Bệnh sốt rét đã “hạ nhiệt”

Bộ đội Biên phòng (BĐBP) hiện đóng quân tại 44 tỉnh, thành phố với gần 1.000 phường, xã biên giới thuộc hơn 200 huyện, thị xã. Hầu hết các “điểm nóng” về sốt rét đều thuộc địa bàn hoạt động của BĐBP. Theo Thượng tá Nguyễn Văn Thu, Phó chủ nhiệm Quân y Bộ tư lệnh BĐBP, các đơn vị biên phòng thường đóng quân ở địa bàn có điều kiện giao thông rất khó khăn, năng lực tuyến y tế cơ sở (tuyến xã) nhìn chung còn yếu. Vì vậy hoạt động KHQDY là yêu cầu khách quan nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bộ đội và nhân dân nói chung, PCSR nói riêng. Trong đó, BĐBP tập trung hỗ trợ nâng cao năng lực y tế tuyến xã. Mặt khác, các đồn biên phòng thường đóng quân cách xa các bệnh viện, bệnh xá quân y tuyến sau nên khi xảy ra tình huống sẽ được cấp cứu, điều trị kịp thời tại các bệnh viện dân y tuyến huyện.

Công tác tuyên truyền, vận động người dân thực hiện nếp sống vệ sinh, khoa học, biết và tự giác sử dụng các biện pháp phòng chống muỗi đốt, xua diệt muỗi; khi bị sốt phải đi khám bệnh và uống thuốc, không chữa bệnh bằng cách “cúng ma”… có vai trò rất quan trọng trong PCSR. Hằng năm, các đơn vị trong toàn quân, đặc biệt là các đơn vị đóng quân trên địa bàn trọng điểm về sốt rét đều tổ chức các đoàn công tác phối hợp với y tế địa phương tuyên truyền PCSR. Trong năm 2011, BĐBP đã thực hiện tuyên truyền PCSR cho gần 12.000 lượt người; tẩm hóa chất cho hơn 5.000 chiếc màn; phối hợp với y tế địa phương phun thuốc diệt muỗi cho gần 500 xã biên giới… Theo thống kê của Cục Quân y (Bộ Quốc phòng), năm 2011, toàn quân đã tuyên truyền PCSR cho hơn 93.100 lượt người, chủ yếu là đồng bào ở địa bàn vùng sâu, vùng xa; tẩm thuốc hơn 24.500 chiếc màn; điều trị cho hơn 12.200 lượt bệnh nhân sốt rét, góp phần không nhỏ làm số ca mắc sốt rét trên toàn quốc liên tục giảm trong những năm gần đây (năm 2011 cả nước giảm 16%, quân đội giảm 11,79%, riêng BĐBP giảm 13,35% so với năm 2010).

Quân y có đóng góp tích cực

Mục tiêu của việc KHQDY là nhằm phát huy tối đa năng lực của cả quân y và y tế nhân dân trên địa bàn; hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ bộ đội và nhân dân. Được sự giúp đỡ từ Dự án KHQDY và Chương trình quốc gia PCSR, thời gian qua hoạt động KHQDY trong PCSR của BĐBP đã mang lại kết quả tích cực. Phòng khám, bệnh xá KHQDY ở các xã, đồn biên phòng đã trở thành nơi triển khai các hoạt động phối hợp giữa y tế địa phương và quân y BĐBP. Giai đoạn 2006-2010, các đồn biên phòng đã xây dựng và củng cố, nâng cấp được 22 trạm y tế KHQDY. Trung bình mỗi năm các đồn biên phòng, phòng khám, trạm y tế KHQDY đã khám và điều trị sốt rét cho khoảng gần 10.000 lượt người, góp phần tích cực đẩy lùi sốt rét.

PGS.TS Triệu Nguyên Trung, Viện trưởng Viện Sốt rét-Ký sinh trùng và Côn trùng Quy Nhơn khẳng định: Quân y có đóng góp rất quan trọng trong công tác PCSR trên địa bàn khu vực miền Trung-Tây Nguyên-vốn là một “điểm nóng” về sốt rét. Không chỉ tham gia tuyên truyền PCSR; khám, điều trị sốt rét cho nhân dân, quân y còn tích cực tham gia nghiên cứu tìm ra các loại thuốc mới, phác đồ điều trị mới để nâng cao hiệu quả điều trị sốt rét. Điển hình là sự phối hợp giữa Viện Vệ sinh phòng dịch quân đội (Cục Quân y) và Viện Sốt rét-Ký sinh trùng và Côn trùng Quy Nhơn. Trước tình hình ký sinh trùng sốt rét có dấu hiệu kháng thuốc, hai đơn vị đã chủ động nghiên cứu đánh giá hiệu quả một số phác đồ phối hợp thuốc nhằm nâng cao khả năng điều trị ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc; phối hợp nghiên cứu thành công 6 phác đồ điều trị sốt rét tại xã Phước Chiến, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận... Các kết quả nghiên cứu này đã thiết thực giúp Cục Quân y và Bộ Y tế đề ra chiến lược điều trị sốt rét phù hợp.

Nâng cao hiệu quả hoạt động KHQDY

Chính phủ vừa phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét giai đoạn 2011-2020 định hướng đến năm 2030. Mục tiêu chung của chiến lược là khống chế tỷ lệ người dân mắc bệnh sốt rét dưới 0,15/1.000; tỷ lệ người dân chết do sốt rét dưới 0,02/100.000 và không còn tỉnh nào trong giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét tích cực.

Theo Đại tá, PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, Viện trưởng Viện Vệ sinh phòng dịch Quân đội, đây là chiến lược quan trọng thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước về loại trừ bệnh sốt rét. Tuy nhiên, việc thực hiện Chiến lược cũng còn không ít khó khăn vì mặc dù hiện nay sốt rét tuy đã giảm nhưng những nguyên nhân phát sinh sốt rét vẫn còn. Đó là tình trạng người dân qua lại biên giới, di cư tự do; muỗi mang ký sinh trùng sốt rét còn tồn tại. Hơn nữa, trình độ dân trí nhiều nơi còn thấp; trang bị và trình độ chuyên môn của quân y các đồn, y tế xã nhìn chung còn yếu… cũng ảnh hưởng đến công tác PCSR.

Để thực hiện thành công Chiến lược loại trừ sốt rét, cần tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động KHQDY. Quân y tiếp tục hỗ trợ y tế xã trong việc phát hiện và điều trị sốt rét; phối hợp nghiên cứu tìm ra phác đồ điều trị mới; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giáo dục để người dân tích cực, chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh; phối hợp với chính quyền và y tế địa phương nắm chắc các đối tượng thường xuyên qua lại biên giới và dân di cư tự do để có biện pháp tuyên truyền phòng tránh muỗi đốt đồng thời giám sát chặt chẽ, phát hiện và điều trị kịp thời những trường hợp bị sốt rét.

Các “điểm nóng” của sốt rét hầu hết là ở các tỉnh vùng sâu, vùng xa, biên giới. Vì vậy thời gian tới cần tăng cường đầu tư cho hoạt động PCSR ở những khu vực này. Theo đó, cần thường xuyên đào tạo và cập nhật kiến thức về PCSR cho đội ngũ cán bộ y tế cơ sở (gồm cả quân y và dân y); đầu tư, duy trì hoạt động của các “điểm kính” để chẩn đoán sốt rét chính xác, kịp thời; cấp cho quân-dân y tuyến đồn biên phòng và xã biên giới nằm trong vùng sốt rét sử dụng test nhanh chẩn đoán sốt rét... Mặt khác, hiện nay biên chế quân y của các đồn biên phòng còn hạn chế và 100% các đồn biên phòng chỉ có nhân viên trình độ y sĩ nên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả PCSR. Được biết, Bộ tư lệnh BĐBP đã đề nghị và được Bộ Quốc phòng đồng ý cho các đồn biên phòng có biên chế trình độ bác sĩ. Năm 2012 này, dự kiến sẽ mở lớp đào tạo chuyển cấp bác sĩ khóa đầu tiên cho các đồn biên phòng, điều này chắc chắn sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả PCSR trong thời gian tới.

Trung Kiên/QĐND