Sau khi mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội đang thu học phí theo 4 quyết định của 4 địa phương (Hà Nội cũ, Hà Tây, Vĩnh Phúc, Hòa Bình). Do đó, việc xây dựng một mức thu thống nhất trên địa bàn thành phố là rất cần thiết

Mục tiêu mà Sở GD&ĐT Hà Nội đề ra là việc xây dựng đề án học phí là bảo đảm công bằng trong giáo dục, tạo điều kiện cho học sinh nghèo, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, con em của những gia đình ở vùng, miền có thu nhập thấp không phải bỏ học vì không có tiền đóng học phí.

Học phí chia cho bốn nhóm đối tượng

Chế độ học phí hiện nay được xây dựng từ năm 1998 chưa thay đổi, trong khi từ năm 2000 đến nay, chỉ số giá cả tiêu dùng bình quân tăng gấp 1,95 lần. Mức lương tối tiểu cũng đã được điều chỉnh tới 5 lần, trong khi mức chi cho các hoạt động giảng dạy, học tập và quản lý nhà trường rất hạn chế. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, nhiều trường đã phải thu thêm các khoản thu hợp lý nhưng không hợp pháp, đôi khi gây bức xúc trong dư luận.

Mức học phí của Hà Nội xây dựng đã bao gồm mọi khoản thu để phục vụ cho việc học tập của học sinh theo chương trình chính khóa. Theo đó, mức học phí và chi phí học tập khác được xác định không vượt quá 5% thu nhập bình quân hộ gia đình ở mỗi vùng. Phần chi phí còn lại, ngoài sự đóng góp của người dân bằng học phí là do Nhà nước đảm nhận nhằm bảo đảm chất lượng giáo dục tối thiểu.

Thực tế thu nhập của hộ dân ở các khu vực trong thành phố là khác nhau. Do đó để thu học phí được đủ mà vẫn bảo đảm nguyên tắc phù hợp với khả năng chi trả của các hộ dân ở mọi địa bàn, đề án đã chia thành 4 nhóm đối tượng đóng học phí: nhóm 1 là học sinh có gia đình sống ở các quận, thị xã; nhóm 2 là học sinh có gia đình sống ở các huyện Gia Lâm, Thanh Trì, Từ Liêm, Đông Anh, Hoài Đức; nhóm 3 là học sinh có gia đình sống ở các huyện còn lại; nhóm 4 là học sinh có gia đình sống ở các xã miền núi và 3 xã giữa sông (nhóm này không phải đóng học phí).

Trên cơ sở các nguyên tắc trên, mức học phí mới sẽ bằng mức chi trả khả thi cho 1 HS đi học (tương ứng 5% thu nhập hộ gia đình) trừ đi chi phí học tập khác cho 1 HS. Mức chi trả khả thi và mức học phí được tính dựa trên mô hình gia đình bình quân có 4 người, trong đó có 2 con đi học mầm non hoặc phổ thông. Chi phí học tập khác bao gồm chi phí cho SGK, vở viết, dụng cụ học tập và một phần cho quần áo, giày dép… (chi phí này được điều chỉnh hằng năm ở mức tăng 7%). Theo đó, mức thu học phí của cấp học mầm non ở nhóm thấp nhất (nhóm 3) là 62.000 đồng, nhóm 2 là 115.000 đồng, nhóm cao nhất là 209.000 đồng. Mức thu thấp nhất ở cấp THCS là 10.000 đồng, cao nhất là 143.000 đồng. Ở cấp THPT, mức thu thấp nhất là 22.000 đồng, cao nhất là 143.000 đồng…

Thu gộp các khoản phí vào học phí

Sở GD&ĐT cho biết, với mức học phí mới được xây dựng theo hướng "thu gộp" học phí và các khoản lệ phí nên các trường không cần phải thu thêm một khoản nào khác. Điều này rất được các trường và một số giáo viên ở Hà Nội đồng tình bởi theo họ, nếu không tận diệt tình trạng "lạm thu" ở trường công, có thể chi phí sẽ không rẻ hơn trường tư.

Tuy nhiên,, vấn đề đặt ra là phải phân chia các nhóm đối tượng cho sát hơn theo hướng mức thu nhập bình quân của các đối tượng trong một nhóm không quá chênh lệch nhau và phù hợp với khả năng chi trả của người dân ở từng vùng, miền. Bên cạnh đó, việc xây dựng mức học phí phải xác định rõ được vai trò và mức chi từ nguồn ngân sách. Ngân sách phải là nguồn thu chủ yếu của các trường mầm non và phổ thông công lập đại trà, học phí chỉ là một phần đóng góp của người dân để chia sẻ chi phí giáo dục với Nhà nước.

Theo giáo sư Văn Như Cương, Hiệu trưởng trường THPT dân lập Lương Thế Vinh, việc gộp vào một khoản có thể là mới lạ đối với các trường công lập nhưng ở trường dân lập đã thực hiện từ trước đến nay. Giáo sư Cương cho biết, học phí mới được xây dựng phải đảm bảo tiêu chí ngoài khoản thu bắt buộc theo quy định, phụ huynh không phải đóng góp bất cứ một khoản nào nữa để tránh tình trạng học phí chỉ vài chục nghìn nhưng phụ phí có khi lên tới tiền triệu.

Anh Thi - VnMedia