ.

Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ được thể hiện trước hết qua việc mô tả yêu cầu cần đạt về định hướng nghề nghiệp trong năng lực tìm hiểu công nghệ, năng lực thành phần của năng lực công nghệ.

Biểu hiện cụ thể của giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ bao gồm các cấp độ: Mạch nội dung về hướng nghiệp; Yêu cầu cần đạt về ngành nghề thuộc các lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ; Trải nghiệm ngành nghề thông qua các mô đun kĩ thuật, công nghệ tự chọn. Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ được triển khai chủ yếu ở các lớp cuối cấp trung học cơ sở và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp.

Ởcác lớp 7 và 8, giáo dục hướng nghiệp được thể hiện qua các yêu cầu cần đạt về ngành nghề liên quan tới các lĩnh vực nông - lâm nghiệp và thủy sản, kĩ thuật cơ khí, kĩ thuật điện, thiết kế kĩ thuật.

Tới lớp 9, giáo dục hướng nghiệp được thực hiện thông qua các nội dung quan trọng về hướng nghiệp bao gồm các tri thức về nghề nghiệp; hệ thống giáo dục quốc dân; thị trường lao động; cơ sở lí thuyết, phương pháp lựa chọn và lập kế hoạch nghề nghiệp. Những nội dung lí thuyết nền tảng này còn giúp triển khai các hoạt động hướng nghiệp trong trường phổ thông nói chung, trong các môn học, hoạt động giáo dục nói riêng đạt hiệu quả cao hơn. Cũng trong lớp 9, học sinh được lựa chọn theo học một mô đun có tính nghề về kĩ thuật, công nghệ thuộc ba lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Qua đó, học sinh được trải nghiệm kĩ thuật, công nghệ gắn với yếu tố nghề nghiệp, hình thành phẩm chất, năng lực tương ứng, đánh giá được mức độ phù hợp, hứng thú của bản thân về các lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ tương ứng.

Trong giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, với tinh thần học để chuẩn bị, học để thích ứng với lĩnh vực nghề nghiệp học sinh lựa chọn sau khi tốt nghiệp, môn Công nghệ có vai trò trang bị cho học sinh tri thức nền tảng và các năng lực cốt lõi phù hợp với ngành nghề kỹ thuật, công nghệ các em lựa chọn sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông thuộc một trong hai định hướng Công nghiệp hoặc Nông nghiệp.

Với tư tưởng định hướng nghề nghiệp như trên, môn Công nghệ là môn học được thiết kế dành cho các học sinh có thiên hướng lựa chọn nghề thuộc các lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ.

Người lao động học nghề sớm sẽ tăng khả năng tự lập, dễ tìm việc làm.

Giáo dục hướng nghiệp trong môn Tin học: Trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư có nhiều ngành nghề và việc làm mới xuất hiện đòi hỏi kiến thức, kĩ năng tin học chuyên sâu. Môn Tin học có cơ hội góp phần giúp học sinh có thể định hướng nghề nghiệp trong tương lai hoặc ra đời khởi nghiệp, lập nghiệp trong lĩnh vực tin học. Do vậy Chương trình môn Tin học rất coi trọng giáo dục hướng nghiệp thể hiện thông qua các cấp độ: Chủ đề hướng nghiệp với tin học; Tích hợp giáo dục hướng nghiệp qua các chủ đề, chuyên đề học tập; Qua các dự án học tập và tạo sản phẩm số. Với chủ đề hướng nghiệp với tin học, môn Tin học dành thời lượng đáng kể các nội dung giáo dục hướng nghiệp. Với cấp độ 2 và 3, giáo dục hướng nghiệp được thể hiện thông qua giới thiệu cho học sinh một số ngành nghề, nghề nghiệp trong lĩnh vực tin học liên quan tới ứng dụng tin học, mạng máy tính và Internet, một số chủ đề hiện đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Ở cấp THPT nội dung giáo dục tin học được tổ chức thành các nhóm chủ đề theo hai định hướng: Tin học ứng dụng và Khoa học máy tính. Tuỳ theo sở thích và định hướng nghề nghiệp của bản thân, học sinh được lựa chọn một trong hai định hướng trên thông qua việc chọn nhóm chủ đề tương ứng. Định hướng Tin học ứng dụng đáp ứng nhu cầu sử dụng máy tính như một công cụ của công nghệ kĩ thuật số trong học tập và làm việc. Định hướng Khoa học máy tính đáp ứng mục đích đi sâu vào hệ thống máy tính, chú trọng phát triển tư duy máy tính, khả năng tìm tòi, khám phá, phát triển các phần mềm và dịch vụ trên máy tính.

Giáo dục hướng nghiệp trong môn Giáo dục công dân: Giáo dục hướng nghiệp trong môn Giáo dục công dân được thể hiện trong cả yêu cầu cần đạt trong năng lực phát triển bản thân và trong nội dung giáo dục ở trung học cơ sở và trung học phổ thông.

Cụ thể, yêu cầu cần đạt về giáo dục hướng nghiệp được thể hiện trong môn học như sau: Xác định được hướng phát triển phù hợp của bản thân sau trung học cơ sở với sự tư vấn của thầy giáo, cô giáo và người thân (đối với THCS); Bước đầu biết tạo lập, xây dựng ý tưởng cho một hoạt động kinh doanh nhỏ; lựa chọn được mô hình hoạt động kinh tế thích hợp trong tương lai đối với bản thân; xác định được hướng phát triển phù hợp của bản thân sau trung học phổ thông, lựa chọn được các môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp của bản thân (đối với THPT).

Về nội dung, ở cấp trung học cơ sở, các chủ đề liên quan tới giáo dục hướng nghiệp bao gồm tự lập, quản lí và sử dụng tiền, xác định mục tiêu cá nhân, quyền và nghĩa vụ lao động của công dân, sống có lí tưởng, quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế.
Trong giai đoạn giáo dục hướng nghiệp Giáo dục công dân có tên môn là Giáo dục kinh tế và pháp luật là môn học lựa chọn, dành cho những học sinh định hướng theo học các ngành nghề Giáo dục chính trị, Giáo dục công dân, Kinh tế, Hành chính và Pháp luật,... hoặc có sự quan tâm, hứng thú đối với môn học. Nội dung chủ yếu của môn học là học vấn phổ thông, cơ bản về kinh tế, pháp luật mang tính ứng dụng, thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp sau trung học phổ thông của học sinh.

Giáo dục hướng nghiệp trong môn Nghệ thuật: Môn nghệ thuật gồm hai phân môn là Mĩ thuật và Âm nhạc. Trong Chương trình GDPT mới, hai phân môn này có vai trò quan trọng trong giáo dục hướng nghiệp, đặc biệt là định hướng nghề nghiệp có tính chất năng khiếu.

Giờ thực hành của sinh viên Trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội.

Với môn Mĩ thuật: Ở tiểu học, mạch nội dung Mĩ thuật ứng dụng, chương trình đề cập đến lựa chọn tìm hiểu và thực hành các sản phẩm thủ công, như đồ chơi, đồ dùng học tập, đồ dùng cá nhân, đồ lưu niệm, đồ gia dụng, đồ trang trí nội thất bằng các loại vật liệu sẵn có trong thực tiễn. Thông qua các nội dung này giúp học sinh làm quen với các nghề thủ công phổ biến ở nhiều địa phương, góp phần đưa giáo dục hướng nghiệp lồng ghép trong tiến trình dạy học. Ở trung học cơ sở, chương trình lớp 8, lớp 9, mỗi lớp đều dành những thời lượng nhất định của chương trình cho nội dung giáo dục hướng nghiệp. Ở trung học phổ thông, nội dung giáo dục mĩ thuật được mở rộng, phát triển kiến thức, kĩ năng mĩ thuật đã hình thành ở giai đoạn giáo dục cơ bản, tiếp cận các nhóm ngành nghề liên quan đến nghệ thuật thị giác và có tính ứng dụng trong thực tiễn; tạo cơ sở cho học sinh được tìm hiểu và có định hướng nghề nghiệp phù hợp với bản thân dựa trên nhu cầu thực tế, thích ứng với xã hội. Cụ thể là chương trình được xây dựng gồm nhiều nội dung lựa chọn, các nội dung này gắn với các ngành nghề liên quan đến mĩ thuật và có tính ứng dụng cao trong thực tiễn, như: Thiết kế đồ họa, Thiết kế thời trang, Lí luận và lịch sử mĩ thuật, Hội họa, Đồ họa… Trong đó, một số nhóm ngành nghề có ưu thế tiếp cận với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ví dụ: Thiết kế công nghiệp, Thiết kế mĩ thuật đa phương tiện, Thiết kế mĩ thuật sân khấu, điện ảnh.

Với môn Âm nhạc: Ở giai đoạn giáo dục cơ bản, học sinh được tham gia các hoạt động học tập âm nhạc đa dạng và phong phú như hát, đọc nhạc, nghe nhạc, chơi nhạc cụ và thường thức âm nhạc. Bên cạnh việc hình thành và phát triển các năng lực âm nhạc cơ bản, học sinh còn được tạo điều kiện để khám phá, nhận ra sở trưởng, và phát huy năng khiếu âm nhạc của bản thân; bước đầu có những ý thức về nghề nghiệp. Ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp nội dung Âm nhạc bao gồm kiến thức và kĩ năng mở rộng, nâng cao về hát, nhạc cụ, nghe nhạc, đọc nhạc, lí thuyết âm nhạc, thường thức âm nhạc. Những học sinh có sở thích, năng khiếu hoặc định hướng nghề nghiệp liên quan có thể chọn học thêm một số chuyên đề học tập. Nội dung giáo dục âm nhạc giúp học sinh tiếp tục phát triển các kĩ năng thực hành, mở rộng hiểu biết về âm nhạc trong mối tương quan với các yếu tố văn hoá, lịch sử và xã hội, ứng dụng kiến thức vào đời sống, đáp ứng sở thích cá nhân và tiếp cận với những nghề nghiệp liên quan đến âm nhạc.

Giáo dục hướng nghiệp trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp: Trong chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, năng lực giáo dục hướng nghiệp được cụ thể hóa thành 3 thành phần (1). Hiểu biết về nghề nghiệp; (2). Hiểu biết và rèn luyện phẩm chất liên quan tới nghề nghiệp; (3). Kĩ năng ra quyết định và lập kế hoạch học tập và phát triển nghề nghiệp.

Giáo dục hướng nghiệp được tiến hành qua các hoạt động tìm hiểu, trải nghiệm nghề nghiệp trong thực tiễn thế giới nghề nghiệp. Trong chương trình, hoạt động hướng nghiệp là một trong bốn mạch nội dung hoạt động chính của hoạt động trải nghiệm và được thực hiện trong cả hai giai đoạn giáo dục cơ bản và giáo dục định hướng nghề nghiệp.

Mở rộng đối tượng là người dân tộc thiểu số được miễn hoặc giảm học phí khi thực hiện công tác phân luồng.

Triển khai giáo dục hướng nghiệp trong Chương trình GDPT 2018

Một số hình thức tổ chức giáo dục hướng nghiệp: Hướng nghiệp thông qua các môn văn hóa trong Chương trình GDPT; Hướng nghiệp thông qua tham quan thực tế tại các đơn vị sử dụng lao động nói chung, các doanh nghiệp, các nhà máy, các cơ sở sản xuất, cơ quan văn hoá …; Tổ chức học tập thông qua các dự án học tập triển khai tại các phòng thí nghiệm, phòng học bộ môn, các cơ quan nghiên cứu, đơn vị sản xuất kinh doanh…

Phương pháp giáo dục hướng nghiệp theo hướng tạo môi trường học tập thân thiện và những tình huống có vấn đề để khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát hiện năng lực, nguyện vọng của bản thân. Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp thực hiện phương châm giáo dục phân hoá, bảo đảm học sinh được tiếp cận nghề nghiệp, chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng.

Về đánh giá kết quả học tập, trong các môn học, nội dung giáo dục của địa phương và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, nội dung giáo dục hướng nghiệp đều được tham gia đánh giá. Đây là việc làm quan trọng nhằm xem xét, nhân định những kết quả đạt được về mặt kiến thức, kỹ năng và những định hướng về phẩm chất của học sinh. Kết quả đánh giá là cơ sở quan trọng để giáo viên điều chỉnh các hoạt động giáo dục nói chung, giáo dục hướng nghiệp nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.

Đề xuất một số giải pháp tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phổ thông trong giai đoạn tới

Tiếp tục đổi mới và tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của cơ quan quản lý giáo dục và các cơ sở GDPT, cha mẹ học sinh, học sinh và toàn xã hội về ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phổ thông, nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Đưa nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phổ thông vào chủ trương, kế hoạch chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội của các cấp ủy Đảng, chính quyền từng địa phương; Tăng cường các thông tin về nghề nghiệp, thị trường lao động; Tăng cường phối hợp với các ngành, các cấp, các tổ chức xã hội tổ chức các hoạt động tuyên truyền về giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng cho học sinh phổ thông như: Ngày hội tư vấn, hướng nghiệp; thi tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp; các hoạt động giao lưu của học sinh, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục với các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nhân.

Hệ thống giáo dục đào tạo phối hợp với các cơ sở GDNN thực hiện hiệu quả công tác phân luồng đào tạo nghề sau THCS.

Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông. Đối với chương trình GDPT 2006 theo hướng tinh giản nội dung, đa dạng hóa phương thức giáo dục theo hướng hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, hướng tới phát triển phẩm chất và năng lực học sinh; Tăng cường thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đối với chương trình GDPT 2018, triển khai đầy đủ và hiệu quả các mục tiêu, nội dung, phương thức giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh đã xác định trong chương trình. Đa dạng hóa, vận dụng linh hoạt các hình thức tư vấn hướng nghiệp phù hợp với lứa tuổi học sinh; cung cấp kịp thời thông tin về cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chính sách đối với người học các trình độ giáo dục nghề nghiệp, chính sách ưu đãi trong giáo dục nghề nghiệp, cơ hội khởi nghiệp, tìm kiếm việc làm, xu hướng thị trường lao động và nhu cầu sử dụng của thị trường lao động. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc trao đổi kinh nghiệm giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh phổ thông, về nhu cầu lao động, thị trường lao động.

Chú trọng phát triển đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tư vấn, hướng nghiệp trong các trường trung học. Các cơ sở đào tạo giáo viên quan tâm nghiên cứu, xây dựng chương trình, tài liệu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm làm công tác giáo dục hướng nghiệp theo từng cấp học. Các sở GDĐT và các cơ sở GDPT phối hợp với các cơ sở đào tạo giáo viên tích cực bồi dưỡng đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm làm công tác giáo dục hướng nghiệp về kiến thức, kỹ năng tư vấn, phương pháp tư vấn hiện đại với sự trợ giúp của công nghệ thông tin và truyền thông.

Quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục gắn với hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong GDPT gắn với yêu cầu của chương trình GDPT 2018, trong đó chủ trọng xây dựng các phòng bộ môn, phòng thực hành giáo dục giáo dục STEM; tăng cường các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề cho các trung tâm giáo dục thường xuyên cấp tỉnh, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên cấp huyện.

Tăng cường nguồn tài chính dành cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp; Đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức và hiệp hội trong và ngoài nước, chuyên gia người Việt Nam ở nước ngoài để tăng cường các điều kiện đảm bảo việc nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh phổ thông; Thu hút nguồn vốn của doanh nghiệp thông qua hình thức đối tác công tư để đầu tư tăng cường nguồn lực cho công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh.

Tăng cường công tác quản lý đối với giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng học sinh phổ thông; chú trọng đội ngũ cán bộ theo dõi công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh ở các cơ quan quản lý giáo dục từ Bộ GD&ĐT đến các Phòng GD&ĐT; kiện toàn bộ phận kiêm nhiệm quản lý, theo dõi về giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng học sinh tại các cơ sở giáo dục phổ thông; Thường xuyên theo dõi, đánh giá chất lượng giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng học sinh phổ thông trên toàn quốc và các địa phương./.

PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền-Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên