PV: Ông có thể cho biết những kết quả bước đầu của việc thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư?

Ông Nguyễn Đức Hà: Theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, mỗi tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương sẽ chọn, chỉ đạo thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư từ 5% đến 7% số đảng bộ cơ sở trong đảng bộ và tiến hành từ đầu năm 2010. Như vậy, trong dịp đại hội đảng ở cơ sở lần này, toàn Đảng sẽ có hơn 1.000 đảng bộ cơ sở đại diện cho các loại hình tổ chức cơ sở đảng thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư.

Đến nay, nhiều tỉnh, thành ủy đã cơ bản hoàn thành việc chỉ đạo đại hội ở các cơ sở điểm, trong đó một số tỉnh, thành ủy đã tổ chức rút kinh nghiệm như: Hà Nội, Phú Thọ, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Quảng Nam, Đắk Nông, Phú Yên, Cần Thơ, Tây Ninh, Đảng bộ Quân đội v.v.. Nhìn chung, những đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm chủ trương đại hội trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư đã được các cấp ủy cấp trên tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, nhiều nơi đã thành lập các tổ công tác chỉ đạo việc thực hiện thí điểm do đồng chí bí thư, phó bí thư hoặc ủy viên ban thường vụ tỉnh, thành ủy phụ trách. Công tác chuẩn bị báo cáo và nhân sự được tiến hành thận trọng theo đúng quy trình hướng dẫn của Trung ương; không khí dân chủ trong Đảng được phát huy và thể hiện rõ; ý thức trách nhiệm của cấp ủy và đảng viên được đề cao; quá trình tiến hành bầu cử tại đại hội bảo đảm đúng nguyên tắc, thủ tục theo Quy chế bầu cử trong Đảng. Hầu hết các đồng chí được cấp ủy đương nhiệm chuẩn bị và giới thiệu tham gia cấp ủy, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư đều nằm trong quy hoạch và trúng cử với số phiếu tương đối cao; phần lớn các đồng chí được bầu vào ban thường vụ, bí thư, phó bí thư đạt số phiếu từ 75% đến 85%; một số nơi tỷ lệ cấp ủy viên là nữ cao hơn mức quy định trong Chỉ thị số 37 của Bộ Chính trị.

PV: Qua đại hội ở một số đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm, bên cạnh những ưu điểm và kết quả được thể hiện tương đối rõ, ông có thể chỉ ra những hạn chế, những vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, rút kinh nghiệm?

Ông Nguyễn Đức Hà: Qua đợt thí điểm trên, nhất là sau khi nhiều tỉnh, thành ủy đã có tổ chức sơ kết, rút kinh nghiệm, có thể rút ra một số vấn đề trong quá trình tổ chức đại hội trực tiếp bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư như sau:

Một là, cấp ủy cần tổ chức cho cán bộ, đảng viên nghiên cứu, quán triệt sâu sắc những nội dung mới trong Chỉ thị số 37 của Bộ Chính trị, Quy chế bầu cử trong Đảng và các văn bản hướng dẫn của Ban Tổ chức Trung ương, nhất là đối với những vấn đề mới. Cấp ủy cần tổ chức tốt việc thảo luận, tham gia đóng góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện của Trung ương trình Đại hội XI của Đảng và của đảng bộ cấp trên trực tiếp, làm cho cán bộ, đảng viên nắm vững những quan điểm, mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ mới trong các dự thảo văn kiện của cấp trên để tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động trong toàn đảng bộ. Trên cơ sở đó, cấp ủy xác định rõ mục tiêu, phương hướng, đề ra các nhiệm vụ trọng tâm và những giải pháp cụ thể, thiết thực, có tính khả thi, phù hợp với tình hình của đảng bộ để thực hiện trong nhiệm kỳ tới nhằm khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của mỗi địa phương, cơ quan, đơn vị.

Hai là, việc chuẩn bị báo cáo tổng kết thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ nhiệm kỳ trước của một số cấp ủy còn quá dài, trong khi nội dung lại chung chung, dàn trải, chưa tập trung vào những vấn đề trọng tâm, trọng điểm theo chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ mình. Việc đánh giá, kiểm điểm kết quả thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong báo cáo tổng kết ở nhiều nơi chưa nêu rõ được những việc làm cụ thể của các tập thể và cá nhân tiêu biểu để biểu dương và nhân rộng. Báo cáo kiểm điểm của một số cấp ủy mới nặng về thực hiện nhiệm vụ chính trị, có nhiều nội dung trùng lặp với nội dung trong báo cáo chính trị; chưa đi sâu phân tích những ưu, khuyết điểm trong thực hiện quy chế làm việc của cấp ủy và chức trách, nhiệm vụ của mỗi cấp ủy viên; chưa chỉ rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan và những kinh nghiệm được rút ra từ thực tiễn. Vì vậy, báo cáo kiểm điểm của cấp ủy cần tập trung đánh giá về thực hiện quy chế làm việc và sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ rõ những mặt còn hạn chế, yếu kém của tập thể cấp ủy, ban thường vụ và của các cấp ủy viên để có biện pháp sửa chữa, khắc phục trong nhiệm kỳ tới.

Ba là, việc dự thảo nghị quyết đại hội lần này do có sự đổi mới về nội dung và cách làm, nhiều nơi nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc nên hiểu và thực hiện chưa thống nhất. Có nơi ra một nghị quyết chung đề cập đến tất cả các nội dung của đại hội, có nơi ra 3 nghị quyết về 3 nội dung (nghị quyết về thảo luận tham gia ý kiến vào dự thảo văn kiện của cấp ủy cấp trên; nghị quyết về phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu thực hiện trong nhiệm kỳ tới; nghị quyết về việc bầu cử ban chấp hành và bầu đoàn đại biểu đi dự đại hội đại biểu đảng bộ cấp trên). Rút kinh nghiệm về việc trên, nội dung dự thảo Nghị quyết đại hội cần phải nêu đầy đủ các nội dung của đại hội đã tiến hành theo Chỉ thị số 37 của Bộ Chính trị. Riêng nội dung nghị quyết đại hội về đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của đảng bộ nhiệm kỳ trước, xác định phương hướng, nhiệm vụ của đảng bộ nhiệm kỳ tới cần đánh giá khái quát ưu, khuyết điểm và nguyên nhân, đồng thời xác định rõ mục tiêu phấn đấu, những nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng trên các lĩnh vực và những giải pháp lớn để thực hiện trong nhiệm kỳ tới để đại hội thảo luận và quyết định.

Bốn là, công tác chuẩn bị nhân sự cấp ủy còn một số hạn chế: một số nơi chuẩn bị nhân sự cấp ủy chưa kỹ, cá biệt có nơi còn có biểu hiện gò ép, chưa thật sự mở rộng dân chủ, nên có một số trường hợp được cấp ủy cũ dự kiến tham gia ban thường vụ, bí thư, phó bí thư nhưng lại không trúng cử khi bầu ban chấp hành; các đại hội chỉ bầu ban chấp hành và bầu ban thường vụ là có số dư, còn bầu bí thư và phó bí thư thì cơ bản là bầu tròn; một số nơi không bảo đảm tỷ lệ cấp ủy viên là nữ và cấp ủy viên trẻ; một số nơi do sợ sai dự kiến nên đã đưa danh sách dự kiến của cấp ủy đương nhiệm để đại hội tham khảo trước khi đại hội ứng cử, đề cử (theo quy định của Quy chế bầu cử trong Đảng thì đưa ra sau khi đại hội đã ứng cử, đề cử). Vì vậy, trong công tác nhân sự, cấp ủy cơ sở cần thực sự mở rộng và phát huy dân chủ trong Đảng, thực hiện đúng tinh thần Chỉ thị số 37 của Bộ Chính trị, các quy định, quy chế và hướng dẫn của Trung ương. Việc chuẩn bị nhân sự cấp ủy phải căn cứ vào quy hoạch cán bộ, kết quả đánh giá cán bộ hằng năm và cuối nhiệm kỳ; đề cao trách nhiệm của tập thể cấp ủy và cán bộ, đảng viên trong việc phát hiện, giới thiệu nhân sự tham gia cấp ủy; kiên quyết đấu tranh khắc phục chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cục bộ địa phương, dân tộc, thôn xóm, dòng họ, hoặc thái độ nể nang, né tránh và các biểu hiện bè phái, cơ hội, thực dụng. Cấp ủy cũng như ban thường vụ phải có 3 độ tuổi để bảo đảm tính kế thừa, phát triển; có cơ cấu hợp lý để bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của cấp ủy trên các lĩnh vực quan trọng ở cơ sở. Đặc biệt chú trọng phát hiện, giới thiệu những nhân tố mới có đức, có tài, có triển vọng phát triển tham gia cấp ủy, nhất là đối với cán bộ trẻ, cán bộ nữ và là người dân tộc thiểu số.

Năm là, khi triển khai ra diện rộng, số lượng tổ chức cơ sở đảng rất nhiều, nên có thể có nhiều đơn vị cùng đại hội trong một thời gian. Vì vậy, cấp ủy cấp trên trực tiếp của cơ sở cần tăng cường chỉ đạo, kiểm tra đối với cơ sở; phân công các đồng chí thường vụ, cấp ủy viên phụ trách chỉ đạo, theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra và giúp đỡ đối với từng cơ sở trong quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội, nhất là những đơn vị yếu kém, có nhiều khó khăn trong công tác cán bộ. Cấp ủy cần tập trung xem xét, giải quyết dứt điểm những đơn, thư khiếu nại, tố cáo của đảng viên, nhân dân hoặc vấn đề nổi cộm, bức xúc còn tồn đọng ở cơ sở. Những đảng viên được cấp ủy đương nhiệm dự kiến tham gia nhân sự cấp ủy khóa mới nhưng có vấn đề về lịch sử chính trị hoặc chính trị hiện nay, có đơn thư tố cáo hoặc có dư luận liên quan đến tham nhũng, tiêu cực, cấp ủy cấp trên cần chỉ đạo xác minh, làm rõ để có kết luận; nếu có sai phạm phải xử lý kịp thời hoặc chủ động cho rút khỏi danh sách chuẩn bị nhân sự ban chấp hành trước khi bước vào đại hội.

Sáu là, trong quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội, cấp ủy cần quan tâm chỉ đạo, coi trọng toàn diện các nội dung của đại hội, tránh tình trạng quá chú trọng vào công tác bầu cử cấp ủy, xem nhẹ việc thảo luận báo cáo của cấp mình và tham gia đóng góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện của cấp ủy cấp trên. Trong quá trình thảo luận tại đại hội, đoàn chủ tịch cần thực sự phát huy dân chủ, gợi mở những vấn đề quan trọng và khuyến khích việc tranh luận trực tiếp tại đại hội, nhất là những vấn đề lớn, quan trọng đang còn có ý kiến khác nhau; khắc phục tình trạng thảo luận một chiều hoặc kể lể thành tích của địa phương, đơn vị, bộ phận mình. Cấp ủy cần lựa chọn những đảng viên có năng lực, kinh nghiệm, nắm vững nguyên tắc, thủ tục, quy trình và Quy chế bầu cử trong Đảng để tham gia đoàn chủ tịch, đoàn thư ký và ban kiểm phiếu đại hội. Biên bản kiểm phiếu cần nêu rõ số phiếu bầu đủ số lượng, số phiếu bầu thiếu số lượng và các loại phiếu bầu thiếu bao nhiêu để đại hội biết.

Chương trình, nội dung và thời gian tiến hành các công việc của đại hội cần xây dựng khoa học, hợp lý. Những vấn đề trình bày trước đại hội cần được chuẩn bị bằng văn bản để chủ động trong điều hành, tránh những nhầm lẫn, sai sót đáng tiếc xảy ra trong quá trình đại hội.

PV: Xin cảm ơn ông đã có những trao đổi rất thẳng thắn về vấn đề này! Có thể thấy để phát huy được dân chủ, tập hợp được trí tuệ và đề cao được ý thức trách nhiệm của đảng viên, đại biểu dự đại hội trước khi biểu quyết; để mỗi đảng bộ xây dựng được chương trình làm việc toàn khóa có trọng tâm, trọng điểm, cụ thể hóa thành các nhiệm vụ để thực hiện trong từng thời gian; để đưa nghị quyết của đại hội vào cuộc sống, đưa chủ trương đại hội bầu trực tiếp ban thường vụ, bí thư, phó bí thư đi đến thành công, các đại hội đảng bộ cơ sở phải nhanh chóng rút kinh nghiệm, tổ chức tiến hành đại hội theo đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị./.

TCCS điện tử