Dự thảo báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI trình Đại hội XII của Đảng với tiêu đề: “Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh; phát huy sức mạnh toàn dân tộc và dân chủ xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; xây dựng nền tảng để sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Như vậy, tiêu đề của Dự thảo Báo cáo Chính trị lần này gồm 5 thành tố quan trọng. Bài viết xin có một số ý kiến góp phần làm rõ thêm tính khoa học và sự phát triển trong tư duy đổi mới của từng vấn đề, góp phần nhận thức đầy đủ hơn về tính đúng đắn của Dự thảo Văn kiện Đại hội XII của Đảng, trước hết được thể hiện trên hai nhiệm vụ quan trọng:

Nhiệm vụ thứ nhất là: Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.

Như vậy, Dự thảo Văn kiện Đại hội XII của Đảng lần này đã có sự đổi mới, tư duy so với Nghị quyết Đại hội XI của Đảng là trong những năm tới: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”[1]. Việc xác định nhiệm vụ này ở vị trí đầu tiên trong tiêu đề Dự thảo báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cho thấy, Đảng ta nhận thức rõ vị trí đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình hiện nay. Dự thảo nêu “Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh”. Đây là vấn đề rất lớn, thể hiện sự quan tâm đồng bộ đến công tác xây dựng Đảng của Ban Chấp hành Trung ương; tức là Trung ương xác định sẽ tập trung lãnh đạo, chỉ đạo một cách đồng bộ đối với tất cả các nội dung, lĩnh vực, mặt công tác, các khâu, các bước trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh trong nhiệm kỳ sắp tới.

So với chủ đề Đại hội XI của Đảng, nội hàm thành tố này bao trùm hơn, lớn hơn, rộng hơn. Nếu Đại hội XI chỉ xác định “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng”,  tức là chỉ tập trung vào một nội dung trong công tác xây dựng Đảng - vấn đề nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng, thì lần này, thành tố này được quan tâm nhiều hơn, đầy đủ hơn; thể hiện bước phát triển mới trong tư duy và phương châm hành động, đặt ra những yêu cầu cao, toàn diện, đầy đủ hơn trong công tác xây dựng Đảng.

Sự phát triển nhận thức của Đảng ta về: tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ thể hiện sâu sắc tính chỉnh thể thống nhất, tính chất đổi mới trong quan điểm, đường lối xây dựng một Đảng kiểu mới của gia cấp công nhân Việt Nam. Điều đó tạo cơ sở trực tiếp cho việc đổi mới tư duy, phát triển nhận thức của Đảng, của mỗi cán bộ, đảng viên trên các vấn đề cơ bản  về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống; xác định vai trò tiền phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên, tạo cơ sở thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, bảo đảm cho quá trình xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Tinh thần đó được “cụ thể hóa” ở việc Trung ương xác định mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ công tác xây dựng Đảng nhiệm kỳ 2016-2020 là "xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, phong cách, lối sống". Trong đó, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ. Như vậy so với tư duy trước đây, lần này, nội hàm công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được Trung ương xác định thêm thành tố mới - thành tố "đạo đức, lối sống biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ". Điểu này tôi cho rằng, việc xác định vấn đề ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ là một đòi hỏi phải ngang tầm với xây dựng về chính trị, tư tưởng và tổ chức là phù hợp, là nhiệm vụ then chốt, cấp bách trong tình hình hiện nay. Sở dĩ Trung ương xác định như vậy là do hiệu quả công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng những năm qua, đã nhận dạng rõ hơn, sâu sắc hơn, cảnh báo và bước đầu ngăn chặn những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong cán bộ, đảng viên; tuy có chuyển biến tích cực, nhất là việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về: "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", nhưng trước yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn, Ban Chấp hành Trung ương cần tiếp tục quan tâm đồng bộ hơn, lãnh đạo chặt chẽ, hiệu quả hơn công tác xây dựng Đảng, nhất là những nội dung mới, vấn đề nảy sinh mới như đã đề cập trên.

Để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh các tổ chức cơ sở đảng cần thường xuyên giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức cho cán bộ, đảng viên thành một nội dung quan trọng trong mục tiêu xây dựng Đảng: “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức lối sống”. Đồng thời, cần tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh; coi đây là công việc thường xuyên của các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, địa phương, đơn vị, gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ Đảng. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chống chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm.

Xây dựng và thực hiện tốt các quy định để phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối công tác của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo các cấp, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị. Thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát của tổ chức đảng, giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và của nhân dân về phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Mặt khác, cần tiếp tục đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị các cấp. Trong báo cáo chính trị trình Đại hội XII, Đảng ta chỉ rõ: Tiếp tục đổi mới bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Nhưng cần nhấn mạnh: quá trình đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy phải gắn với hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên; xác định rõ quan hệ giữa tập thể lãnh đạo với cá nhân phụ trách; quyền hạn đi đôi với trách nhiệm và đề cao trách nhiệm của người đứng đầu. Hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, vi phạm kỷ luật, kỷ cương. Nghiên cứu thực hiện thí điểm hợp nhất một số cơ quan Đảng và Nhà nước tương đồng về chức năng, nhiệm vụ.

Thực hiện chủ trương quản lý biên chế thống nhất trong toàn bộ hệ thống chính trị. Tinh giản tổ chức, bộ máy gắn với tiếp tục phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, phương thức hoạt động của các tổ chức. Cần tiếp tục thử nghiệm và thực hiện mô hình Bí thư cấp uỷ đồng thời là Chủ tịch Hội đồng nhân dân các cấp. Sớm tổng kết mô hình Bí thư cấp uỷ đồng thời là chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã, cấp huyện ở những nơi có đủ điều kiện. Điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân các cấp phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu, nhiệm vụ mới.

Tập trung củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp, tạo chuyển biến về chất lượng hoạt động của các loại hình tổ chức cơ sở đảng, nhất là tổ chức đảng trong các cơ quan, đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Kiện toàn tổ chức, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, gần dân, sát dân, có trách nhiệm cao trong công việc, có phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng.

Vấn đề tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Đây là vấn đề rất quan trọng trong Dự thảo Báo cáo Chính trị. Lần này Trung ương tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ với yêu cầu cao hơn nhất là đội ngũ cấp chiến lược phải đủ năng lực phẩm chất và uy tín ngang tầm nhiệm vụ. Đây là sự bổ sung kịp thời, hợp lý, bởi lẽ trong suốt tiến trình cách mạng, nhất là sau 30 năm đổi mới, Đảng ta tập trung lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược với quyết tâm và nỗ lực cao nhất.

Ở nhiệm vụ thứ hai: Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XI của Đảng chỉ rõ: “Xây dựng tổ chức bộ máy của toàn hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu”[2]. Đây là sự bổ sung quan trọng. Bởi lẽ, trong quá trình đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, Trung ương Đảng ta luôn chủ trương và chú trọng xây dựng tổ chức bộ máy của toàn hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu. Tuy vậy, thực tiễn cho thấy, tính đồng bộ trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới chưa đạt như mong muốn; nhất là bộ máy của toàn hệ thống chính trị hiện vẫn chưa phát huy hiệu lực, hiệu quả. Bởi tuy đã có những chuyển biến tích cực, nhưng trong nhiệm vụ phòng chống tham nhũng lãng phí, quan liêu vẫn chưa được đẩy lùi; tệ nạn tham ô, tham nhũng vẫn gây cản trở đến tiến trình đổi mới... Do vậy, việc nhấn mạnh “đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu” có ý nghĩa xác định lại nhiệm vụ trong tư duy lãnh đạo của Trung ương, trên cơ sở đó xây dựng những chủ trương, giải pháp trong việc ưu tiên đổi mới trong nhiệm kỳ tới và những năm tiếp theo.

Dự thảo Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) trình Đại hội XII của Đảng thể hiện tính khoa học, cách mạng, toàn diện; đồng thời đây cũng là những tư duy mới; thể hiện ý Đảng, lòng dân; vừa bảo đảm tính kế thừa, phát triển, vừa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của cách mạng Việt Nam, phù hợp với xu thế thời đại và nguyện vọng của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta./.
LHV