Hội chứng viêm da sừng bàn tay, bàn chân được ghi nhận từ ngày 19/4/2011, tích lũy đến ngày 13/5/2012 tại huyện Ba Tơ đã ghi nhận 205 trường hợp tại 5 xã, trong đó, Ba Điền (195 trường hợp), Ba Ngạc (6), Ba Xa (2), Ba Vinh (1) và Ba Tô (1), trong đó, đã có 10 trường hợp tử vong tại xã Ba Điền.

Nếu tính từ đầu năm 2012 đến nay, đã ghi nhận 115 trường hợp tại 3 xã là Ba Điền (109 trường hợp), Ba Ngạc (5 trường hợp) và Ba Tô (1 trường hợp), trong đó, có 34 trường hợp bị lại, 9 trường hợp tử vong đều ở xã Ba Điền. Hiện tại, số bệnh nhân đang được điều trị là 33 trường hợp.

Qua các đợt điều tra, khảo sát và đánh giá các mẫu xét nghiệm đã làm cho thấy: Bệnh ghi nhận ở 5 xã, nhưng tập trung phần lớn ở xã Ba Điền (95,1%), đặc biệt là ở làng Rêu với 106 trường hợp. Đặc biệt trong đó có 7 hộ người dân tộc H’rê có 100% thành viên trong gia đình đều mắc bệnh.

Bệnh có biểu hiện là viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân, hầu hết bệnh nhân có men gan tăng trên cơ địa tình trạng dinh dưỡng kém, thiếu máu là phổ biến.

Không tìm thấy yếu tố chứng tỏ là bệnh truyền nhiễm (vi rút, vi khuẩn) do không có hội chứng nhiễm trùng, xét nghiệm xác định các mẫu máu bị bệnh tại trường Đại học Nagasaki bằng kỹ thuật Pyro – sequencing so sánh với ngân hàng gen trên 240 loại vi rút, vi khuẩn, cho thấy không có tác nhân gây bệnh truyền nhiễm.

Chưa tìm thấy bằng chứng về các mối nguy cơ do vi khuẩn, vi rút từ các mẫu xét nghiệm đất, nước, lương thực, thực phẩm. Có nhiều cá thể ve, mò mạt, bọ chét trong môi trường và vật nuôi. Chưa có bằng chứng cho thấy bệnh nhiễm từ không khí, chưa tìm thấy băng chứng nhiễm bệnh từ nguồn nước. Không tìm thấy bằng chứng lây từ người sang người.

Các kim loại nặng bao gồm cả arsen, chì, thủy ngân, cadimi, đồng và một số kim loại khác ở mức giới hạn cho phép trong số các mẫu đất, nước, lương thực, kể cả các mẫu máu, tóc, móng tay, vảy da đã xét nghiệm.

Không phát hiện thấy hóa chất bảo vệ thực vật bao gồm họ carbamate, chlor hữu cơ, phosphor hữu cơ họ cúc tổng hợp tại các mẫu đất, nước, gạo đã xét nghiệm.

Có thấy nhiều loại nấm mốc và phát hiện thấy Aflatoxin trong các mẫu lúa ủ, gạo ủ đã xét nghiệm (aflatoxin được y văn nói tới là tác nhân gây ra tổn thương gan, ung thư gan).

Các hội đồng khoa học đã xác định: Hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân nghĩ nhiều đến nguyên nhân nhiễm độc trên cơ địa người bệnh có tình trạng dinh dưỡng kém, thiếu vitamin và vi chất.

Trước nhận định trên, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã trực tiếp cùng 70 chuyên gia đầu ngành của các Viện, các trường, các bệnh viện quyết liệt chỉ đạo nhiều biện pháp kịp thời. Cụ thể là:

Về các biện pháp gan giảm tử vong: Thiết lập phân tuyến điều trị, ban hành phác đồ điều trị, tập huấn cho các đơn vị y tế từ Trung ương đến cơ sở; chỉ đạo bệnh viện chuyên khoa tuyến Trung ương, cử kíp cán bộ chuyên môn thường trực tại địa bàn để điều trị các bệnh nhân ở cộng đồng. Sáng 14/05/2012 Bộ Y tế đã cấp 01 xe cứu thương cho Trung tâm Y tế huyện Ba Tơ phục vụ công tác cấp cứu và chuyển bệnh nhân, cấp 01 máy lọc máu và máy xét nghiệm sinh hóa cho Sở Y tế Quảng Ngãi.

Về các biện pháp giảm tổng thể để giảm tỷ lệ mắc: Tổ chức chiến dịch tổng vệ sinh môi trường, phun hóa chất, khử trùng môi trường; tiến hành tẩm màn, phát hành bộ màn, chiếu mới; cung cấp gạo trắng; cấp phát vitamin, thuốc tẩy giun sán; thuốc bổ nâng cao thể trạng cho toàn bộ dân xã Ba Điền. Tăng cường các biện pháp phát hiện sớm để điều trị kịp thời ngay các trường hợp mắc.

Về điều tra căn nguyên: Trực tiếp đồng chí Bộ trưởng đã chỉ đạo trong thời gian ngắn nhất, tổ chức 3 cuộc họp thiết kế nghiên cứu thực địa, và đến nay đã hoàn tất công tác điều tra tại thực địa, lấy gần 2000 mẫu xét nghiệm máu, nước, thực phẩm, môi trường và đang tiến hành nghiên cứu xét nghiệm, phối  hợp chặt chẽ với các tổ chức quốc tế như Tổ chức Y tế thế giới, Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ để triển khai các bước tiếp theo của Quy trình điều tra căn nguyên.

Trong thời gian này, Ngành y tế đang tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ tất cả các biện pháp can thiệp cộng đồng trong khả năng có thể để thực hiện mục tiêu giảm tử vong, giảm mắc và sẽ thông báo căn nguyên hội chứng viêm da dày sừng bàn tay, bàn chân trong thời gian sớm nhất./.

PV