Sáng nay 16/11, tại Trung tâm Hội Nghị Quốc gia Mỹ Đình, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và hơn 1.500 đại biểu bao gồm đông đảo các doanh nghiệp, tập đoàn lớn có sử dụng nhiều nhân lực, các chuyên gia về giáo dục tới dự Diễn đàn quốc gia Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam, với chủ đề: "Doanh nghiệp đồng hành đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp".

Phát biểu khai mạc, đồng chí Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương bình và Xã hội cho biết: Diễn đàn lần này được tổ chức nhằm tập hợp ý kiến của các đại biểu đại diện cho các cơ quan nhà nước; các chuyên gia của các nhà trường, doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế để cùng trao đổi, thảo luận, thẳng thắn đánh giá những mô hình hay, cách làm hiệu quả để tiếp tục nhân rộng, phát huy, đồng thời, nhận diện chính xác khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân, từ đó tìm ra những giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới.

Diễn đàn đồng thời mang đến thông điệp “Muốn phát triển bền vững và bao trùm cần quan tâm phát triển kỹ năng, việc làm thỏa đáng và nền an sinh bền vững cho con người và doanh nghiệp đồng hành với nhà trường tạo đột phá về quy mô và chất lượng giáo dục nghề nghiệp, góp phần nâng tâm kỹ năng lao động Việt Nam”.

Cho nên diễn đàn rất mong muốn các đại biểu sẽ đánh giá khách quan thực trạng giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam; chia sẻ kinh nghiệm hay, đưa ra các dự báo về kỹ năng, xu hướng tuyển dụng và việc làm; khuyến nghị chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp cho Chính phủ và các bộ cũng như tham gia tư vấn phát triển các chương trình đào tạo nghề phù họp với nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động nâng cao kỹ năng của nguồn nhân lực Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên trường quốc tế.

Đồng chí Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: Trong 10-15 năm tới, khoảng 1/3 công việc hiện tại sẽ thay đổi do tác động của cuộc cách mạng 4.0, của công nghệ thông tin, robot, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo; khoảng 40% lao động toàn cầu sẽ không có kỹ năng phù hợp với công việc của mình khi robot thay thế con người. “Do đó, công việc của chúng ta phải thay đổi, nhất là ngành nghề thâm dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, cơ khí điện tử”.

Đến nay, trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp Việt Nam đã có hàng chục trường nghề có chương trình đào tạo nghề đạt chuẩn kiểm định uy tín của Mỹ, Anh, Pháp; 25 trường được công nhận đủ điều kiện đào tạo 12 nghề chuyển giao từ Australia; 45 trường được công nhận đủ điều kiện đào tạo 22 nghề chuyển giao từ Đức và những trường này được cấp 2 bằng để các học viên tốt nghiệp tham gia thị trường trong nước và quốc tế.

Với kinh nghiệm đào tạo của CHLB Đức, sinh viên học nghề có 70% thời gian thực hành tại doanh nghiệp, 30% học lý thuyết . Người học được thực hành nhiều để khi tốt nghiệp có thể bắt tay ngay vào công việc, đây mô hình đào tạo nghề kép, luôn luôn tồn tại 2 trường. Đó là học lý thuyết tại trường nghề, còn trường học thứ 2 quan trọng hơn là tại doanh nghiệp. Đây là yếu tố trọng tâm, xuyên suốt trong công tác đào tạo, nâng cao tay nghề, kỹ năng người lao động, là sự thay đổi tư duy rất lớn. Nhiều quốc gia phải mất vài chục năm theo đuổi để đạt mục tiêu này.

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao sáng kiến của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội kết hợp các Bộ ngành của Trung ương và Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam tổ chức Diễn đàn với quy mô lớn.

Thủ tướng trân trọng gửi lời chúc mừng nồng nhiệt đến các thầy giáo, cô giáo nhân ngày 20/11 và gần 90.000 thầy cô trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp của cả nước, những người góp phần hình thành lực lượng có kỹ năng nghề của Việt Nam. Đánh giá cao các tham luận tại Diễn đàn, Thủ tướng cho rằng, đó là những kinh nghiệm tốt, cần tiếp thu.

Thủ tướng nêu rõ, nhân lực có kỹ năng, nhất là người có tay nghề cao, đóng góp vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần tạo năng suất lao động vượt trội, thúc đẩy tăng trưởng GDP, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Theo đó tăng quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp là nhân tố quyết định, trong đó có sự đồng hành của doanh  nghiệp phải được coi là trọng tâm đột phá để gắn kết nhu cầu của nền kinh tế với chương trình đào tạo kĩ năng.

Thủ tướng đánh giá, những năm qua, đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp quốc gia có những bước tiến, bước đầu đáng được ghi nhận. "Gần đây chúng ta đã ban hành được Luật Giáo dục nghề nghiệp và rất nhiều nghị định, quyết định của Thủ tướng, thông tư của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tạo tiền đề quan trọng và tới đây chúng ta tiếp tục làm rõ hơn các thể chế này".

Thủ tướng đánh giá cao việc 3 năm gần đây tuyển sinh của các trường dạy nghề vượt chỉ tiêu. Rất nhiều nghề sau khi ra trường đã có 100% có việc làm, bình quân cũng là trên 85%. Chất lượng đào tạo nghề đã tăng 13 bậc theo đánh giá, góp phần tăng 10 bậc năng lực cạnh tranh quốc gia trong năm 2019. Nhấn mạnh đến đặc điểm của người Việt Nam khéo léo, tinh xảo, rất giỏi nghề nghiệp, Thủ tướng nhấn mạnh, việc gắn kết giáo dục nghề nghiệp, nhất là các mô hình đào tạo trong doanh nghiệp, trường bên cạnh doanh nghiệp như Thaco Chu Lai, Golf  Long Thành, Viettel, VinCom, Vietjet, FPT… Ở nước ngoài cũng có rất nhiều doanh nghiệp có trường dạy nghề rất tốt như Sam Sung, đào tạo đến vài trăm nghìn lao động. Nhiều cơ chế hợp tác 3 bên Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp đã có sự vận hành tốt.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu tham quan triển lãm kỹ năng nghề trong khuôn khổ sự kiện. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Thắng thắn nhìn nhận những khó khăn, thách thức hay những khuyết điểm trong giáo dục nghề nghiệp, Thủ tướng chỉ rõ: Tỷ lệ lao động qua đào tạo của bằng cấp chứng chỉ nói chung ở Việt Nam còn thấp. Là một nước có số dân về lao động đứng thứ 3 ở ASEAN, sau Indonesia và Philippines nhưng quy mô lao động đã qua đào tạo ở Việt Nam chỉ trên 25%, bằng 1/3 Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore. Nhiều nước tỉ lệ này là 50%. Như vậy lao động có nghề có bằng cấp thấp. Thứ hai cơ cấu lao động qua đào tạo và xu hướng chuyển dịch có sự bất hợp lí. Vẫn còn tình trạng thiếu thày thiếu thợ.

Thủ tướng yêu cầu, để duy trì và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở mức cao và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thì rất cần đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Trong quá trình ấy không thể tách rời việc gắn kết giáo dục nghề nghiệp  với doanh nghiệp và thị trường lao động. "Mong giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam có khát vọng mãnh liệt hơn nữa sánh ngang cùng các nước tiên tiến khu vực và Thế giới. Chỉ có thế ta mới đưa được nền kinh tế  thăng tiến chuỗi giá trị toàn cầu".

Thủ tướng đề nghị Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần thiết kế một khế ước xã hội kêu gọi hợp tác Nhà trường - doanh nghiệp  và Chính phủ trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để gắn kết, đào tạo nhân lực có kĩ năng cao của nền kinh tế.. Doanh nghiệp  tham gia xây dựng nội dung đào tạo, cử cán bộ tham gia đào tạo, tiếp nhận học viên thực tập.Bên cạnh đó Bộ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần đề xuất mô hình đào tạo mới về nghề nghiệp, thí điểm mô hình đào tạo học sinh sau Trung học cơ sở vào học Cao đẳng, tiếp tục triển khai hiệu quả chương trình chuyển giao từ nước ngoài. Đồng thời tiếp tục đẩy nhanh quá trình  sắp xếp mạng lưới giáo dục nghề nghiệp theo luật, giảm đầu mối thực hiện công lập đến 2025 - 2030 theo hướng chất lượng, hiệu quả.

Xây dựng mạng lưới giáo dục nghề nghiệp  quốc gia để dự báo ngắn hạn, trung hạn dài hạn về nhu cầu nhân lực, nhu cầu việc làm, nhu cầu ngành nghề, bằng câp trình độ đào tạo, phát triển ứng dụng kết nối nhu cầu lao động. Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần phối hợp các cơ quan liên quan để đẩy mạnh  hoạt động truyền thông, tôn vinh nhân lực có kĩ năng, lập quỹ khen thưởng thu hút giới trẻ tham gia./.

Văn Hưng