Ngày 2-12-2013, Tỉnh ủy Lào Cai ban hành Quyết định số 783-QĐ/TU về “Ban hành Quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai”. Sau gần 5 năm thực hiện đã đạt được kết quả đáng khích lệ.

Để công tác tiếp xúc, đối thoại với nhân dân thực sự là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, là phương thức lãnh đạo của tổ chức Đảng từ tỉnh đến cơ sở, Quy chế tiếp xúc, đối thoại của tỉnh quy định rõ trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, cơ quan chức năng các cấp; nội dung, hình thức tổ chức tiếp xúc, đối thoại; trình tự tổ chức; trách nhiệm xử lý các công việc sau đối thoại… Hằng năm Tỉnh ủy ban hành kế hoạch tiếp xúc, đối thoại với nhân dân trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, cấp huyện, xã, đơn vị xây dựng kế hoạch tổ chức tiếp xúc, đối thoại ở địa phương, đơn vị mình. Ngoài ra, công tác nắm bắt dư luận xã hội được đặc biệt quan tâm, chủ động tiến hành các cuộc đối thoại ở những nơi xuất hiện vấn đề, có nguy cơ xảy ra bức xúc hoặc điểm nóng. Để nâng cao chất lượng các cuộc đối thoại, trong các kế hoạch đều phân công rõ nhiệm vụ cho các ngành chức năng, cử cán bộ chủ chốt của cấp ủy, chính quyền các cấp đối thoại trực tiếp với nhân dân.

Nội dung các cuộc đối thoại rất phong phú, từ những vấn đề người dân chưa nhận thức đúng, chưa đồng thuận, những nguyện vọng, mong muốn của dân đến những vấn đề phát sinh trong phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương như: giải phóng mặt bằng, tái định cư khi thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội, chế độ chính sách liên quan trực tiếp đến dân, vấn đề môi trường, giải quyết việc làm, an sinh xã hội, an ninh trật trên địa bàn… 

Hình thức đối thoại linh hoạt, vừa tổ chức các cuộc đối thoại độc lập, vừa lồng ghép gắn với các hội nghị cán bộ công chức, hội nghị người lao động, hội đồng quân nhân… Đối tượng tham dự đối thoại rất đa dạng, gồm: bí thư chi bộ, trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố, đại diện cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư; có cuộc mời toàn thể đại biểu các hộ dân cư, cán bộ, công chức cùng tham gia. Các cuộc đối thoại được tổ chức theo phân cấp: cơ sở, huyện, tỉnh, những vấn đề phức tạp thì bố trí cán bộ các cấp từ tỉnh đến cơ sở cùng tham gia đối thoại, nội dung liên quan đến cấp nào, cấp đó trực tiếp đối thoại với nhân dân. 

 Các cuộc đối thoại đều được tổ chức dân chủ, cởi mở, khuyến khích người dân nêu thắc mắc, cán bộ đối thoại kiên trì giải thích trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, phân tích để người dân nhận thức đúng quyền và nghĩa vụ của họ, nhất là những trường hợp nắm thông tin không đầy đủ nên có những đòi hỏi, bức xúc phi lý. Sau tiếp xúc đối thoại, cơ quan chủ trì ban hành thông báo kết luận (Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Huyện ủy, UBND huyện, các ngành chức năng cấp tỉnh…), yêu cầu các cơ quan, đơn vị có liên quan đến những vấn đề chưa được giải quyết thỏa đáng trong đối thoại phải có giải pháp khắc phục, giải quyết, trả lời nhân dân; nghiêm túc sửa chữa, khắc phục hạn chế khuyết điểm của các cơ quan chức năng nếu có. Một số địa phương sau cuộc đối thoại tập trung, nếu còn những vấn đề người dân chưa thật sự đồng thuận, cấp ủy, chính quyền tiếp tục cử cán bộ đến tận gia đình tìm hiểu, phân tích để họ nhận thức đúng, chia sẻ và đồng thuận với kết quả giải quyết của các cơ quan chức năng. tích để người dân nhận thức đúng quyền và nghĩa vụ của họ, nhất là những trường hợp nắm thông tin không đầy đủ nên có những đòi hỏi, bức xúc phi lý. Sau tiếp xúc đối thoại, cơ quan chủ trì ban hành thông báo kết luận (Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Huyện ủy, UBND huyện, các ngành chức năng cấp tỉnh…), yêu cầu các cơ quan, đơn vị có liên quan đến những vấn đề chưa được giải quyết thỏa đáng trong đối thoại phải có giải pháp khắc phục, giải quyết, trả lời nhân dân; nghiêm túc sửa chữa, khắc phục hạn chế khuyết điểm của các cơ quan chức năng nếu có. Một số địa phương sau cuộc đối thoại tập trung, nếu còn những vấn đề người dân chưa thật sự đồng thuận, cấp ủy, chính quyền tiếp tục cử cán bộ đến tận gia đình tìm hiểu, phân tích để họ nhận thức đúng, chia sẻ và đồng thuận với kết quả giải quyết của các cơ quan chức năng. 

Thực tế có những vấn đề rất phức tạp, song thông qua đối thoại trực tiếp đã giải quyết suôn sẻ. Năm 2015, tỉnh chủ trương di dời các hộ kinh doanh tại chợ trung tâm Cốc Lếu ở thành phố Lào Cai sang chợ tạm để xây dựng lại chợ với quy mô lớn hơn, hiện đại hơn. Ban đầu, hơn 300 hộ kinh doanh tại chợ chưa đồng thuận với cấp ủy, chính quyền thành phố, họ đã không hợp tác với chính quyền, thậm chí còn khiếu kiện vượt cấp. Nhưng sau 5 lần đối thoại giữa lãnh đạo thành phố với các hộ kinh doanh, vụ việc đã được giải quyết, các hộ kinh doanh chấp hành nghiêm túc chủ trương của thành phố. Để thực hiện dự án xây dựng đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đoạn đi qua địa phận Lào Cai phải di dời hàng chục nghìn hộ dân cư, với hàng vạn ha đất ở, đất canh tác cần giải phóng, đền bù. Các huyện, thành phố có đường cao tốc đi qua đã tiến hành hàng trăm cuộc đối thoại, tạo được đồng thuận trong nhân dân nên Lào Cai là tỉnh dẫn đầu trong 5 tỉnh có tuyến đường đi qua sớm bàn giao mặt bằng cho các đơn vị thi công… 

Ngoài ra, các cơ quan, các đơn vị lực lượng vũ trang, doanh nghiệp thường xuyên thực hiện tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với cán bộ, chiến sĩ, người lao động thông qua hội nghị cán bộ công chức, hội nghị người lao động và hoạt động của hội đồng quân nhân hoặc tổ chức lồng gắn với hội nghị tập huấn, hoạt động tiếp xúc cử tri, hội nghị tuyên truyền chuyên đề... Một số cơ quan, đơn vị căn cứ nội dung Quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân của tỉnh đã có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn riêng theo đặc thù của ngành như ngành Giáo dục và Đào tạo, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường… 

Kết quả hoạt động tiếp xúc, đối thoại thực sự có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện Quy chế dân chủ; giữ vững ổn định để phát triển. Thông qua tiếp xúc đối thoại, người dân được trực tiếp bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, nêu kiến nghị với các cơ quan chức năng về những vấn đề liên quan đến dân; được nghe phổ biến thêm, phân tích những vấn đề dân quan tâm, thắc mắc, qua đó vừa nâng cao nhận thức, vừa thấy rõ quyền lợi và trách nhiệm của dân. Nhiều vấn đề trì trệ, bức xúc trong cộng đồng dân cư được giải tỏa, tháo gỡ, “điểm nóng” trên địa bàn giảm thiểu, sự đồng thuận xã hội tăng lên; tỷ lệ giải đáp những vướng mắc, kiến nghị của nhân dân trong các cuộc đối thoại đều đạt từ 70% trở lên… Một số chương trình, kế hoạch khi triển khai, ban đầu khá phức tạp, dân chưa hiểu rõ nên bức xúc nhưng sau nhiều lần đối thoại đã đạt được sự đồng thuận… Đây là cơ sở quan trọng để tỉnh Lào Cai triển khai các kế hoạch, chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội đạt kết quả cao trong những năm qua. Cán bộ tham gia đối thoại vừa nắm vững chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, vừa nâng cao tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ được giao, vừa rèn luyện kỹ năng tiếp xúc, thuyết phục, vận động nhân dân. Đồng thời, cán bộ có thêm điều kiện để gần dân, hiểu dân, phục vụ nhân dân theo đúng nghĩa là “công bộc” của dân. Đối thoại thực sự là một phương pháp tích cực, hiệu quả của công tác tư tưởng. Bên cạnh những kết quả đạt được, Lào Cai cũng thẳng thắn nhận thấy việc thực hiện Quy chế tiếp xúc đối thoại với nhân dân cũng còn một số hạn chế, khuyết điểm như: có cơ quan chức năng chuẩn bị chưa chu đáo về tình hình cũng như khả năng giải quyết những vấn đề thực tế, nên trong đối thoại còn tình trạng trả lời chung chung, chưa đáp ứng kỳ vọng của người dân. Còn tình trạng lúng túng trong quy trình tổ chức đối thoại, nhất là cấp cơ sở. Một số cán bộ được giao nhiệm vụ đối thoại với dân chưa nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, thiếu kỹ năng đối thoại. Một số  cán bộ chủ chốt cấp xã chưa bố trí thời gian để trực tiếp đối thoại với dân mà ủy quyền cho cấp phó đối thoại nên một số vấn đề dân nêu lên cán bộ đối thoại chưa giải đáp được thỏa đáng. Số hội nghị tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân ở cấp xã chưa nhiều, chưa được thực hiện đúng quy trình, chủ yếu thực hiện lồng ghép với các hội nghị khác của xã, do đó, việc giải quyết các vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp xã có nơi chưa kịp thời; một số xã chưa phân định rõ giữa tổ chức tiếp xúc, đối thoại với tiếp xúc cử tri…

Qua gần 5 năm thực hiện Quy chế tiếp xúc đối thoại với nhân dân ở Lào Cai, bước đầu rút ra một số bài học kinh nghiệm:

Một là, không ngừng nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của cấp ủy các cấp đối với công tác tiếp xúc, đối thoại với nhân dân, coi đây thực sự là một phương pháp lãnh đạo của Đảng. Hai là, người đứng đầu, cán bộ tham gia đối thoại phải nắm vững chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây là cơ sở để đưa ra những chủ trương, quyết sách, đề án, dự án liên quan trực tiếp đến người dân thì khi tiến hành các cuộc tiếp xúc, đối thoại mới mang lại hiệu quả cao. Ba là, cán bộ phải thực sự vì dân, trong đối thoại phải thực sự dân chủ, lắng nghe đầy đủ những vấn đề người dân nêu lên, kiên trì tuyên truyền, giải thích, vận động, thuyết phục dân với thái độ trọng dân, tin dân. Bốn là, tiếp xúc, đối thoại phải trở thành hoạt động thường xuyên của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể các cấp, từ tỉnh đến cơ sở. 

Trong thời gian tới, Tỉnh ủy Lào Cai tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Quy chế tiếp xúc, đối thoại từ tỉnh đến cơ sở. Tỉnh ủy yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy các cấp; tích cực tuyên truyền, phổ biến Quy chế tiếp xúc, đối thoại do Tỉnh ủy ban hành để cán bộ, đảng viên và nhân dân biết và thực hiện; tập huấn kỹ năng tổ chức tiếp xúc, đối thoại đối với cán bộ đảng, chính quyền, cơ quan làm công tác tuyên truyền vận động, Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể các cấp; kế hoạch hóa việc tiếp xúc, đối thoại đối với cấp ủy, chính quyền các cấp từ tỉnh đến cơ sở; tăng cường công tác kiểm tra, sơ kết đánh giá việc thực hiện Quy chế. 

Đỗ Văn Lược

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Lào Cai