Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng đã phân tích dự báo tình hình thế giới và trong nước những năm sắp tới, trong đó nhấn mạnh: Trong những năm tới, tình hình thế giới sẽ còn nhiều diễn biến phức tạp khó lường, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh. Hợp tác, cạnh tranh, đấu tranh và sự tùy thuộc lẫn nhau giữa các nước, nhất là giữa các nước lớn ngày càng tăng. Cuộc cách mạng khoa học-công nghệ  tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển nhảy vọt trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia. Tình hình chính trị-an ninh thế giới thay đổi nhanh chóng, diễn biến phức tạp, khó lường; tình trạng xâm phạm chủ quyền quốc gia, tranh chấp lãnh thổ và tài nguyên, xung đột sắc tộc, tôn giáo, can thiệp lật đổ, khủng bố, chiến tranh mạng, chiến tranh cục bộ,…tiếp tục diễn ra gay gắt ở nhiều khu vực.

Về phương hướng mục tiêu, nhiệm vụ của quốc phòng, an ninh, Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: Mục tiêu trọng yếu của quốc phòng, an ninh là: “Phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dan và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo vệ lợi ích quốc gia-dân tộc; bảo vệ nền văn hóa dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội”[1]. Theo đó, trong những năm tới chúng ta cần phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang tính toàn cầu, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.

Những quan điểm, tư tưởng về tăng cường quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân của Đảng không chỉ nêu bật vai trò, vị trí của quốc phòng và an ninh quốc gia; mà còn xác định rõ bản chất, mục tiêu và nội dung của thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân, toàn dân, toàn diện, độc lập, tự chủ, tự vệ và ngày càng hiện đại; đồng thời, đó còn là những định hướng cơ bản để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quán triệt và triển khai thực hiện.

Trong tình hình hiện nay, tăng cường quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, có sức chiến đấu cao vừa có thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Đáng chú ý là các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” từ nội bộ. Trong khi đó, nhận thức về nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân còn chưa đầy đủ. Việc kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội còn chưa chặt chẽ; khả năng huy động các tiềm lực của đất nước cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh còn bất cập. Chất lượng tổng hợp, sức cơ động, trình độ tác chiến, nhất là tác chiến tầm cao, ban đêm, vùng biển xa của lực lượng vũ trang có mặt còn hạn chế...

Trước những vấn đề trên, đòi hỏi việc tăng cường quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa phải xác định thực chất hơn, hiệu quả hơn, bằng nhiều giải pháp đồng bộ; trong đó, theo chúng tôi cần bổ sung thêm một số nội dung chủ yếu sau:

Trước hết: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, trong đó, vấn đề quan trọng, cơ bản nhất là tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, sự quản lý, điều hành của chính quyền. Cơ quan quân sự và công an cần phát huy vai trò nòng cốt, chủ động làm tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền các cấp đề ra chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo sát tình hình thực tiễn; giúp Hội đồng quốc phòng, an ninh và phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể có liên quan theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra kết quả và những vấn đề đặt ra trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Mặt khác, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa chương trình, nội dung, phương thức tiến hành công tác giáo dục quốc phòng, an ninh sát với từng đối tượng; kết hợp giáo dục thường xuyên với giáo dục có trọng tâm, trọng điểm. Về nội dung, cùng với việc giáo dục lòng yêu nước, yêu chế độ, lịch sử, truyền thống của Đảng và dân tộc, lòng tự tôn dân tộc; quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân, cần chú trọng giáo dục, bồi dưỡng cho cán bộ, công chức và toàn dân nhận thức đúng mục tiêu, quan điểm, nguyên tắc hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng, cũng như đặc điểm, tính chất phức tạp, sự tác động của nó đối với sự nghiệp quốc phòng-an ninh, bảo vệ Tổ quốc XHCN của nhân dân ta. Đối tượng bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh cần được mở rộng hơn đến đội ngũ cán bộ chủ chốt các doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp cổ phần và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; đội ngũ cán bộ, phóng viên báo chí; chức sắc, chức việc các tôn giáo... Trên cơ sở đó, mỗi tổ chức và cá nhân nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc XHCN thông qua hoạt động công tác theo chức năng, nhiệm vụ và trên cương vị, chức trách được phân công; tỉnh táo, linh hoạt, mềm dẻo khi xử lý các vấn đề trong quan hệ hợp tác kinh tế, văn hoá-xã hội, quốc phòng-an ninh, đối ngoại..., theo đúng quan điểm của Đảng: đặt lên hàng đầu lợi ích quốc gia, dân tộc.

Hai là, cần bổ sung, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng và quản lý, điều hành của Nhà nước trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân. Theo đó, tiếp tục bổ sung, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ và cơ chế vận hành của từng thành phần trong cơ chế; trong đó, chú trọng xác định rõ hơn mối quan hệ trong lãnh đạo, quản lý quốc phòng giữa cấp quân khu và địa phương. Mối quan hệ đó được biểu hiện cụ thể ở việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng ủy các quân khu thông qua việc ra nghị quyết lãnh đạo nhiệm vụ quốc phòng theo định kỳ. Căn cứ vào kế hoạch chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tư lệnh các quân khu chủ động phối hợp, hướng dẫn Uỷ ban nhân dân các tỉnh (thành phố) triển khai thực hiện công tác quốc phòng. Cơ quan quân khu thường xuyên bám sát địa phương nắm tình hình, hướng dẫn, đôn đốc thực hiện nhiệm vụ quốc phòng theo kế hoạch đã được Tư lệnh quân khu phê duyệt. Uỷ ban nhân dân các tỉnh (thành phố) hằng năm thông báo cho Bộ Tư lệnh quân khu kế hoạch xây dựng, phát triển kinh tế-xã hội có liên quan đến quốc phòng-an ninh.

Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các tỉnh (thành phố) có trách nhiệm chỉ đạo cơ quan quân sự địa phương cấp mình thực hiện mệnh lệnh, chỉ lệnh của Tư lệnh Quân khu về công tác quốc phòng, quân sự. Đối với các địa phương, từ cấp tỉnh (thành phố) đến cơ sở (xã, phường), cần nâng cao hơn nữa năng lực lãnh đạo, quản lý quốc phòng-an ninh của các tổ chức đảng, chính quyền; nâng cao năng lực làm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền của các cơ quan chức năng, nhất là cơ quan quân sự, công an trong nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng quốc phòng toàn dân vững mạnh trên địa bàn.

Ba là, về kết hợp kinh tế với quốc phòng, cần giải quyết tốt mối tương tác giữa lợi ích kinh tế, tăng trưởng kinh tế và bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm mỗi bước phát triển kinh tế-xã hội là một bước tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh. Kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh phải phù hợp với đặc điểm từng vùng lãnh thổ, từng lĩnh vực, từng ngành, từng địa phương, đơn vị cơ sở; được thể hiện ngay từ trong chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế-xã hội. Đặc biệt, nhất là địa bàn chiến lược của Tổ quốc, cần được tăng cường đầu tư nhiều nguồn vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội gắn với tăng cường quốc phòng, an ninh, trong đó coi trọng nhất là mạng đường giao thông, mạng thông tin liên lạc, bảo đảm y tế; điều chỉnh, bố trí lại dân cư ra sát biên giới; xây dựng, phát triển các trung tâm cụm xã, các khu kinh tế cửa khẩu; phát triển văn hoá-xã hội; xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh; xây dựng biên giới đoàn kết hữu nghị, hợp tác, phát triển ổn định lâu dài. Vùng biển, đảo là nơi có tiềm năng kinh tế lớn, cũng là hướng phòng thủ chủ yếu của đất nước, cùng với việc phát triển các ngành kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, cần tập trung đầu tư phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững hệ thống các đảo, trước hết là các đảo có vị trí, điều kiện tự nhiên thuận lợi và nhiều tiềm năng để có bước đột phá về kinh tế biển, đảo. Đồng thời, xây dựng hệ thống đảo, đặc biệt là các đảo, quần đảo xa bờ trở thành tuyến phòng thủ vững chắc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc. Quân đội nhân dân là lực lượng nòng cốt trong thực hiện kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng, cần tận dụng thành tựu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phấn đấu xây dựng nền công nghiệp quốc phòng độc lập, tự chủ, có tiềm lực ngày càng mạnh, phù hợp với nền kinh tế đất nước; tập trung xây dựng các Khu kinh tế-quốc phòng, các dự án lấn biển, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, gắn với tăng cường tiềm lực, thế trận quốc phòng, an ninh ở những địa bàn trọng yếu trên tuyến biên giới, ven biển, …. Các doanh nghiệp quân đội cần tích cực, chủ động tham gia hoạt động kinh tế gắn với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng trên các lĩnh vực: bưu chính-viễn thông, bay dịch vụ, dịch vụ ngân hàng, dịch vụ cảng biển...

Kết hợp quốc phòng với an ninh cần được triển khai rộng khắp, chặt chẽ và liên hoàn trong thế trận chung bảo vệ Tổ quốc XHCN cả ở cấp vĩ mô và vi mô, trên phạm vi cả nước và từng địa phương, cơ sở, nhất là ở vùng xung yếu, trọng điểm về quốc phòng-an ninh của đất nước (Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ), khu vực biên giới, thành phố lớn. Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là hai lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng-an ninh, tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc Quyết định 107/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Quy chế phối hợp giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Công an thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới, phát huy tinh thần đoàn kết, hiệp đồng, phối hợp chặt chẽ thực hiện tốt các nhiệm vụ: giáo dục quốc phòng-an ninh; xây dựng “thế trận lòng dân”; xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh toàn diện; phòng, chống âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch; tăng cường đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ đường lối, nền tảng tư tưởng của Đảng.

Kết hợp quốc phòng, an ninh với đối ngoại trong bối cảnh mới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Các ngành chức năng mà trọng tâm là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Bộ Ngoại giao cần chủ động phối hợp tham mưu kịp thời cho Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chiến lược và các đối sách xử lý thắng lợi các tình huống về quốc phòng-an ninh và đối ngoại để giữ vững chủ quyền lãnh thổ, quan hệ tốt với các nước láng giềng và sự ổn định chính trị của đất nước; phối hợp chặt chẽ trong xây dựng và đấu tranh quốc phòng, ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, hành động chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch. Cùng với đó, cần tăng cường công tác đối ngoại quốc phòng, nâng tầm các quan hệ hợp tác quốc phòng song phương, đa phương với các nước đối tác, đặc biệt là với các nước láng giềng, các nước bạn bè truyền thống, các nước trong khối ASEAN và các nước lớn trên thế giới, góp phần tăng cường sức mạnh quốc phòng-an ninh, sức mạnh của lực lượng vũ tranh nhân dân để bảo vệ đất nước tốt hơn, có khả năng răn đe, ngăn ngừa và đẩy lùi các nguy cơ đe dọa đến an ninh quốc gia.

Bốn là, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội và công an, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về quốc phòng, an ninh. Tiếp tục bổ sung hoàn thiện cơ chế Ðảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, điều hành đối với xây dựng nền quốc phòng, an ninh. Với vai trò là chủ thể lãnh đạo phù hợp với tính đặc thù của lĩnh vực quân sự - quốc phòng, Ðảng đã thực hiện nguyên tắc lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với xây dựng nền quốc phòng, an ninh. Nguyên tắc này thể hiện ở chỗ Ðảng trực tiếp quyết định chủ trương, đường lối; trực tiếp lãnh đạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện xây dựng nền quốc phòng, an ninh. Những chủ trương, quan điểm, đường lối của Ðảng phải được quán triệt sâu sắc trong nội bộ Ðảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội trong các lực lượng quân đội, công an trong tình hình hiện nay.

Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với Nhà nước trong quản lý, điều hành quá trình xây dựng nền quốc phòng, an ninh trong tình hình mới là vấn đề có tính nguyên tắc. Phương thức lãnh đạo của Ðảng đối với Nhà nước trong thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ tăng cường quốc phòng, an ninh để bảo vệ vững chắc Tổ quốc cần phân biệt có sự khác nhau giữa sự lãnh đạo của Ðảng với sự quản lý điều hành của Nhà nước, sự khác nhau này xuất phát từ vai trò, chức năng xã hội của mỗi tổ chức, đồng thời cần thấy rõ mối liên hệ, tính phụ thuộc lẫn nhau trong một cơ cấu chính trị - xã hội thống nhất. Nhà nước có chức năng, nhiệm vụ thể chế hóa quan điểm, đường lối, chính sách của Ðảng thành hệ thống pháp luật, pháp lệnh, nghị định, chính sách và tổ chức triển khai thực hiện trên phạm vi toàn xã hội về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Ðây là những văn bản mang tính pháp quy buộc hệ thống chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, các lực lượng có liên quan phải chấp hành theo đúng chức năng, quyền hạn của mình. Ðể tăng cường vai trò quản lý nhà nước trong xây dựng quốc phòng, an ninh theo Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Ðảng, cần đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, các thể chế, quy định xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, tiếp tục bổ sung, hoàn thiện luật, pháp lệnh về bảo vệ tổ quốc và hệ thống chính sách đối với công tác quốc phòng-an ninh, xác định rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi công dân, trách nhiệm của các tổ chức chính trị - xã hội. Ngoài các luật, pháp lệnh Dân quân, tự vệ, Pháp lệnh Quân dự bị động viên, Pháp lệnh Bộ đội Biên phòng, Pháp lệnh Cảnh sát biển, Pháp lệnh Phòng không nhân dân, Pháp lệnh động viên công nghiệp khi có chiến tranh, Quy định Ðộng viên cục bộ và tổng động viên v.v.., cần khẩn trương sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực cao như Luật Quốc phòng, Luật An ninh quốc gia, Luật Biên giới quốc gia, .../.

PVG